Tóm lại, triết lý nhân sinh trong “Tư cách mõ” là sự cảm thông, thấu hiểu những nỗi khổ của con người trong xã hội cũ và lời cảnh tỉnh về tác động của xã hội đối với nhân cách con người. Tác phẩm là tiếng nói nhân văn sâu sắc, thể hiện khát vọng về một xã hội công bằng, nơi con người được đối xử tử tế và nhân ái.

Nhà văn Nam Cao, với tầm nhìn sâu sắc và nhạy bén về đời sống con người, đã phát biểu một ý kiến đáng suy ngẫm trong truyện ngắn Tư cách mõ: “Lòng khinh, trọng của chúng ta có ảnh hưởng đến cái nhân cách của người khác nhiều lắm; nhiều người không biết gì là tự trọng, chỉ vì không được ai trọng cả; làm nhục người là một cách rất diệu để khiến người sinh đê tiện…” Tôi hoàn toàn đồng tình với nhận định này bởi nó không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn chứa đựng những bài học nhân sinh sâu sắc.

Nhân cách là phẩm chất cốt lõi làm nên giá trị của một con người. Trong hành trình hình thành nhân cách, yếu tố xã hội đóng vai trò quan trọng, bởi con người không sống đơn lẻ mà luôn tồn tại trong mối quan hệ với những người xung quanh. Sự tôn trọng, hay ngược lại là khinh rẻ, từ người khác có thể tạo ra ảnh hưởng to lớn đến cách một người nhìn nhận bản thân và hành xử.

Khi con người nhận được sự tôn trọng, họ cảm thấy mình có giá trị, có động lực để sống đúng đắn, tốt đẹp. Trái lại, khi bị khinh miệt, làm nhục, họ dễ rơi vào cảm giác tự ti, mất niềm tin vào bản thân và xã hội. Điều này có thể dẫn đến sự suy thoái nhân cách, khiến họ hành động sai trái hoặc trở nên “đê tiện,” như cách mà Nam Cao đã mô tả.

Làm nhục người khác không chỉ là một hành động bất công mà còn để lại những tổn thương sâu sắc cho người bị xúc phạm. Những lời nói và hành động mang tính khinh rẻ có thể hủy hoại lòng tự trọng - yếu tố quan trọng để duy trì phẩm giá con người. Khi lòng tự trọng bị bào mòn, người ta dễ có xu hướng sống buông thả hoặc bất cần.

Trong truyện ngắn Tư cách mõ, nhân vật Lộ ban đầu là một người lương thiện, chăm chỉ. Nhưng vì công việc mõ - một nghề bị xã hội khinh rẻ, anh đã phải chịu đựng sự coi thường, nhục mạ của mọi người. Lòng tự trọng của Lộ dần dần bị xói mòn, và anh buộc phải thích nghi bằng cách sống theo sự “đê tiện” mà xã hội áp đặt lên mình. Như vậy, chính sự khinh rẻ và thái độ bất công từ người đời đã khiến Lộ đánh mất phẩm cách của mình.

Ý kiến của Nam Cao không chỉ phản ánh hiện thực trong xã hội cũ mà còn mang tính thời sự trong mọi thời đại. Trong cuộc sống, cách chúng ta đối xử với người khác không chỉ là biểu hiện của nhân cách cá nhân mà còn có thể tác động mạnh mẽ đến nhân cách của người đó.

Tôn trọng người khác là cách thể hiện sự nhân văn, đồng thời là cách chúng ta góp phần vào việc xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Mỗi lời nói, hành động tích cực có thể khơi dậy những phẩm chất tốt đẹp trong người khác, giúp họ tự tin và phát triển bản thân. Ngược lại, nếu chúng ta làm nhục, khinh rẻ, hay xúc phạm người khác, không chỉ làm tổn thương họ mà còn đẩy họ đến những hành động tiêu cực, làm tổn hại cả cộng đồng.

Trong xã hội hiện đại, ý kiến của Nam Cao vẫn giữ nguyên giá trị. Với sự phát triển của mạng xã hội, việc làm nhục hay khinh rẻ người khác đã trở nên dễ dàng và phổ biến hơn bao giờ hết. Những lời bình luận ác ý, những hành động xúc phạm công khai có thể khiến nạn nhân rơi vào khủng hoảng tâm lý, thậm chí dẫn đến những hậu quả đau lòng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc mỗi người cần cẩn trọng hơn trong lời nói và hành động của mình.

Ý kiến của Nam Cao trong Tư cách mõ là một bài học sâu sắc về cách con người nên đối xử với nhau trong xã hội. Mỗi người chúng ta cần ý thức rằng sự tôn trọng là nền tảng để xây dựng nhân cách tốt đẹp, cả ở bản thân và những người xung quanh. Đồng thời, hãy tránh xa những hành động khinh rẻ, làm nhục người khác, bởi điều đó không chỉ làm tổn thương họ mà còn làm suy giảm giá trị nhân văn của chính chúng ta. Một xã hội tốt đẹp bắt đầu từ lòng tôn trọng lẫn nhau.

Nhấn mạnh đặc điểm của nhân vật mõ:

• Việc lặp cấu trúc "cũng... cũng...

cũng" nhấn mạnh những đặc tính tiêu biếu nhất của nhân vật mỡ: đê tiện, lầy là, tham ăn. Đây là những hành vi được xem là điển hình của tầng lớp thấp kém, hèn hạ trong xã hội phong kiến. Tác giả khắc họa rõ nét hình ảnh một "thằng mõ" đã hoàn toàn thoái hóa về phẩm cách.