Hãy nhập câu hỏi của bạn vào đây, nếu là tài khoản VIP, bạn sẽ được ưu tiên trả lời.
Tham khảo:
Đế quốc Mông Cổ (1206 – 1294)Mông Cổ chính là đế chế có lãnh thổ liền nhau lớn nhất lịch sử nhân loại. Từ những đồng cỏ hoang vu ở Trung Á, Thành Cát Tư Hãn, nhà sáng lập đế chế, đã phát động những cuộc chiến chinh phục đất đai, thành luỹ liên miên trong suốt cuối thế kỷ 12, đầu thế kỷ 13.
Vào thời kỳ trước khi Christopher Columbus đến châu Mỹ, ở Nam Mỹ từng tồn tại nền văn minh cổ đại lâu đời của người thổ dân châu Mỹ, gọi là nền văn minh Andes. Nền văn minh này có phạm vi phát triển trên một phạm vi rộng lớn, nằm giữa bờ biển Thái Bình Dương và dãy núi Andes ở Nam Mỹ, trải dài từ vĩ độ Nam 2 đến vĩ độ Nam 34, thuộc lãnh thổ các nước Peru, Bolivia, Colombia, Ecuador và Chile ngày nay.
Đó là khu vực, nhìn chung, có điều kiện khắc nghiệt. Ngoài vùng duyên hải và một vài đồng bằng nhỏ có điều kiện trồng trọt thuận lợi, còn lại phần lớn là các núi non hiểm trở, rừng nhiệt đới. Dãy núi Andes có nhiều ngọn núi cao quanh năm phủ kín tuyết, chạy xuyên suốt từ Bắc xuống Nam. Rải rác giữa các núi đồi trùng điệp là những hồ lớn như Poopó (Bolivia), Uyuni (Bolivia) và rộng nhất là hồ Titicaca (nằm trên đường biên giới của Peru và Bolivia) có độ cao 3809 mét.
Khí hậu vùng Andes thay đổi tùy theo độ cao và khá thất thường: buổi sáng có thể ấm áp nhưng trưa lại có thể nóng bức như mùa hè và tối đến lại giá buốt như mùa đông. Vùng Andes thường xảy ra động đất, cũng như thời tiết rất khác nhau trong ngày. Vùng Andes cũng có nhiều núi lửa đã tắt như Chimborazo, Cayambe, El Altar... và các núi lửa đang hoạt động như Cotopaxi, Antisana... (tất cả nằm tại Ecuador).
Tuy vậy ở vùng Andes lại có rất nhiều mỏ kim loại như đồng, chì, thiếc, kẽm, bạc, vàng... và rất nhiều loại đá quý cũng như các loại đá xây dựng khác.
Những yếu tố trên tạo nên một điều kiện thuận lợi cho những cư dân đầu tiên hình thành và phát triển. Những cư dân đầu tiên, xuất hiện rất sớm và biết khai thác những điều kiện thuận lợi của vùng Andes, đồng thời biết đấu tranh bền bỉ với các yếu tố khắc nghiệt để tồn tại và tạo ra một sắc thái riêng biệt. Các nhà khảo cổ cũng khám phá ra nền văn minh này khá muộn, và hiện nay việc khám phá đang hé lộ dần những thành tựu kinh ngạc mà nền văn minh này có được. Nền văn minh Andes được khẳng định là nền văn minh sớm nhất khu vực Nam Mỹ
Vào thời kỳ trước khi Christopher Columbus đến châu Mỹ, ở Nam Mỹ từng tồn tại nền văn minh cổ đại lâu đời của người thổ dân châu Mỹ, gọi là nền văn minh Andes. Nền văn minh này có phạm vi phát triển trên một phạm vi rộng lớn, nằm giữa bờ biển Thái Bình Dương và dãy núi Andes ở Nam Mỹ, trải dài từ vĩ độ Nam 2 đến vĩ độ Nam 34, thuộc lãnh thổ các nước Peru, Bolivia, Colombia, Ecuador và Chile ngày nay.
Đó là khu vực, nhìn chung, có điều kiện khắc nghiệt. Ngoài vùng duyên hải và một vài đồng bằng nhỏ có điều kiện trồng trọt thuận lợi, còn lại phần lớn là các núi non hiểm trở, rừng nhiệt đới. Dãy núi Andes có nhiều ngọn núi cao quanh năm phủ kín tuyết, chạy xuyên suốt từ Bắc xuống Nam. Rải rác giữa các núi đồi trùng điệp là những hồ lớn như Poopó (Bolivia), Uyuni (Bolivia) và rộng nhất là hồ Titicaca (nằm trên đường biên giới của Peru và Bolivia) có độ cao 3809 mét.
Khí hậu vùng Andes thay đổi tùy theo độ cao và khá thất thường: buổi sáng có thể ấm áp nhưng trưa lại có thể nóng bức như mùa hè và tối đến lại giá buốt như mùa đông. Vùng Andes thường xảy ra động đất, cũng như thời tiết rất khác nhau trong ngày. Vùng Andes cũng có nhiều núi lửa đã tắt như Chimborazo, Cayambe, El Altar... và các núi lửa đang hoạt động như Cotopaxi, Antisana... (tất cả nằm tại Ecuador).
Tuy vậy ở vùng Andes lại có rất nhiều mỏ kim loại như đồng, chì, thiếc, kẽm, bạc, vàng... và rất nhiều loại đá quý cũng như các loại đá xây dựng khác.
Những yếu tố trên tạo nên một điều kiện thuận lợi cho những cư dân đầu tiên hình thành và phát triển. Những cư dân đầu tiên, xuất hiện rất sớm và biết khai thác những điều kiện thuận lợi của vùng Andes, đồng thời biết đấu tranh bền bỉ với các yếu tố khắc nghiệt để tồn tại và tạo ra một sắc thái riêng biệt. Các nhà khảo cổ cũng khám phá ra nền văn minh này khá muộn, và hiện nay việc khám phá đang hé lộ dần những thành tựu kinh ngạc mà nền văn minh này có được. Nền văn minh Andes được khẳng định là nền văn minh sớm nhất khu vực Nam Mỹ
tham khảo
.
Spengler tuyên bố nền văn minh là sự khởi đầu của sự suy tàn của một nền văn hóa là "những trạng thái nhân tạo và bên ngoài nhất mà một loài người phát triển có khả năng tạo ra"
Từ 1438 đến 1533, người Inca đã hợp nhất một phần lớn phía tây Nam Mỹ, tập trung vào dãy núi Andean, sử dụng sự đồng hóa chinh phục và hòa bình, trong số các phương pháp khác. Với quy mô lớn nhất, đế chế này đã gia nhập Peru, một phần lớn của Ecuador hiện đại, tây và nam trung bộ Bolivia, tây bắc Argentina, bắc và trung Chile và một phần nhỏ của tây nam Colombia thành một quốc gia có thể so sánh với các đế chế lịch sử của Á-Âu. Ngôn ngữ chính thức của nó là Quechua. Nhiều hình thức thờ phượng địa phương vẫn tồn tại trong đế chế, hầu hết trong số đó liên quan đến Huacaslinh thiêng địa phương, nhưng giới lãnh đạo Inca khuyến khích tôn thờ mặt trời của Inti - thần mặt trời của họ - và áp đặt chủ quyền của nó lên trên các giáo phái khác như Pachamama. Người Inca coi vua của họ, Sapa Inca, là "con trai của mặt trời".
Đế chế Inca độc đáo ở chỗ nó thiếu nhiều đặc điểm gắn liền với nền văn minh ở Thế giới cũ. Theo lời của một học giả, "Người Inca thiếu sử dụng phương tiện có bánh xe. Họ thiếu động vật để cưỡi và phác thảo những con vật có thể kéo xe và cày ... [Họ] thiếu kiến thức về sắt và thép ... Trên hết, họ thiếu một hệ thống chữ viết ... Mặc dù có những khuyết tật được cho là, người Inca vẫn có thể xây dựng một trong những quốc gia đế quốc vĩ đại nhất trong lịch sử loài người ". Các đặc điểm đáng chú ý của Đế chế Inca bao gồm kiến trúc hoành tráng, đặc biệt là bia đá, mạng lưới đường rộng lớn đến tất cả các góc của đế chế, hàng dệt may tinh xảo, sử dụng dây thắt nút (quipu) để lưu giữ và liên lạc, đổi mới nông nghiệp trong môi trường khó khăn, và tổ chức và quản lý thúc đẩy hoặc áp đặt cho người dân và lao động của họ.
Nền kinh tế Incan đã được các học giả mô tả theo những cách mâu thuẫn: như "phong kiến, nô lệ, xã hội chủ nghĩa (ở đây người ta có thể chọn giữa thiên đường xã hội chủ nghĩa hay chuyên chế xã hội chủ nghĩa)". Đế chế Inca hoạt động chủ yếu mà không có tiền và không có thị trường. Thay vào đó, trao đổi hàng hóa và dịch vụ dựa trên sự có đi có lại giữa các cá nhân và giữa các cá nhân, nhóm và người cai trị Inca. "Thuế" bao gồm nghĩa vụ lao động của một người đối với Đế chế. Những người cai trị Inca (về mặt lý thuyết sở hữu tất cả các phương tiện sản xuất) đã đáp lại bằng cách cấp quyền truy cập vào đất đai và hàng hóa và cung cấp thực phẩm và đồ uống trong các bữa tiệc kỷ niệm cho các đối tượng của họ.
ngoài ra nếu tra trên mạng thì còn
Nền văn minh Maya - Sự biến mất bí ẩn Phù điêu trên dầm đỡ 26 từ thành phố cổ Yaxchilan thuộc nền văn minh Maya trên đất Mexico ngày nay. Phù điêu trên dầm đỡ 26 từ thành phố cổ Yaxchilan thuộc nền văn minh Maya trên đất Mexico ngày nay. (Ảnh: Wikimedia Commons) Nền văn minh Maya là một trong những nền văn minh cổ đại nổi tiếng nhất, nhưng có một điều thú vị là chúng ta không biết nhiều về nền văn minh này. Nền văn minh Maya là một nền văn minh Trung bộ Châu Mỹ, và dấu vết của họ dẫn đến các quốc gia khác nhau trong khu rừng rậm Nam Mỹ, các quốc gia bao gồm Belize, Guatemala, Honduras, Mexico và El Salvador. Có rất ít bằng chứng do người Maya để lại đã được khai quật tự nhiên, khiến các nhà khảo cổ học và nhân chủng học hiện đại có nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời. Cho đến nay, một số sự kiện và thông tin về nền văn minh Maya đã được biết đến bao gồm cả hệ thống lịch thú vị của họ, cho thấy rằng họ có kiến thức tuyệt vời về Thiên văn học, một số kỳ quan kiến trúc của họ và một số tin tức nhỏ về văn hóa của họ, tuy nhiên chúng ta vẫn không biết về nơi mà nền văn minh này biến mất. Đế chế Maya dường như đã sụp đổ khoảng 1.000 năm trước, để lại các cơ sở kiến trúc của họ trở thành các thị trấn ma giữa rừng. Trong khi các nhà lý thuyết hiện đại tin rằng nền văn minh cổ đại này là nạn nhân của biến đổi khí hậu, và có thể đã biến mất bởi một thảm họa khí hậu và dân số mất dần. Tuyên bố này càng được khẳng định trong một giả thuyết do một nhóm các nhà nghiên cứu đứng đầu. Họ đã tính toán các điều kiện môi trường trong quá trình suy giảm của nền văn hóa để chứng minh lý thuyết này. Có lẽ hầu hết người Maya đã biến mất do hạn hán, khi nhóm nghiên cứu về nước trong các nhũ đá thạch cao, mà họ tìm thấy ở Hồ Chichanacanab, Mexico. Các đồng vị nhẹ hơn có xu hướng bay hơi nhanh hơn, vì vậy thạch cao còn lại với các đồng vị nặng hơn cho thấy hạn hán, và các nhà nghiên cứu đã tìm thấy các đồng vị nặng hơn trong thạch cao được phát hiện từ các di chỉ Maya. Nick Evans, một trong những tác giả của nghiên cứu, cho biết: “Phương pháp này có độ chính xác cao và gần giống như chính là đo về lượng nước’’. Vào tháng 12 năm 2019, các nhà khảo cổ đã khai quật những gì được coi là tàn tích của một cung điện lớn từng được sử dụng bởi giới thượng lưu Maya khoảng 1.000 năm trước. Cấu trúc được phát hiện tại một địa điểm khảo cổ Kulubá trong các khu rừng ở bang Yucatán của Mexico. Nó cao gần 6m (20 feet) và dài gần 55m (180 feet), các nhà khoa học cũng kết luận rằng cung điện được xây dựng từ năm 600 đến 900 sau Công nguyên khi nền văn hóa phát triển mạnh, và tiếp tục được sử dụng một lần nữa từ năm 850 đến 1.050 sau Công nguyên, khi người Maya sụp đổ. Một số sự thật về nền văn minh Maya Lịch Maya của nền văn minh Maya thực sự không bao giờ dự đoán tương lai như nhiều người khẳng định. Ngày 21 tháng 12 năm 2012, vừa xảy ra trùng với sự kết thúc của chu kỳ đầy đủ 5.125 năm trong Lịch Maya (lịch Long Count). Người Maya đã viết sách bằng chữ viết tượng hình phức tạp của họ trên những dải giấy dài bền làm từ vỏ bên trong của cây vả, nhưng chỉ có ba tài liệu Maya còn tồn tại. Người Maya dùng vật hiến tế con người để làm hài lòng các vị thần của họ. Khi Maya muốn lấy lòng thần mưa, họ đã sơn màu xanh lam lên người hiến tế và cắt trái tim của họ để trên bàn thờ đá hoặc ném xuống giếng. Nền văn minh Maya đã biến mất một cách bí ẩn, nhưng người Maya thì không. Hậu duệ của người Maya vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay, nhiều người sống ở quê hương tổ tiên của họ, như Guatemala. Nền văn minh Anasazi - Biến mất do chính sách ăn thịt người và thảm sát Cung điện Cliff được xây dựng trong thời kỳ tồn tại của nền văn minh Anassazi. Cung điện Cliff được xây dựng trong thời kỳ tồn tại của nền văn minh Anasazi. (Ảnh: Wikimedia Commons) “Anasazi” có nghĩa đen là “Những người cổ đại”. Mặc dù Nền văn minh Anasazi được biết đến với những ngôi nhà bằng đá ngoạn mục trong khu vực bốn góc khô cằn của Hoa Kỳ ngày nay, nhưng sự kết thúc của nền văn minh này không hề đẹp đẽ. Không có tòa nhà nào khác cao hơn so với các tòa nhà của người Anasazi cho đến khi con người hiện đại xây dựng những tòa nhà chọc trời đầu tiên vào những năm 1880. Quá trình tồn tại của nền văn minh Anasazi là vào khoảng thế kỷ 12 và 13. Người Anasazi đã tiến bộ rất nhiều trong việc xây dựng các công trình kiến trúc khảo cổ học cổ đại vào thời của họ, hầu hết trong số đó có hàng trăm phòng. Tuy nhiên, những ngôi nhà trên vách đá đã bị bỏ hoang vì nền văn minh này không tồn tại lâu. Các nhà sử học đã khám phá ra lý do của việc nền văn minh đã biến mất, đó là do việc ăn thịt đồng loại và các vụ thảm sát. Một số nguyên nhân tự nhiên khác bao gồm quản lý nguồn nước kém, phá rừng và hạn hán kéo dài cũng là những nguyên nhân được phát hiện bổ sung cho sự biến mất của Anasazi. Sự biến động về tôn giáo và chính trị, giống với những gì châu Âu phải đối mặt sau cuộc Cải cách Tin lành, có thể đã làm tăng thêm sự hỗn loạn, cuối cùng buộc người Anasazi phải từ bỏ quê hương của họ vào năm 1.300 sau Công nguyên và chạy trốn về phía Nam. Sự thật về nền văn minh Anasazi Hậu duệ của người Anasazi ngày nay được gọi là Pueblo, họ vẫn sống trong khu vực của tổ tiên họ trong những ngôi làng kiểu căn hộ và tiếp tục truyền thống làm gốm tốt Người Anasazi đã tạo ra một kiến trúc độc đáo với các không gian cộng đồng được quy hoạch. Các trung tâm dân cư cổ đại như Chaco Canyon Những ngôi nhà ở Chaco Canyon có kích thước rất khác nhau và chắc chắn phải phục vụ những mục đích khác nhau. Những ngôi nhà nhỏ có các dấu hiệu trên tường cho phép quan sát phương hướng tiếp cận của mặt trời đến vị trí hạ chí của nó. Nền văn minh của người Viking của Greenland Nhà thờ Hvalsey thuộc nền văn minh của người Viking tại Greenland. Nhà thờ Hvalsey thuộc nền văn minh của người Viking tại Greenland. (Ảnh: Wikimedia Commons) Các nhà khảo cổ vẫn tự hỏi điều gì dẫn đến sự biến mất bí ẩn của các khu định cư Bắc Âu (người Viking) vào thế kỷ 15. Một số giả thuyết cho rằng đó là do Đại dịch hạch đen, một số giả thuyết khác hướng tới những tên cướp biển Basque nham hiểm, tuy nhiên, các nhà sử học cho rằng người Viking đã không thích ứng với sự thay đổi của khí hậu. Người Viking ở Greenland định cư trong thời kỳ ấm áp vào khoảng năm 1.000 sau CN, nhưng ngay cả trong thời kỳ lạnh giá được gọi là Kỷ băng hà nhỏ, họ vẫn sống chủ yếu dựa vào chăn nuôi và xây dựng nhà thờ trong khi lãng phí tài nguyên thiên nhiên như đất và gỗ. Trong khi bộ phận những người Eskimo săn hải cẩu, cá voi đã sống sót trong cùng một thời kỳ khí hậu. Việc định cư của người Viking bắt đầu từ năm 985 sau Công nguyên, khi Erik The Red dẫn đầu một đội thuyền gồm 25 chiếc đến thuộc địa Greenland. Người ta tin rằng có hai thuộc địa trong khu định cư của người Viking, một Khu định cư phía Đông lớn hơn và một Khu định cư phía Tây nhỏ hơn và trong hàng trăm năm, dân số của họ lên đến đỉnh điểm chỉ là 5.000 người. Mặc dù sự biến mất của người Viking ở Greenland vẫn còn là một bí ẩn, nhưng một số người tin tưởng mạnh mẽ rằng hoặc Kỷ băng hà nhỏ đã họ phải rời đi nơi khác, hoặc họ đã chết đói và rét. Một số sự thật tại sao nền văn minh của người Viking ở Greenland không tồn tại được Xung đột với các bộ lạc Eskimo thù địch Không có liên hệ hoặc hỗ trợ từ Châu Âu Biến đổi khí hậu, chủ yếu là Kỷ băng hà nhỏ Giá trị của ngà voi ở châu Âu giảm, buộc những người thợ săn phải khai thác quá mức quần thể hải mã và gây nguy hiểm cho sự tồn tại của họ Nền văn minh Thung lũng Indus Con dấu Pashupati (Chúa tể của động vật) được tìm thấy tại khu vực khai quật nền văn minh Thung lũng Indus. Con dấu Pashupati (Chúa tể của động vật) được tìm thấy tại khu vực khai quật nền văn minh Thung lũng Indus. (Ảnh: Wikimedia Commons) Nền văn minh Thung lũng Indus được cho là một trong những nền văn minh sớm nhất có công nghệ tiên tiến hơn những nền văn minh khác trong thời đại của họ. Sự tồn tại của họ cách đây ít nhất 8.000 năm, và họ bắt đầu thiết lập các khu định cư của mình ở Ấn Độ và Pakistan ngày nay. Có nhiều sự thật chưa được khám phá của nền văn minh tiên tiến bị mất tích một cách bí ẩn này, bao gồm cả những chữ viết chưa được giải mã cho đến tận ngày nay. Người Indus chiếm ít nhất một triệu km vuông (386.000 dặm vuông) lãnh thổ, đó là nhiều hơn so với những dân tộc nổi tiếng hơn họ thời đó ở Ai Cập và Lưỡng Hà, và người ta tin rằng họ đã đóng góp ít nhất 10% tổng dân số Trái đất trong thời gian đó. Trong khi nền văn minh rộng lớn này mất đi như thế nào vẫn còn là một bí ẩn, các nhà sử học trước đó cho rằng một cuộc xâm lược của người Aryan từ phía Bắc đã dẫn đến sự sụp đổ của Indus, tuy nhiên, giả thuyết đó không còn hợp lý nữa. Nghiên cứu gần đây cho thấy chu kỳ gió mùa về cơ bản là lý do khiến văn minh Thung lũng Indus sụp đổ vì nó khiến nền nông nghiệp gần như bất khả thi và khu vực từng là một nền văn minh rộng lớn trở thành bị bỏ hoang. Cũng có khả năng đã xảy ra động đất và hạn hán. Có một giả thuyết kỳ lạ khác đằng sau sự biến mất của nền văn minh Indus, cho thấy rằng đã có một cuộc tấn công bất thường vào nền văn minh này. Giả thuyết này dựa trên những bộ xương được phát hiện từ những gì còn sót lại của nền văn minh Indus. Các bộ xương, sau khi nghiên cứu, người ta phát hiện ra việc đốt cháy ở nhiệt độ cao đến mức không thể thực hiện được trừ khi có một cuộc tấn công nguyên tử vào thời điểm đó. Trong khi lý thuyết chưa được chứng minh, làm thế nào một quần thể khổng lồ như vậy biến mất hoàn toàn vẫn là một bí ẩn. Một số sự thật về nền văn minh Thung lũng Indus Nền văn minh thung lũng Indus là một trong bốn nền văn minh cổ đại vĩ đại (Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ và Trung Quốc), và có lẽ là nền văn minh lâu đời nhất Harappa, Mohenjo-Daro, và các thành phố lớn của Thung lũng Indus có quy hoạch kiến trúc đẳng cấp vô song trong thế giới cổ đại. Để bảo vệ khỏi lũ lụt theo mùa và vùng nước ô nhiễm, các khu định cư được xây dựng trên các bệ khổng lồ và các khu đất cao Các thành phố của nền văn minh Thung lũng Indus có hệ thống vệ sinh đô thị được biết đến đầu tiên trên thế giới Người dân Thung lũng Indus đi tiên phong trong kỹ thuật luyện kim và sản xuất đồng, hợp kim đồng, chì và thiếc. Nền văn minh của người Punt Những người lính Ai Cập đến từ phần mở rộng của Hatshepsut đang tiến đến vùng đất thuộc nền văn minh của người Punt. Những người lính Ai Cập đến từ phần mở rộng của Hatshepsut đang tiến đến vùng đất thuộc nền văn minh của người Punt. (Ảnh: Wikimedia Commons) Punt được gọi là "Vùng đất của Chúa", và người dân Punt là một nền văn minh gần như thần thoại có các hoạt động giao thương với một số quốc gia châu Phi cổ đại, bao gồm cả Ai Cập. Các ghi chép của Ai Cập nói về nhiều cuộc thám hiểm buôn bán đến vùng đất Punt, nhưng cho đến nay, không có nhà khảo cổ học hiện đại nào có thể tìm ra chính xác nơi đó là ở đâu. Người ta tin rằng Punt thực sự là một vùng đất rất giàu có, nhưng có rất ít bằng chứng về Người của Punt. Nó cũng được biết đến với việc sản xuất và xuất khẩu vàng, nhựa thơm, ngà voi và động vật hoang dã; và mối quan hệ buôn bán của họ chỉ được biết đến với Ai Cập. Mặc dù vị trí chính xác của Punt vẫn còn bị tranh cãi bởi các nhà sử học, nhiều người tin rằng nó nằm ở đâu đó ở phía Đông Nam Ai Cập. Cư dân của nền văn minh đảo Phục sinh Các bức tượng đá Moai của các cư dân thuộc nền văn minh đảo Phục sinh tại Rano Raraku trên đảo Đông, Chi-lê ngày nay. Các bức tượng đá Moai của các cư dân thuộc nền văn minh đảo Phục sinh tại Rano Raraku trên đảo Đông, Chi-lê ngày nay. (Ảnh: Wikimedia Commons) Đảo Phục Sinh, một trong những nơi xa xôi nhất trên thế giới đã được người Polynesia phát hiện trong khoảng từ năm 300 đến 1.200 sau Công Nguyên. Mặc dù không có những chiếc xe vận chuyển hoặc động vật kéo xe, làm thế nào người dân đảo Phục Sinh có thể dựng lên hàng trăm bức tượng đá khổng lồ được gọi là Moai, vẫn là một bí ẩn. Moai lớn nhất có chiều cao gần 10m (32 feet) và nặng 82 tấn. Nhưng đến những năm 1800, nhiều bức tượng đã bị lật đổ, và bằng cách nào đó, dân số bị giảm sút. Chặt cây được coi là nguyên nhân chính khiến người dân Đảo Phục Sinh liên tục giảm sút. Các nhà khoa học đã phát hiện ra từ việc phân tích các mảnh than củi, rằng người dân Đảo Phục sinh đã chặt phá hầu hết mọi cây cuối cùng và chuột đã ăn hạt giống của các loại cây trước khi rừng có thể tái sinh. Điều này dẫn đến một thảm họa sinh thái, và loại bỏ khả năng tồn tại của cư dân nơi đây. Điều này cuối cùng dẫn đến nạn đói hàng loạt và cuộc xâm lược từ châu Âu chỉ thêm vào sự suy tàn. Mặc dù làm thế nào người dân trên đảo Phục Sinh biến mất hoàn toàn có thể được biết đến, nhưng làm thế nào họ sống sót cho đến nay cùng với việc đúc nên những bức tượng đá bí ẩn ở một khu vực xa xôi như vậy vẫn là một bí ẩn. Ngôi đền Gobekli Tepe và nền văn minh bí ẩn Ngôi đền Gobekli Tepe của một nền văn minh bí ẩn có niên đại 13.000 đến 12.000 năm được tìm thấy tại Thổ Nhĩ Kỳ. Ngôi đền Gobekli Tepe của một nền văn minh bí ẩn có niên đại 13.000 đến 12.000 năm được tìm thấy tại Thổ Nhĩ Kỳ. (Ảnh: Wikipedia) Nếu bạn xem Người ngoài hành tinh cổ đại thường xuyên trên Kênh Lịch sử, một kênh truyền hình nổi tiếng của Mỹ về người ngoài hành tinh, có thể bạn đã nghe nói về Gobekli Tepe. Đó là bởi vì kiến trúc được tìm thấy giữa tàn tích của nền văn minh bí ẩn này có vẻ quá tân tiến, dẫn đến suy đoán về sự hỗ trợ đắc lực của người ngoài Trái đất. Một ngôi đền được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, có niên đại từ 13.000 đến 12.000 năm, nhưng chứa đựng những kỹ thuật kiến trúc dường như không thể có được vào thời kỳ đó và sẽ không xuất hiện lại trong nhiều thiên niên kỷ. Các nghiên cứu sâu hơn đã phát hiện ra vị trí này rộng lớn hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây. Địa điểm này hiện đang được các nhà khảo cổ học Đức và Thổ Nhĩ Kỳ khai quật và được cho là đã được dựng lên vào 9.000 năm trước Công Nguyên (khoảng 11.000 năm trước, nhưng không một công cụ nào được tìm thấy, vì thế nguồn gốc của nó vẫn chưa được biết và hiện đang dẫn tới nhiều suy đoán). Cấu trúc được cho là có tính chất xã hội hoặc nghi thức, các vòng tròn của những cột đá hình chữ T khổng lồ đã được dựng lên, đó là những hòn đá cự thạch lâu đời nhất thế giới. Hơn 200 cột trụ trong khoảng 20 vòng tròn hiện đang được biết đến thông qua các cuộc khảo sát địa vật lý. Mỗi cây cột có chiều cao lên tới 6m (20ft) và nặng tới 10 tấn. Chúng được cắm trực tiếp vào các móng kết tinh. Các chi tiết về chức năng của cấu trúc vẫn còn là một bí ẩn. Các cuộc khai quật đã được tiến hành từ năm 1996 bởi Viện Khảo cổ Đức, nhưng phần lớn vẫn còn đang được khảo sát. Năm 2018, địa điểm này đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.
Tham Khảo:
Aztec là một nền văn hóa Trung Bộ châu Mỹ phát triển mạnh ở miền trung Mexico trong thời kỳ hậu cổ điển từ năm 1300 đến năm 1521. Dân Aztec bao gồm nhiều nhóm sắc tộc ở miền trung Mexico, đặc biệt là những nhóm nói tiếng Nahuatl và thống trị đại bộ phận Trung Bộ Mỹ từ thế kỷ XIV đến thế kỷ XVI.
Tranh 11: Khai giảng năm học Minh vào lớp 1.
Tranh 12: Mẹ Minh sinh em bé. Minh có em.
- Mặt Trời ở trung tâm và Trái Đất quay quanh Mặt Trời
- Hệ Mặt Trời có 8 hành tinh
- Trái đất là hành tinh thứ 3 trong hệ Mặt Trời
rốt cuộc bn hỏi gì vậy?
Văn minh Maya (/ˈmaɪə/) là một nền văn minh Trung B châu Mỹ của người Maya, nổi bật với hệ chữ tượng hình ký âm—hệ chữ viết tinh vi bậc nhất ở Châu Mỹ thời tiền Columbus—cũng như nghệ thuật, kiến trúc, toán học, lịch, và thuật chiêm tinh rất phát triển. Văn minh Maya phân bố trong khu vực phía đông nam Mexico, toàn bộ Guatemala và Belize, phía tây của Honduras và El Salvador ngày nay. Khu vực này bao gồm các vùng trũng phía bắc tạo nên Bán đảo Yucatán và vùng cao nguyên Sierra Madre, chạy từ bang Chiapas thuộc Mexico, qua miền nam Guatemala tới tận El Salvador, và vùng trũng phía nam của đồng bằng cận duyên Thái Bình Dương. Thuật ngữ "Maya" là một thuật ngữ tập thể hiện đại dùng để chỉ các dân tộc trong khu vực. Tuy nhiên, thuật ngữ này không được sử dụng bởi người bản địa vì họ chưa bao giờ thống nhất được về mặt chính trị hay lãnh thổ.[1]
Thời kỳ Cổ xưa, trước năm 2000 TCN, con người bắt đầu phát triển nông nghiệp và xây dựng những làng mạc đầu tiên. Thời kỳ Tiền cổ điển (khoảng năm 2000 TCN đến 250 CN) các xã hội phức tạp bắt đầu nở rộ ở vùng Maya, và họ bắt đầu trồng các loài cây lương thực bao gồm ngô, đậu, bí và ớt. Các đô thị Maya đầu tiên phát triển vào khoảng năm 750 TCN và đến năm 500 TCN, những đô thị này đã sở hữu kiến trúc hoành tráng, bao gồm những ngôi đền lớn với mặt tiền làm từ vữa rất công phu. Chữ viết tượng hình đã được sử dụng tại vùng Maya vào thế kỷ thứ 3 TCN. Vào cuối thời Tiền cổ điển, một số đô thị lớn phát triển ở lưu vực Petén và thành bang Kaminaljuyu nổi lên ở vùng cao nguyên Guatemala. Bắt đầu từ khoảng năm 250 CN, thời kỳ Cổ điển bắt đầu khi người Maya dựng các tượng đài có chứa các phù điêu của bộ lịch Đếm Dài. Mạng lưới giao thương giữa nhiều thành bang Maya trong thời kỳ này trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Ở các vùng trũng Maya, hai kình địch lớn, thành bang Tikal và Calakmul, trở nên hùng mạnh. Thành bang Teotihuacan ở Mexico trong thời kỳ này có cung cầu ảnh hưởng vươn đến tận các thành bang tại vùng Maya. Vào thế kỷ thứ 9, một sự sụp đổ chính trị quy mô lớn xảy ra ở trung tâm Maya, dẫn đến nhiều cuộc nội chiến, các thành phố bị bỏ hoang và dân cư di chuyển lên phía bắc. Thời kỳ Hậu cổ điển đánh dấu sự trỗi dậy của thành Chichen Itza phía bắc và sự bành trướng của vương quốc Kʼicheʼ hung hăng ở Cao nguyên Guatemala. Vào thế kỷ 16, Đế quốc Tây Ban Nha tiến vào vùng Trung Bộ châu Mỹ và các chiến dịch xâm lược của quân Tây Ban Nha sau đó đã làm lụi tàn các thành bang Maya. Nojpetén là đô thị Maya cuối cùng, sụp đổ năm 1697.
Vua Maya thời Cổ điển được dân coi là người trung gian giữa cõi phàm trần và cõi siêu nhiên. Vương quyền theo chế độ phụ hệ, cha truyền con nối. Một vị thái tử được kỳ vọng sẽ là một nhà lãnh đạo chiến tranh thành công. Chính trị Maya bị chi phối bởi một hệ thống bảo trợ khép kín, mặc dù cấu trúc chính trị chính xác của mỗi thành bang hay vương quốc khác nhau đáng kể. Đến cuối thời Cổ điển, tầng lớp quý tộc lớn lên, dẫn đến việc quyền lực của vua linh thiêng một phần bị giảm bớt. Nền văn minh Maya sản xuất nhiều tác phẩm nghệ thuật rất tinh vi bằng cách pha lẫn cả vật liệu dễ hư hỏng và bên lâu, bao gồm gỗ, ngọc bích, đá vỏ chai, gốm sứ, tượng đài đá điêu khắc, vữa, và tranh tường.
Các đô thị Maya có xu hướng mở rộng một cách không có tổ chức, và trung tâm của chúng thường chứa các công trình nghi lễ và hành chính, bao quanh bởi một khu dân cư. Các phần khác nhau của một thành phố thường sẽ được liên kết bởi các sakbej (đường trắng, lát bởi người Maya). Các kiến trúc chính của thành phố bao gồm cung điện, đền thờ kim tự tháp, sân bóng nghi lễ và các cấu trúc được căn chỉnh để chiêm tinh. Giới tinh hoa Maya biết đọc biết viết và phát triển một hệ thống chữ viết phức tạp, tiên tiến nhất ở châu Mỹ thời tiền Columbus. Người Maya biết chép lại lịch sử và kiến thức nghi thức của họ lên các cuốn sách (chỉ còn ba quyển không tranh cãi còn sót lại, phần còn lại đã bị quân Tây Ban Nha thiêu đốt). Ngoài ra còn có rất nhiều ví dụ tuyệt vời về văn bản Maya được tìm thấy trên các tấm bia đá và đồ gốm sứ. Người Maya đã phát triển một loạt các lịch nghi lễ đan xen rất phức tạp và áp dụng toán học bao gồm một trong những trường hợp sớm nhất về con số 0 trên thế giới. Là một phần tôn giáo, người Maya có tập tục hiến tế người.