Lý thuyết Bài 4. Khái niệm văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời cổ - trung đại (P3) SVIP

II. MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƯƠNG ĐÔNG THỜI CỔ - TRUNG ĐẠI

3. Thành tựu tiêu biểu của văn minh Trung Hoa thời cổ - trung đại

a. Khái quát:

- Văn minh Trung Hoa là một trong những nền văn minh lâu đời nhất thế giới, gắn liền với các triều đại phong kiến và điều kiện tự nhiên thuận lợi như đồng bằng rộng lớn, màu mỡ do sông Hoàng Hà và Trường Giang bồi đắp.

- Văn minh Trung Hoa sở hữu nhiều thành tựu to lớn trên nhiều lĩnh vực khác nhau.

b. Thành tựu:

✽ Chữ viết:

- Xuất hiện từ thời nhà Thương, ban đầu là giáp cốt văn, khắc trên xương thú và mai rùa.

Hình 1. Chữ số giáp cốt văn thời nhà Thương

- Trải qua nhiều giai đoạn phát triển: Kim văn (trên đồ đồng), triện thư, lệ thư, khải thư,…

- Chữ Hán có ảnh hưởng mạnh mẽ tới chữ viết của các nước khu vực Đông Á như Nhật Bản, Triều Tiên và Việt Nam.

✽ Văn học:

- Kinh Thi là tập thơ cổ lớn nhất, nằm trong hệ thống Ngũ Kinh của Nho giáo.

- Thơ Đường (thế kỉ VII - IX) phát triển rực rỡ, với các nhà thơ nổi tiếng như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị.

Hình 2. Thi tiên Lý Bạch

- Thời Minh - Thanh nổi bật với thể loại tiểu thuyết chương hồi, gồm:

+ Tam quốc diễn nghĩa - La Quán Trung.

+ Thủy hử - Thi Nại Am.

+ Tây du ký - Ngô Thừa Ân.

+ Hồng lâu mộng - Tào Tuyết Cần.

✽ Tư tưởng - Tôn giáo:

- Nho giáo: Do Khổng Tử sáng lập, trở thành hệ tư tưởng chính thống, ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống và chính trị.

- Đạo giáo: Xuất hiện từ thế kỉ II, do Lão Tử khởi xướng, tôn thờ “Đạo”, gắn với tín ngưỡng dân gian.

- Phật giáo: Du nhập từ Ấn Độ vào thời Hán, phát triển mạnh dưới thời Đường - Tống.

Hình 3. Bức chân dung cổ nhất về Khổng Tử do họa sư Ngô Đạo Tử (685 - 758) vẽ

✽ Sử học:

- Hình thành từ thời Tây Hán, phát triển mạnh ở các triều đại sau.

- Nhà sử học Tư Mã Thiên là người đặt nền móng cho sử học Trung Hoa với bộ Sử kí gồm 130 thiên, ghi chép từ thời Hoàng Đế đến thời Hán Vũ Đế.

✽ Kiến trúc - Điêu khắc:

- Phong cách đồ sộ, hài hòa với thiên nhiên.

- Các công trình tiêu biểu:

+ Vạn Lý Trường Thành - biểu tượng quốc gia và phòng thủ.

+ Tử Cấm Thành - cung điện lớn nhất thế giới thời phong kiến.

+ Tượng Phật chùa Lạc Sơn - tượng đá lớn nhất thế giới về Phật giáo.

Hình 4. Quang cảnh Tử Cấm Thành nhìn từ Cảnh Sơn

✽ Toán học:

- Có từ thời cổ đại, phát triển mạnh thời Hán - Đường.

- Tác phẩm tiêu biểu: Cửu chương toán thuật được ứng dụng rộng rãi trong đo đạc và xây dựng.

- Nhà toán học Tổ Xung Chi (thế kỉ V) tính số pi chính xác tới 7 chữ số thập phân.

✽ Các lĩnh vực khác:

- Văn minh Trung Hoa cũng đạt nhiều thành tựu trên các lĩnh vực khác như: Thiên văn học, Lịch pháp học, Y học,...

Hình 5. Bốn phát minh lớn của Trung Hoa gồm: Kĩ thuật in, làm giấy, thuốc súng và la bàn - có ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển của nhân loại.

1. Giấy: Phát minh ra giấy đã cách mạng hóa việc ghi chép và lưu trữ thông tin.

2. La bàn: Giúp định hướng và khám phá, đóng vai trò quan trọng trong hàng hải.

3. Kĩ thuật in ấn: Đem lại khả năng sản xuất sách và tài liệu hàng loạt, thúc đẩy văn hóa và giáo dục.

4. Thuốc súng: Được sử dụng trong quân sự và pháo, thay đổi cách thức chiến tranh.

✽ Ý nghĩa:

- Văn minh Trung Hoa thời cổ - trung đại thể hiện trình độ phát triển cao về nhiều mặt: Tư tưởng, văn hóa, khoa học, kĩ thuật.

- Có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều quốc gia ở Đông Á và Đông Nam Á.

- Góp phần quan trọng vào kho tàng văn minh nhân loại.