Lý thuyết Bài 5. Một số nền văn minh phương Tây thời cổ - trung đại (P1) SVIP

I. THÀNH TỰU TIÊU BIỂU CỦA VĂN MINH HY LẠP - LA MÃ THỜI CỔ ĐẠI

- Dựa trên điều kiện tự nhiên, dân cư, kinh tế, chính trị, xã hội và sự kế thừa từ các nền văn minh phương Đông cổ đại, văn minh Hy Lạp - La Mã đã đạt được nhiều thành tựu trên nhiều lĩnh vực.

1. Chữ viết

- Người Hy Lạp sáng tạo ra hệ chữ viết La-tinh, sau đó người La Mã kế thừa và phát triển.

=> Đây là nền tảng cho chữ La-tinh hiện nay, đơn giản, ngắn gọn, linh hoạt, mang tính khái quát cao.

Hình 1. Bảng chữ cái La-tinh đầu tiên và truyền thống

2. Văn học

- Văn học Hy Lạp cổ đại rất phong phú với nhiều thể loại như sử thi, kịch, thần thoại.

- Tiêu biểu là các bộ sử thi I-li-át và Ô-đi-xê của Hô-me, hay kịch Ơ-đíp làm vua của Xô-phốc-lơ.

Hình 2. Một trang của sử thi I-li-át

3. Tư tưởng

- Hy Lạp - La Mã là cái nôi của triết học phương Tây, gắn liền với cuộc đấu tranh giữa hai trường phái chính:

+ Triết học duy vật (Hê-ra-clít,...).

+ Triết học duy tâm (A-rít-xtốt, Xô-crát, Pơ-la-tông,...).

=> Triết học cổ đại được coi là thành tựu rực rỡ, đặt nền móng cho triết học châu Âu sau này.

Hình 3. Chân dung Ta-lét

4. Tôn giáo

- Tôn giáo nổi bật ở La Mã là Thiên Chúa giáo, ra đời vào thế kỉ I.

- Từ thế kỉ IV, tôn giáo này phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những tôn giáo lớn trên thế giới.

5. Lịch pháp - Thiên văn học

- Người Hy Lạp và La Mã cổ đại đã sớm có hiểu biết về lịch pháp, biết tính lịch dựa và sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.

- Họ tính được một năm có 365 ngày 6 giờ và chia thành 12 tháng, tạo ra hệ thống đo thời gian khá chính xác.

- Bên cạnh đó, họ còn quan sát sự vận động của các thiên thể, giúp con người sắp xếp hoạt động sản xuất và sinh hoạt hằng ngày.

=> Những thành tựu này không chỉ có giá trị thực tiễn trong đời sống đương thời mà còn trở thành cơ sở quan trọng cho sự ra đời của Dương lịch hiện đại.

Hình 4. Dấu tích lịch La Mã còn trên phiến đá

6. Khoa học

- Người Hy Lạp và La Mã cổ đại đạt nhiều thành tựu nổi bật trong nhiều lĩnh vực khoa học, gắn liền với tên tuổi của các nhà khoa học lớn tìm ra nhiều định lí, định đề và nguyên lí khoa học có giá trị:

+ Trong toán học có Pi-ta-go, Ta-lét, Ơ-clit.

+ Trong vật lí có Ác-si-mét.

+ Trong y học có Hi-pô-crát.

+ Trong sử học có Hê-rô-đốt, Tuy-xi-đít.

=> Những hiểu biết về khoa học của cư dân Hy Lạp - La Mã không chỉ ứng dụng hiệu quả trong đời sống đương thời, mà còn đặt nền móng quan trọng cho sự phát triển của văn minh phương Tây.

Hình 4. Chân dung Ác-si-mét

7. Kiến trúc

- Người Hy Lạp và La Mã cổ đại đã sáng tạo nên nhiều công trình kiến trúc, điêu khắc tiêu biểu như: Đền Pác-tê-nông ở A-ten (Hy Lạp), cùng nhiều tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng như tượng lực sĩ ném đĩa hay tượng thần Vệ Nữ ở Mi-lô.

=> Các công trình này vừa mang giá trị nghệ thuật, vừa thể hiện trình độ phát triển rực rỡ của văn minh thời kì này.

Hình 5. Đấu trường Cô-li-dê ở La Mã

8. Thể thao

- Đại hội Ô-lim-píc là hoạt động thể thao nổi bật của Hy Lạp cổ đại.

- Đại hội được tổ chức 4 năm một lần tại Ô-lim-pi-a, gồm nhiều môn thi đấu như đi bộ, vật, đua ngựa, ném đĩa, chạy, nhảy xa, ma-ra-tông,...

=> Đại hội không chỉ rèn luyện sức khỏe, giải trí mà còn gắn kết cộng đồng. Thể thao Hy Lạp cổ đại đã trở thành nền tảng cho nhiều môn thể thao trên thế giới sau này.

9. Ý nghĩa

- Văn minh Hy Lạp - La Mã đạt nhiều thành tựu trong các lĩnh vực từ chữ viết, văn học, triết học, khoa học, kiến trúc đến thể thao.

- Những cống hiến này không chỉ có giá trị to lớn đối với văn minh nhân loại mà còn là cơ sở đầu tiên cho sự hình thành của nền văn minh phương Tây sau này.