II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
2. Nhân vật
b. Tâm trạng tương tư của Tú Uyên
* Phần 2: Những ngày Tú Uyên tương tư về giai nhân
Bức tranh thứ ba
Có khi ngồi suốt năm canh,
Mõ quyên điểm nguyệt, chuông kình nện sương.
Lặng nghe những tiếng đoạn trường,
Lửa tình dễ đốt, sóng Tương khôn hàn.
– Thời gian: "suốt năm canh" – chỉ khoảng thời gian kéo dài từ đêm khuya cho đến tận sáng hôm sau.
– Tú Uyên vì nhung nhớ người đẹp nên chẳng màng ăn uống, thức trắng đêm ngày.
– Hình ảnh ẩn dụ "lửa tình" cho thấy tình cảm mà Tú Uyên dành cho cô gái không hề nhất thời hay thoáng qua. Đó là thứ tình yêu mãnh liệt, khiến chàng trai trẻ phải sống trong nỗi nhớ nhung da diết, đau đáu khôn nguôi.
– "Sóng Tương" là biểu tượng cho tình yêu sâu nặng và nỗi sầu muộn (gợi liên tưởng đến dòng Tương Giang trong thơ Đường – nơi tương truyền nàng Tương Phi khóc chồng đến nỗi nước sông mặn chát). "Khôn hàn" (không thể làm lạnh) tức là nỗi nhớ, tình yêu ấy quá nồng nàn, sâu đậm, không gì dập tắt được.
Bức tranh thứ tư
Có đêm ngắm bóng trăng tàn,
Tiếng chim hót sớm, trận nhàn bay khuya.
Ngổn ngang cảnh nọ tình kia,
Nỗi riêng, riêng biết, dã dề với ai?
– Thời gian vẫn trôi đều đặn, lặp đi lặp lại từ đêm khuya đến sáng sớm, nhưng với Tú Uyên, đó là những khoảnh khắc chờ đợi mỏi mòn, hi vọng mong manh về một tin tức từ người con gái trong mộng.
– Trong lòng chàng là cả một trời tâm sự chất chứa, nhưng lại chẳng biết giãi bày cùng ai. Điều cay đắng nhất của tình đơn phương là người mang nặng tình sâu lại bị người trong mộng hoàn toàn vô tình, không hề hay biết.
– Kí ức về cuộc gặp gỡ giữa ngày xuân rực rỡ vẫn vẹn nguyên trong lòng Tú Uyên, gợi lên niềm hạnh phúc bâng khuâng. Thế nhưng, ẩn sau niềm vui ấy là nỗi buồn lặng lẽ của kẻ đơn phương: "Sầu xuân riêng lại một người tương tư".
– Đối với chàng, phương thuốc duy nhất để xoa dịu nỗi nhớ khôn nguôi ấy chính là được gặp lại người trong mộng – chỉ khi hội ngộ, trái tim si tình ấy mới có thể nguôi ngoai.
3. Yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình
* Yếu tố tự sự:
– Kể lại sự kiện Tú Uyên gặp gỡ cô gái trong hội xuân, từ đó sinh lòng thương nhớ, tương tư da diết.
– Diễn biến tâm lí và hành động của nhân vật được khắc hoạ cụ thể: chàng về nhà ôm nỗi nhớ, quên ăn quên ngủ, tâm trạng ngày càng rối bời, cô đơn.
* Yếu tố trữ tình:
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
– Tác phẩm đã miêu tả một cách tinh tế tâm trạng tương tư da diết của người đang yêu: từ nỗi nhớ nhung khắc khoải, quên ăn quên ngủ, cho đến cảm giác đơn độc, cô liêu giữa cảnh vật vắng lặng.
– Qua đó, cũng thể hiện tình cảm sâu nặng và chân thành của người tài tử – một tình yêu không hời hợt, chóng vánh mà bền bỉ, âm thầm, chất chứa trong từng khoảnh khắc sống. Tú Uyên yêu bằng cả trái tim, với niềm tin và khát khao được gặp lại, được gắn bó cùng người mình thương, dù chưa một lần tỏ bày.
2. Nghệ thuật
– Có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất tự sự và chất trữ tình.
– Bút pháp tả cảnh ngụ tình, ước lệ tượng trưng và sử dụng điển cố, điển tích được vận dụng một cách khéo léo.
– Miêu tả tâm lí một cách tinh tế thông qua phối hợp giữa lời trần thuật và lời độc thoại nội tâm.
