Đọc đoạn trích sau:
BÀ BÁN BỎNG CỔNG TRƯỜNG TÔI (Xuân Quỳnh)
Lược trích một đoạn: Trước cổng trường nhân vật tôi có bà bán bỏng tóc bạc phơ, lưng hơi còng, rất hiền hậu. Bà bán hàng thường thêm bỏng cho lũ trẻ nên đứa nào cũng thích mua hàng của bà. Một hôm, thẳng Tòng béo lớp tôi phao tin đồn là bà bán bỏng bị ho lao, có thể lây nhiễm. Thế là bọn bạn lớp tôi không còn ra mua hàng cho bà như trước. Tin đó truyền đi khắp trường, hàng bỏng của bà có khi ế đến mấy ngày – không bán nổi. Thế rồi bà không bán bỏng ở cổng trường nữa. Tôi và lũ bạn cũng chẳng ai nhớ tới bà, chúng tôi lại chuyển sang mua ô mai, táo dầm.
Một hôm mẹ tôi sai tôi ra chợ mua mớ rau, tôi bỗng gặp bà bán bỏng, trông bà gầy nhiều, lưng còng hẳn xuống, quần áo rách rưới, bà chống gậy và đeo một cái bị đi vào hàng cơm, bà lấy trong bị ra một cái bánh mì khô và nói gì nho nhỏ với bà hàng cơm, nghe không rõ. Tôi chỉ nghe tiếng quát mắng to tướng của bà hàng cơm:
– Nướng nhanh lên mà đi cho khuất mắt. Trông người chả ra người, như con gà rù thế kia mà ám hàng người ta thì làm sao người ta bán được...
Bà bán bỏng lật đật đến gần bếp lò run rẩy nhét cái bánh mì vào phía dưới lò. Chứng kiến tất cả cái cảnh ấy tự nhiên tôi thấy thương bà quá. Tôi chạy lại gần bà, ấn vội vào tay bà số tiền mẹ tôi đưa mua rau rồi chạy vụt về. Tôi về nhà kể lại với mẹ tôi mọi việc, mẹ tôi không mắng tôi về việc ấy mà lại trách tôi chuyện khác kia. Mẹ bảo:
– Con giúp đỡ người nghèo là đúng, nhưng con thử nghĩ xem, với số tiền mua rau ấy bà già chỉ sống được một bữa, còn bữa sau thì sao? Đáng lẽ trước kia con và các bạn con đừng tung cái tin "bà bán bỏng ho lao" ra thì chắc bà vẫn sống được tử tế. Đằng này, vô tình con và các bạn con đã hại bà ấy. Các con chưa hiểu được đâu. Chưa hiểu được một người già mà phải đói khát thì khổ đến thế nào...
Mẹ còn nói nhiều nhiều nữa nhưng thấy tôi rân rấn nước mắt nên mẹ thôi. Mẹ lại đưa tiền cho tôi đi mua rau.
Hôm sau đến lớp tôi kể cho các bạn nghe mọi sự việc, kể cả chuyện mẹ tôi đã mắng tôi như thế nào. Các bạn nghe mà ai cũng bùi ngùi cảm thấy mình có lỗi, bỗng có bạn lên tiếng:
– Thế ai bảo cậu Tòng là bà ấy ho lao?
– Ai bảo? Ai bảo?... – Tất cả nhao lên như muốn lên án Tòng.
– Tớ cũng chẳng nhớ – Tòng trả lời yếu ớt. – Tớ nghe thấy thế.
– Cậu nghe chưa chính xác mà đã nói. Cậu ác thế! Ác thế!
– Khổ thân bà ấy. – Một bạn nói. – Làm thế nào để giúp bà ấy bây giờ? Hay là góp tiền lại đem cho bà ấy.
– Làm thế chẳng được đâu. – Tôi nói. – Mẹ tớ bảo là khi bà ấy ăn hết số tiền mình cho thì bà ấy lại đói. Hay là khi nào tớ gặp bà ấy tớ sẽ bảo: "Bà cứ bán bỏng đi chúng cháu lại mua cho bà." mà tất cả chúng mình phải mua của bà ấy kia, bảo cả bọn lớp khác nữa.
– Ừ, phải đấy! – Một bạn nói. – Tất cả chúng mình đều mua.
– Tất cả.
– Tất cả. – Các bạn đồng thanh tán thành. Có bạn lại còn đề ra mình sẽ ăn sáng bằng bỏng.
(Theo Xuân Quỳnh, Trời xanh của mỗi người, NXB Kim Đồng, 2017, tr 99-106)
Trả lời các câu hỏi (trình bày ngắn gọn):
Câu 1 (0,5 điểm): Đoạn trích được kể từ ngôi thứ mấy?
Câu 2 (0,5 điểm): Trong đoạn trích, nhân vật tôi bị mẹ trách vì điều gì?
Câu 3 (1,0 điểm): Từ những chi tiết miêu tả nhân vật bà bán bỏng khi tôi gặp bà ở chợ, em có nhận xét gì về hoàn cảnh hiện tại của bà lão?
Câu 4 (1,0 điểm): Biện pháp tu từ so sánh trong câu văn sau có tác dụng như thế nào: “Trông người chả ra người, như con gà rù thế kia mà ám hàng người ta thì làm sao người ta bán được...”?
Câu 5 (1,0 điểm): Nếu em là nhân vật tôi trong truyện, em sẽ rút ra bài học gì cho bản thân sau câu chuyện với bà bán bỏng? (Trả lời bằng một đoạn văn ngắn từ 3 – 5 dòng).
Câu 1 (0,5 điểm):
Đoạn trích được kể từ ngôi thứ nhất, qua lời kể của nhân vật “tôi”.
Câu 2 (0,5 điểm):
Nhân vật “tôi” bị mẹ trách vì vô tình cùng các bạn tung tin đồn sai sự thật, khiến bà bán bỏng mất kế sinh nhai và lâm vào cảnh khổ cực.
Câu 3 (1,0 điểm):
Những chi tiết như bà gầy nhiều, lưng còng hẳn xuống, quần áo rách rưới, phải đi xin nướng bánh mì và bị xua đuổi cho thấy hoàn cảnh hiện tại của bà bán bỏng rất đáng thương, nghèo đói, cô đơn và bị xã hội ghẻ lạnh.
Câu 4 (1,0 điểm):
Biện pháp tu từ so sánh “như con gà rù” có tác dụng làm nổi bật sự thô lỗ, vô cảm và miệt thị của bà hàng cơm đối với bà lão, đồng thời gợi lên hình ảnh tội nghiệp, yếu ớt, đáng thương của bà bán bỏng, từ đó khơi dậy lòng trắc ẩn nơi người đọc.
Câu 5 (1,0 điểm):
Nếu là nhân vật “tôi”, em sẽ rút ra bài học rằng: Mỗi lời nói, hành động của mình dù vô tình cũng có thể gây tổn thương sâu sắc cho người khác. Em cần cẩn trọng, biết suy nghĩ và có trách nhiệm hơn trong cách cư xử để không làm hại ai một cách vô ý.