Bài 25. Công nghệ trồng cây không dùng đất tiết 2 SVIP

2. Kĩ thuật khí canh

a. Giới thiệu chung

✽ Khái niệm:

+ Là phương pháp trồng cây trong môi trường kín hoặc bán kín, không dùng đất.

+ Rễ cây lơ lửng trong không khí, không tiếp xúc với nước hay giá thể.

+ Dinh dưỡng được cung cấp bằng cách phun sương áp suất cao, tạo hạt sương bám vào rễ cây.

✽ Ưu và nhược điểm:

- Ưu điểm:

+ Công nghệ tiên tiến, áp dụng công nghệ hiện đại của công nghệ sinh học kết hợp tin học, tự động hóa, công nghệ vật liệu mới.

+ Tiết kiệm tối đa nước hơn cả thủy canh.

+ Cây phát triển nhanh, năng suất cao hơn trồng truyền thống.

+ Chủ động nguồn dinh dưỡng, ít bị tác động bởi môi trường.

+ Tạo sản phẩm sạch, an toàn, hạn chế thuốc bảo vệ thực vật và hóa chất độc hại.

- Nhược điểm:

+ Chi phí đầu tư ban đầu cao.

+ Chi phí vận hành, bảo trì lớn.

+ Phụ thuộc nhiều vào điện năng, bắt buộc phải dùng điện để vận hành hệ thống.

b. Cấu trúc cơ bản và nguyên lí hoạt động

✽ Cấu trúc cơ bản:

- Bể chứa dung dịch:

+ Chứa dung dịch dinh dưỡng.

+ Có thể gắn liền hoặc tách rời với máng trồng cây.

- Máng trồng cây:

+ Là nơi đặt cây, giữ cây thẳng đứng bằng rọ đỡ hoặc vật liệu nhẹ, co giãn.

- Hệ thống phun sương:

+ Gồm bơm, bộ lọc, ống dẫn, vòi phun sương.

+ Thường được thiết kế đồng bộ với hẹn giờ hoặc điều khiển tự động.

✽ Nguyên lí hoạt động:

- Hệ thống hoạt động tự động, khép kín.

- Dung dịch được bơm từ bể chứa vào đường ống, phun vào không khí tạo thành hơi sương tại vùng rễ cây.

- Hơi sương bám lên rễ, phần dư rơi xuống máng thu và quay trở lại bể chứa.

✽ Thực hành

1. Chuẩn bị

a. Dụng cụ, thiết bị, hóa chất

- Thùng chứa dung dịch thủy canh.

- Rọ trồng cây:

+ Có khe nhỏ giúp rễ xuyên qua lấy dinh dưỡng.

+ Đặt vào nắp thùng.

- Giá thể trồng cây:

+ Giúp cây đứng thẳng.

+ Cố định trong rọ.

- Máy đo pH (cầm tay hoặc bút đo) và các dụng cụ xác định pH (giấy quỳ, dung dịch chuẩn).

- Cốc đong vạch chia thể tích, ống hút 10 mL.

- Dung dịch hoá chất: \(H_2SO_4\) 0,2% và \(NaOH\) 0,2% để điều chỉnh pH.

- Dung dịch dinh dưỡng: Dung dịch Knôp hoặc các loại khác, có bán tại cửa hàng vật tư nông nghiệp.

b. Nguyên vật liệu

- Chọn hạt giống của cây ưa nước, sinh trưởng ngắn (như rau, cà chua, dưa chuột,…).

- Hạt giống cần được xử lí kĩ:

+ Ngâm ủ để nảy mầm.

+ Ươm thành cây con.

- Lựa chọn cây con khỏe mạnh, rễ phát triển đều để làm cây thí nghiệm.

2. Các bước thực hành

- Bước 1: Chuẩn bị dung dịch dinh dưỡng.

+ Pha dung dịch dinh dưỡng và đổ vào thùng trồng cây.

+ Nếu dùng dung dịch mua sẵn, pha theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.

- Bước 2: Điều chỉnh pH của dung dịch dinh dưỡng.

+ Dùng máy đo pH, bút đo hoặc giấy quỳ để kiểm tra.

+ Nếu pH chưa phù hợp, dùng \(H_2SO_4\) 0,2% và \(NaOH\) 0,2% để điều chỉnh.

- Bước 3: Chọn cây.

+ Lựa chọn cây con khỏe mạnh.

+ Rễ mọc thẳng, đều và phát triển tốt.

- Bước 4: Trồng cây.

+ Trồng từng cây vào rọ thủy canh, mỗi rọ 1 cây.

+ Bổ sung giá thể để cây đứng thẳng, không đổ.

+ Kiểm tra để đảm bảo rễ cây ngập một phần trong dung dịch dinh dưỡng.

- Bước 5: Theo dõi sinh trưởng của cây.

+ Theo dõi sinh trưởng của cây và ghi kết quả theo mẫu.

+ Chiều cao đo từ gốc đến đỉnh ngọn hoặc đầu lá cao nhất.

3. Thực hành

- Chia học sinh thành các nhóm.

- Các nhóm tiến hành theo các bước của quy trình thực hành.

4. Đánh giá

- Học sinh tự đánh giá kết quả theo mẫu gợi ý ở bảng.

- Giáo viên đánh giá kết quả thực hành của học sinh.