Đọc đoạn trích sau:
BÀ BÁN BỎNG CỔNG TRƯỜNG TÔI (Xuân Quỳnh)
Lược trích một đoạn: Trước cổng trường nhân vật tôi có bà bán bỏng tóc bạc phơ, lưng hơi còng, rất hiền hậu. Bà bán hàng thường thêm bỏng cho lũ trẻ nên đứa nào cũng thích mua hàng của bà. Một hôm, thẳng Tòng béo lớp tôi phao tin đồn là bà bán bỏng bị ho lao, có thể lây nhiễm. Thế là bọn bạn lớp tôi không còn ra mua hàng cho bà như trước. Tin đó truyền đi khắp trường, hàng bỏng của bà có khi ế đến mấy ngày – không bán nổi. Thế rồi bà không bán bỏng ở cổng trường nữa. Tôi và lũ bạn cũng chẳng ai nhớ tới bà, chúng tôi lại chuyển sang mua ô mai, táo dầm.
Một hôm mẹ tôi sai tôi ra chợ mua mớ rau, tôi bỗng gặp bà bán bỏng, trông bà gầy nhiều, lưng còng hẳn xuống, quần áo rách rưới, bà chống gậy và đeo một cái bị đi vào hàng cơm, bà lấy trong bị ra một cái bánh mì khô và nói gì nho nhỏ với bà hàng cơm, nghe không rõ. Tôi chỉ nghe tiếng quát mắng to tướng của bà hàng cơm:
– Nướng nhanh lên mà đi cho khuất mắt. Trông người chả ra người, như con gà rù thế kia mà ám hàng người ta thì làm sao người ta bán được...
Bà bán bỏng lật đật đến gần bếp lò run rẩy nhét cái bánh mì vào phía dưới lò. Chứng kiến tất cả cái cảnh ấy tự nhiên tôi thấy thương bà quá. Tôi chạy lại gần bà, ấn vội vào tay bà số tiền mẹ tôi đưa mua rau rồi chạy vụt về. Tôi về nhà kể lại với mẹ tôi mọi việc, mẹ tôi không mắng tôi về việc ấy mà lại trách tôi chuyện khác kia. Mẹ bảo:
– Con giúp đỡ người nghèo là đúng, nhưng con thử nghĩ xem, với số tiền mua rau ấy bà già chỉ sống được một bữa, còn bữa sau thì sao? Đáng lẽ trước kia con và các bạn con đừng tung cái tin "bà bán bỏng ho lao" ra thì chắc bà vẫn sống được tử tế. Đằng này, vô tình con và các bạn con đã hại bà ấy. Các con chưa hiểu được đâu. Chưa hiểu được một người già mà phải đói khát thì khổ đến thế nào...
Mẹ còn nói nhiều nhiều nữa nhưng thấy tôi rân rấn nước mắt nên mẹ thôi. Mẹ lại đưa tiền cho tôi đi mua rau.
Hôm sau đến lớp tôi kể cho các bạn nghe mọi sự việc, kể cả chuyện mẹ tôi đã mắng tôi như thế nào. Các bạn nghe mà ai cũng bùi ngùi cảm thấy mình có lỗi, bỗng có bạn lên tiếng:
– Thế ai bảo cậu Tòng là bà ấy ho lao?
– Ai bảo? Ai bảo?... – Tất cả nhao lên như muốn lên án Tòng.
– Tớ cũng chẳng nhớ – Tòng trả lời yếu ớt. – Tớ nghe thấy thế.
– Cậu nghe chưa chính xác mà đã nói. Cậu ác thế! Ác thế!
– Khổ thân bà ấy. – Một bạn nói. – Làm thế nào để giúp bà ấy bây giờ? Hay là góp tiền lại đem cho bà ấy.
– Làm thế chẳng được đâu. – Tôi nói. – Mẹ tớ bảo là khi bà ấy ăn hết số tiền mình cho thì bà ấy lại đói. Hay là khi nào tớ gặp bà ấy tớ sẽ bảo: "Bà cứ bán bỏng đi chúng cháu lại mua cho bà." mà tất cả chúng mình phải mua của bà ấy kia, bảo cả bọn lớp khác nữa.
– Ừ, phải đấy! – Một bạn nói. – Tất cả chúng mình đều mua.
– Tất cả.
– Tất cả. – Các bạn đồng thanh tán thành. Có bạn lại còn đề ra mình sẽ ăn sáng bằng bỏng.
(Theo Xuân Quỳnh, Trời xanh của mỗi người, NXB Kim Đồng, 2017, tr 99-106)
Trả lời các câu hỏi (trình bày ngắn gọn):
Câu 1 (0,5 điểm): Đoạn trích được kể từ ngôi thứ mấy?
Câu 2 (0,5 điểm): Trong đoạn trích, nhân vật tôi bị mẹ trách vì điều gì?
Câu 3 (1,0 điểm): Từ những chi tiết miêu tả nhân vật bà bán bỏng khi tôi gặp bà ở chợ, em có nhận xét gì về hoàn cảnh hiện tại của bà lão?
Câu 4 (1,0 điểm): Biện pháp tu từ so sánh trong câu văn sau có tác dụng như thế nào: “Trông người chả ra người, như con gà rù thế kia mà ám hàng người ta thì làm sao người ta bán được...”?
Câu 5 (1,0 điểm): Nếu em là nhân vật tôi trong truyện, em sẽ rút ra bài học gì cho bản thân sau câu chuyện với bà bán bỏng? (Trả lời bằng một đoạn văn ngắn từ 3 – 5 dòng).
Câu 1 (2,0 điểm). Viết đoạn văn phân tích nhân vật “tôi” trong đoạn trích ở phần đọc hiểu.
Nhân vật “tôi” trong đoạn trích là người mang nhiều nội tâm sâu sắc, thể hiện rõ sự nhạy cảm và tinh tế trong cách cảm nhận cuộc sống. Qua những suy nghĩ và cảm xúc được bộc lộ, “tôi” hiện lên như một con người biết suy tư, trăn trở trước những biến chuyển của thời gian và con người. “Tôi” không chỉ nhìn nhận thế giới bằng lý trí mà còn bằng cả trái tim – điều này giúp nhân vật trở nên gần gũi, dễ tạo sự đồng cảm với người đọc. Đặc biệt, những phản ứng của “tôi” trước hoàn cảnh hay sự việc trong đoạn trích thể hiện một lối sống giàu tình cảm, biết quý trọng các giá trị tinh thần như tình thân, tình bạn hoặc những kỷ niệm xưa cũ. Nhờ đó, nhân vật “tôi” không chỉ đóng vai trò kể chuyện mà còn truyền tải thông điệp nhân văn, sâu lắng tới người đọc.
Câu 2 (4,0 điểm). Nghị luận: Cách xây dựng và giữ gìn một tình bạn đẹp (600 chữ)
Tình bạn là một trong những mối quan hệ thiêng liêng và quan trọng nhất trong đời sống con người. Một tình bạn đẹp không chỉ mang đến niềm vui, sự đồng hành mà còn giúp mỗi người hoàn thiện bản thân. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, nhiều bạn trẻ dường như đang xem nhẹ giá trị của tình bạn, dẫn đến sự hời hợt, thực dụng hoặc dễ dàng buông bỏ mối quan hệ khi gặp khó khăn. Vì vậy, việc xây dựng và giữ gìn một tình bạn đẹp là điều cần thiết và đáng suy ngẫm.
Một tình bạn đẹp được xây dựng trên nền tảng của sự chân thành, tôn trọng và thấu hiểu. Không cần phải phô trương hay thường xuyên thể hiện, nhưng trong lòng mỗi người đều có một vị trí đặc biệt dành cho người bạn thân. Tình bạn không phải lúc nào cũng êm đềm, mà đôi khi sẽ có xung đột, hiểu lầm. Nhưng chính cách hai người đối mặt, giải quyết vấn đề với nhau sẽ quyết định sự bền vững của mối quan hệ ấy. Thay vì tranh cãi, người bạn thật sự sẽ chọn cách lắng nghe và thấu hiểu đối phương.
Để giữ gìn tình bạn, mỗi người cần học cách bao dung và chia sẻ. Một lời động viên đúng lúc, một cái ôm khi buồn, hay chỉ đơn giản là sự hiện diện bên nhau cũng đủ để củng cố mối quan hệ. Bên cạnh đó, sự trung thực là yếu tố cốt lõi – nói sự thật, giữ lời hứa và không đâm sau lưng là những điều tưởng chừng đơn giản nhưng lại rất quan trọng trong một tình bạn.
Hiện nay, không ít bạn trẻ xem tình bạn như một công cụ xã hội – kết bạn vì lợi ích, chấm dứt vì hiểu lầm nhỏ. Những tình bạn kiểu này thường chóng nở chóng tàn. Sự phát triển của mạng xã hội cũng khiến việc kết bạn trở nên dễ dàng hơn, nhưng lại thiếu chiều sâu, thiếu cảm xúc thật. Trong hoàn cảnh đó, những tình bạn được vun đắp bằng sự kiên trì, chân thành và đồng cảm càng trở nên quý giá.
Tình bạn là một mối quan hệ đặc biệt – không bị ràng buộc bởi máu mủ, không bắt buộc như tình thân, nhưng lại gắn bó sâu sắc nếu được nuôi dưỡng đúng cách. Một người bạn tốt có thể trở thành điểm tựa trong những lúc khó khăn, là người cùng ta chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, là tấm gương giúp ta soi lại chính mình. Vì vậy, mỗi người – đặc biệt là các bạn trẻ – hãy biết trân trọng, xây dựng và giữ gìn những tình bạn đẹp bằng trái tim chân thành, sự quan tâm thật lòng và cách ứng xử văn minh.