I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
2. Tác phẩm
− Mộng đắc thái liên được Nguyễn Du sáng tác vào khoảng những năm 1802.
− In trong tập thơ chữ Hán Nam trung tạp ngâm, gồm khoảng 27 bài.
− Mộng đắc thái liên miêu tả khung cảnh hái sen, hình ảnh con người và công việc hái sen; từ đó, tác giả gửi gắm những triết lí về cuộc sống con người thông qua hình tượng hoa sen.
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Đề tài và cảm hứng sáng tác
2. Thể thơ và thi liệu
3. Chất trữ tình và yếu tố nghệ thuật
− Bài thơ mở đầu bằng cảnh tượng người hái sen chèo thuyền con trên mặt nước Hồ Tây, trong khi nước hồ lấp lánh và tạo bóng người in dưới nước. Đây là một hình ảnh mơ mộng, tĩnh lặng và trữ tình.
− Nguyễn Du đưa ra một góc nhìn đặc biệt. Hoa sen được tặng cho những người mình giận, trong khi gương sen dành cho những người mình thương.
4. Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ
− Qua việc miêu tả từng bộ phận của hoa sen, Nguyễn Du không chỉ khẳng định vẻ đẹp hoàn mĩ của loài hoa này mà còn gửi gắm triết lí sâu sắc: ngay cả cuống sen − phần ít được coi trọng − vẫn ẩn chứa giá trị bền bỉ trong từng sợi tơ mành.
➜ Từ đó, tác giả muốn nhắn nhủ rằng mỗi người đều có giá trị riêng và cần được đánh giá một cách công bằng, không chỉ dựa trên bề ngoài.
− Đoạn thơ cuối cùng là suy ngẫm của chính tác giả trước cảnh người đời chỉ hái hoa mà bỏ qua các phần khác của cây sen − những phần tuy không nổi bật nhưng vẫn hữu ích. Không chỉ vậy, tác giả còn bày tỏ quan điểm cần nâng niu ngó sen khi hái, bởi nếu làm tổn thương nó, sen sẽ không thể nở hoa vào năm sau. Ở đây, tác giả muốn nhấn mạnh sự quý giá và sự kì diệu trong quá trình phát triển của loài sen.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
− Chủ yếu xoay quanh nội dung về cuộc sống và công việc hái sen, đồng thời truyền tải những triết lý về cuộc sống con người.
− Khắc hoạ một bức tranh về khung cảnh Tây Hồ vào mùa sen nở. Khung cảnh này thể hiện sự hoà quyện giữa con người và thiên nhiên.
− Mô tả công việc hái sen qua những hình ảnh người phụ nữ mỏng manh, điệu đà, đang làm việc với tâm hồn đầy yêu thương. Việc hái sen không chỉ là công việc cơm áo gạo tiền mà còn là cơ hội để người phụ nữ kết nối với thiên nhiên và tạo ra những sản phẩm đẹp đẽ từ tay người thợ.
− Qua biểu tượng hoa sen và sự đối lập giữa các bộ phận của cây sen, tác giả gửi gắm triết lý: mỗi con người, bất kể vị trí xã hội hay công việc của họ, đều có giá trị và ý nghĩa đặc biệt trong cuộc sống.
2. Nghệ thuật
− Sử dụng thể thơ ngũ ngôn, có cấu trúc và phân bố nội dung hợp lí.
− Ngôn ngữ thơ tinh tế và trau chuốt nhưng vẫn giữ được sự giản dị và dễ hiểu.
− Khả năng tái hiện hiện thực sinh động.
