Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
CON CHIM QUÊN TIẾNG HÓT
Bà nội tôi là kho chuyện đời xưa, mỗi đêm một chuyện cho đàn cháu nội, cháu ngoại, lũ nhỏ vây quanh bà trên bộ ván ngựa gỗ giữa nhà trong ánh sáng tù mù của ngọn đèn dầu.
Chuyện này không phải là chuyện đời xưa. Chuyện của nhà mình nhưng lúc đó bà còn trẻ, tụi con chưa có, vậy cũng là chuyện đời xưa phải không? Đêm ấy, bà kể:
– Ông tôi có nuôi một con nhồng. Con nhồng đẹp lạ lắm. Nó như một cô công chúa khoác chiếc áo choàng đen, ấy là bộ lông mượt mà của nó, từ mí mắt kéo đến cổ nó là một đường vàng hình lưỡi câu. Viền quanh cổ là một đường mầu trắng, như công chúa quấn qua cổ chiếc khăn bằng lông cừu, mỏ vàng và đôi chân cũng vàng. Ông tôi vốn là một thợ mộc, cho nên cái lồng của nó như một cái lâu đài. Con nhồng lúc nào cũng vui tươi, nhảy nhót trong chiếc lồng lộng lẫy treo trước hiên nhà. Vừa đẹp, lại vừa biết nói, nó là niềm vui của cả xóm, không chỉ cho trẻ con mà cho cả người lớn. Thấy có người thoáng qua, nó cất tiếng: "Chào khách.". Khi người dừng lại trước mặt nó, nó hỏi: "Khỏe không?". Ai hỏi gì thì nó dạ. Nó bắt chước giọng ông, nó gọi bà: "Em ơi, em!". Nó bắt chước giọng bà, nó gọi ông: "Anh ơi, anh!". Trong nhà đang nói chuyện, bỗng chợt nghe tiếng cười, nó cười: "Khậc khậc." y như giọng cười của ông. Thỉnh thoảng nó lại cất tiếng: "Thôi, thôi thôi!" nghe như lời can gián thiết tha của một cô gái.
– Khách ! – Ngồi trong nhà nghe nó nói, biết là có khách sắp vào nhà.
Người lớn hay trẻ nhỏ hàng xóm, mỗi lần đến chơi với nó cũng cho nó một trái ớt. Thò mỏ gắp trái ớt, nó mừng nó nhảy.
Trong nhà ai cũng dạy nó tiếng nói lịch sự, lễ phép. Nhưng hình như bấy nhiêu tiếng đó, nghe hoài cũng nhàm, bớt vui. Chẳng biết đứa nhỏ nào cắc cớ dạy thêm cho nó vài tiếng chửi cục cằn: "Đồ đểu, cút, cút đi!".
Ngày đầu, nghe những tiếng lạ lùng đó, bọn nhỏ vỗ tay và nó được nhiều ớt hơn mọi ngày.
Nhỏ vui đã đành, người lớn cũng vui... Nghe nó chưởi: "Đồ đểu!" người nghe không nghĩ là mình đểu nên chẳng ai giận, nghe nó bảo: "Cút, cút!" người ta không cút mà cười và lại thưởng cho nó ớt ngon hơn, nhiều hơn. Nó nói riết thành quen không ai để ý nó quên tiếng hót từ lúc nào.
Bỗng một hôm có một chiếc xe hơi đậu lại trước nhà. Quan huyện từ trong xe bước ra. Một người to lớn bệ vệ trong bộ đồ tây trắng, cà vạt đỏ, giày đen. Quan huyện đến để đặt ông đóng nhái bộ salon thời Louis. Đã là quan thì phải oai quyền, trước mặt ai, không chào không hỏi.
Quan huyện vào tới cửa thì con nhồng cất tiếng:
– Đồ đểu!
Quan huyện giật mình:
– Đồ đểu! Đồ đểu!
Thấy quan huyện không thưởng cho nó trái ớt, nó lại cất tiếng:
– Đồ đểu! Đồ đểu!
Quan huyện trợn tròn hai con mắt. Ông tôi thấy vậy sợ điếng, vội cúi rạp mình rước quan vào. Ông liếc nhìn bà. Hiểu ý ông, bà rối rít mời quan ngồi, rót nước mời quan uống.
Đang chào đang hỏi khách, bà bỗng nghe bên ngoài có tiếng đánh "bốp" một cái. Bà bước ra, bà thấy con chim bị ông đập vào cây cột, nát đầu. Trên thân cột còn một đốm máu bê bết, còn con nhồng thì nằm dưới đất như một miếng giẻ rách đen. Chẳng biết ông sợ hay ông giận, bà chỉ nghe ông lẩm bẩm:
– Không! Nó bảo "Cút đi!" thì nhà này chỉ có chết.
Thương con nhồng, bà tôi quỳ xuống trước cái xác của nó. Chẳng biết lúc ấy bà tôi đau đớn thế nào, bây giờ trong ánh đèn dầu, tôi thấy hai giọt nước mắt của bà.
Con chim chết, hết chuyện, bọn tôi có đứa thò chân xuống đất, bà đưa tay kéo lại. Và sau câu chuyện bao giờ bà cũng rút lời răn dạy:
– Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!
(Nguyễn Quang Sáng, NXB Văn học)
Câu 1 (0,5 điểm). Văn bản được kể theo ngôi kể nào? Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?
Câu 2 (0,5 điểm). Hãy tìm một chi tiết trong truyện thể hiện sự yêu quý của mọi người dành cho con nhồng.
Câu 3 (1,0 điểm). Câu văn sau sử dụng cách dẫn trực tiếp hay gián tiếp? Dấu hiệu nào giúp em nhận ra điều đó?
Thỉnh thoảng nó lại cất tiếng: "Thôi, thôi thôi!" nghe như lời can gián thiết tha của một cô gái.
Câu 4 (1,0 điểm). Theo em qua câu chuyện về con nhồng, tác giả muốn gửi đến người đọc bài học gì?
Câu 5 (1,0 điểm). Em có đồng ý với lời dặn của người bà ở cuối truyện không? Vì sao?
Cho nên, biết thì nói, không biết thì đừng nói theo lời người khác, chết oan đó, các con!
Dưới đây là gợi ý bài làm cho hai câu hỏi của bạn:
Câu 1 (2,0 điểm): Đoạn văn trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của việc tự lập trong cuộc sống (khoảng 150 chữ)
Tự lập là khả năng tự mình làm mọi việc, không phụ thuộc vào người khác, là bước đầu tiên giúp con người trưởng thành và phát triển toàn diện. Việc tự lập giúp mỗi người rèn luyện ý chí, trách nhiệm và kỹ năng giải quyết vấn đề trong cuộc sống. Khi biết tự lập, ta sẽ tự tin hơn, chủ động hơn trong học tập và công việc, đồng thời giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội. Tự lập còn giúp con người biết quý trọng thành quả lao động của mình, từ đó hình thành thái độ sống tích cực và độc lập. Vì vậy, tự lập không chỉ là một phẩm chất cần thiết mà còn là nền tảng để mỗi người xây dựng cuộc sống hạnh phúc và thành công.
Câu 2 (4,0 điểm): Bài văn phân tích tình cảm của nhân vật trữ tình trong đoạn thơ “Mẹ và cánh đồng” của Trần Văn Lợi (khoảng 600 chữ)
Đoạn thơ “Mẹ và cánh đồng” của Trần Văn Lợi thể hiện tình cảm sâu sắc, chân thành của nhân vật trữ tình dành cho mẹ và cánh đồng quê hương – hai hình ảnh gắn bó mật thiết, biểu tượng cho sự sống, hy vọng và những khó khăn vất vả trong cuộc sống nông thôn.
Trước hết, tình cảm dành cho mẹ được thể hiện qua hình ảnh người mẹ gánh mùa đông, lội sông tát nước, chịu đựng nắng gió khắc nghiệt để chăm sóc cánh đồng. Những câu thơ như “Mẹ gánh mùa dông xuống đồng chiêm mặn”, “Cơn gió Lào cho mắt mẹ âu lo” gợi lên hình ảnh người mẹ tần tảo, vất vả, luôn lo lắng, hy sinh cho mùa màng và gia đình. Tình thương của mẹ không chỉ là sự chăm sóc vật chất mà còn là niềm hy vọng, là nguồn động lực để nhân vật trữ tình tiếp tục vun trồng những ước mơ, những hạt thóc tương lai.
Bên cạnh đó, tình cảm dành cho cánh đồng cũng được thể hiện một cách tinh tế qua những hình ảnh thiên nhiên sống động, vừa đẹp đẽ vừa khắc nghiệt: “Cỏ dại mọc tràn bờ xôi, ruộng mật”, “Đám lá lúa cứa nóng bừng da mặt”. Cánh đồng không chỉ là nơi sinh sống mà còn là biểu tượng của sự sống, của những nỗ lực không ngừng nghỉ của con người trước thiên nhiên. Nhân vật trữ tình như hòa mình vào cánh đồng, cảm nhận từng nhịp thở, từng vất vả của đồng ruộng và mẹ.
Tuy nhiên, trong tình cảm ấy còn ẩn chứa nỗi lo lắng, sợ hãi trước sự bấp bênh của cuộc sống: “Chợt lo sợ ngày cuối mùa, hết vụ / Hạnh phúc mẹ chờ chẳng kịp trổ bông”. Nỗi lo ấy thể hiện sự thấu hiểu, đồng cảm sâu sắc với khó khăn, thử thách mà mẹ và cánh đồng phải trải qua. Đồng thời, nó cũng là lời nhắc nhở về sự mong manh của hạnh phúc và thành quả lao động, đòi hỏi con người phải luôn cố gắng, kiên trì và biết trân trọng.
Tóm lại, đoạn thơ khắc họa tình cảm nhân vật trữ tình với mẹ và cánh đồng vừa đằm thắm, vừa tha thiết, vừa chân thực, thể hiện sự gắn bó bền chặt giữa con người với thiên nhiên và gia đình. Qua đó, nhà thơ gửi gắm thông điệp về giá trị của sự hy sinh, tình yêu thương và niềm tin vào cuộc sống.
Nếu bạn cần mình hỗ trợ thêm về cách triển khai bài hoặc các bài tập khác, cứ nói nhé!