ĐỀ SỐ 1
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
Nước là một nhà du hành vĩ đại không ngừng thay đổi hình dạng. Nó rời khỏi biển ở thể lỏng rồi lại xuất hiện trong không khí ở thể khí, sau đó rơi xuống dưới dạng băng trên các ngọn núi. Tại đó, cuộc du hành của nước tiếp tục, nó trở lại thể lỏng, chảy trong các đòng sông lớn nhỏ, rồi lại đổ ra biển, điểm xuất phát ban đầu. Trong suốt vòng tuần hoàn này, nước đều có ích cho các sinh thể. Nước là thành phần cơ bản tạo nên các loài thực vật và động vật, trong đó có con người chúng ta, và chúng ta không thể sống thiếu nước. Chúng ta sử dụng nước từng giây từng phút, để uống, tưới tiêu, sản xuất điện,... Nước thật quý giá!
(Nhiều tác giả, Bách khoa thư thế hệ mới, NXB Dân trí, Hà Nội, 2017, tr. 28)
Câu 1: Vấn đề chính được nói đến trong đoạn trích là gì?
Câu 2: Tại sao nước lại được ví với “một nhà du hành vĩ đại”?
Câu 3: Em hiểu thế nào về nội dung của câu “Nước là thành phần cơ bản tạo nên các loài thực vật và động vật, trong đó có con người chúng ta.”?
Câu 4: Trong vòng tuần hoàn của mình, nước đã từng tồn tại ở những dạng/ thể nào? Hãy nêu suy luận của em về tầm quan trọng của băng tồn tại trên các đỉnh núi cao và ở hai đầu địa cực (Bắc Cực và Nam Cực).
Câu 5: Nước có tầm quan trọng như thế nào đối với sự sống?
Câu 6: “Nước thật quý giá!" - câu kết của đoạn trích có thể gợi lên trong em những suy nghĩ gì?
Câu 7: Câu nào có thể được xem là câu chủ đề của đoạn trích?
Câu 8: Nêu nhận xét về cách triển khai vấn đề của đoạn trích (chú ý sự phát triển tiếp nối giữa 3 câu đầu và 4 câu sau).
ĐỀ SỐ 2
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
Chúng ta hãy bắt đầu từ một cành bất kì của cây sự sống này. Đi từ cành này đến cành khác, từ nhánh này đến nhánh kia, bạn sẽ luôn thấy một con đường dẫn tới thân cây chính. Cách đây khoảng 500 triệu năm, tổ tiên của tôi là một con cá. Trở lại thời gian 1 tỉ rưỡi năm: tổ tiên của tôi là một vi khuẩn. Trên thực tế, tất cả chúng ta đều là hậu duệ của cùng một và chỉ một sinh vật, một tế bào nguyên thuỷ cách đây khoảng 3,8 tỉ năm. Sự sỗng đã nảy nở trong một quá khứ rất xa xôi từ một và chỉ một sự kiện. Từ một tổ tiên chung, ở gốc của cây sự sống, nó đã đa dạng hoá theo thời gian bằng các phân nhánh liên tiếp với sự xuất hiện của những loài mới. Thân cây sự sống đã lớn lên theo chiều dọc, nhưng các cành, nhánh cũng ra đời để tạo cho nó một sự phát triển theo bề ngang. Nếu một số loài phát triển và sinh sôi nảy nở, thì nhiều loài khác, như chim cu lười hoặc khủng long, đã không còn sống sót. Hơn 99% số loài xuất hiện trên Trái Đất đã tuyệt chủng. Chúng là các cành thấp của cây sự sống, và đã bị cắt cụt.
(Trịnh Xuân Thuận, Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao, NXB Tri thức, Hà Nội, 2015, tr. 600)
Câu 1: Trong đoạn trích, cụm từ nào được dùng lặp lại nhiều lần và có vị trí nổi bật nhất? Vì sao nó lại được dùng như vậy?
Câu 2: Tác giả muốn nói điều gì trong câu “Đi từ cành này đến cành khác, từ nhánh này đến nhánh kia, bạn sẽ luôn thấy một con đường dẫn tới thân cây chính.”?
Câu 3: Từng con số 3,8 tỉ năm, 1 tỉ rưỡi năm, 500 triệu năm cho biết điều gì về sự phát triển của sự sống trên Trái Đất?
Câu 4: Phân tích điều tác giả muốn nhấn mạnh khi dùng các từ tổ tiên, hậu duệ trong các câu 3, 4, 5 của đoạn trích.
Câu 5: Tác giả đã giải thích như thế nào về việc hơn 99% số loài xuất hiện trên Trái Đất đã tuyệt chủng?
Câu 6: Hãy đánh giá sức hấp dẫn trong cách trình bày các thông tin khoa học của tác giả được thể hiện qua đoạn trích.
Câu 7: Chỉ ra mối quan hệ giữa câu thứ 2 với toàn bộ các câu 3, 4, 5, 6 trong đoạn trích.
Câu 8: Theo cảm nhận của em, những từ nào có “tuổi đời” trẻ hơn cả trong số các từ mượn được sử dụng trong đoạn trích? Vì sao em có cảm nhận như vậy?
Câu 1 (1,0 điểm). Ý nghĩa của những hình ảnh ao tù, thói quen nếp nghĩ - mù lòa, nghìn hải - cảng - mưa - buồn?
=> Diễn đạt ngắn gọn, xúc tích nhưng chi tiết nổi bật nhấn mạnh hình ảnh tháng năm cực khổ của chiến trường Việt Bắc mà các anh chiến sĩ phải hi sinh chịu đựng nỗi đau về thể xác lẫn tinh thần khi nhìn đồng đội phải ngã xuống.
Câu 2 (1,0 điểm). Theo anh (chị), vì sao tác giả lại khuyên :
Hãy thù ghét
mọi ao tù
nơi thân ta rữa mục?
=> Theo em, tác giả khuyên như vậy vì ông cảm nhận được rất nhiều nỗi đau về sự tàn khốc khắc nghiệt mà chiến tranh mang đến cho dân ta. Tình cảm cao trào đến cực độ, không ai muốn đất nước chịu cảnh ao tù và nhà thơ tri ân hối tiếc những tháng năm ở chiến trường Việt Bắc.
Câu 3 (2,0 điểm). Thông điệp nào từ văn bản trên có ý nghĩa nhất đối với anh (chị) và lí giải thông điệp đó?
=> Thông điệp hãy sống như con tàu phải lòng muôn hải lý bỏ sau lưng nghìn hải - cảng - mưa - buồn. Hãy luôn sống tiến lên phía trước, cố gắng đạt được mục tiêu ý nghĩa lớn lao. Luôn một lòng không ngần ngại gian lao khổ cực, và nếu có tiếc thương muốn dừng lại cũng nên gác sang bên để vì một tương lai chung lớn đẹp đẽ phía trước. Dù trong thời chiến hay bình yên, con người ta luôn nên có lý tưởng sống không ngừng cố gắng ngày một hiện thực hóa ước mơ, mong muốn, hoài bão của bản thân mìn. Đó là ý nghĩa của cuộc sống.