Triết lý nhân sinh được gửi gắm trong tác phẩm “Tư cách mõ” xoay quanh sự phản ánh và phê phán những bất công, đồi bại của xã hội phong kiến, đồng thời mang đến nhận thức sâu sắc về thân phận con người trong xã hội đó. Cụ thể:

 1. Phê phán sự tha hóa của con người trong xã hội phong kiến

 • Tác phẩm cho thấy nhân phẩm và giá trị con người có thể bị tha hóa bởi hoàn cảnh xã hội. Thằng mõ, vốn là đại diện cho tầng lớp thấp kém nhất, bị đẩy vào con đường trở thành biểu tượng của sự đê tiện, lầy là, tham ăn. Đây không phải chỉ là bản chất cá nhân mà là hệ quả của một xã hội phân hóa giai cấp sâu sắc, nơi con người buộc phải tồn tại bằng mọi cách, kể cả đánh mất nhân cách.

 2. Thân phận con người nhỏ bé, đáng thương trong xã hội cũ

 • Thằng mõ vừa là đối tượng bị chế giễu, vừa là nhân vật để tác giả thể hiện sự thương cảm. Thân phận mõ gắn liền với sự khinh bỉ, áp bức của xã hội, cho thấy nỗi đau của những con người dưới đáy, sống không được tôn trọng, không có cơ hội vươn lên.

 3. Lời cảnh tỉnh về nhân cách và đạo đức

 • Tác phẩm nhắc nhở con người về việc giữ gìn nhân phẩm, bất kể hoàn cảnh sống có khắc nghiệt đến đâu. Thông qua hình tượng thằng mõ và những thói xấu của nó, tác giả dường như đặt ra câu hỏi lớn: Liệu con người có thể giữ vững nhân cách trước sức ép của cuộc sống và xã hội hay không?

Tóm lại, triết lý nhân sinh trong “Tư cách mõ” là sự cảnh tỉnh về nhân cách, đồng thời là lời phê phán xã hội bất công đã đẩy con người vào cảnh sống tha hóa và bị chà đạp.

Trong câu văn trên, biện pháp nghệ thuật lặp cấu trúc được thể hiện qua việc lặp đi lặp lại cụm từ “cũng” trong các thành phần liệt kê: “cũng đê tiện, cũng lầy là, cũng tham ăn.” Việc sử dụng biện pháp này mang lại các tác dụng sau:

1. Nhấn mạnh đặc điểm của nhân vật

 • Cách lặp từ “cũng” liên tiếp nhấn mạnh rằng nhân vật thằng mõ có đầy đủ những đặc điểm tiêu biểu của tầng lớp mà nó đại diện. Những nét tính cách như “đê tiện, lầy là, tham ăn” không chỉ là những thói xấu riêng lẻ, mà là những tính chất phổ biến của cả loại hình nhân vật mõ trong xã hội phong kiến.

 • Việc liệt kê từng đặc điểm kết hợp với lặp cấu trúc tạo cảm giác nhân vật bị phơi bày, không có gì che đậy, càng làm nổi bật bản chất của thằng mõ.

2. Tạo nhịp điệu và sức gợi hình

 • Sự lặp lại cụm từ “cũng” tạo nhịp điệu đều đặn, nhấn mạnh sự tương đồng giữa thằng mõ này và những người “mõ chính tông”. Điều này khiến người đọc dễ hình dung, như thể các nét xấu của thằng mõ được “chồng” lên nhau, tạo cảm giác sinh động và ám ảnh.

 • Cách dùng từ ngắn gọn, súc tích làm tăng tính châm biếm, mỉa mai.

3. Thể hiện giọng điệu mỉa mai, châm biếm của tác giả

 • Việc sử dụng lặp cấu trúc cùng các từ mang tính tiêu cực (“đê tiện”, “lầy là”, “tham ăn”) không chỉ phê phán cá nhân nhân vật mà còn phản ánh bản chất mục ruỗng của tầng lớp thấp hèn trong xã hội cũ. Tác giả như đang cười cợt, chế giễu, khiến câu văn trở nên sâu cay hơn.

Tóm lại, biện pháp nghệ thuật lặp cấu trúc không chỉ giúp nhấn mạnh đặc điểm của nhân vật mà còn thể hiện rõ thái độ châm biếm của tác giả, đồng thời góp phần tạo nên nhịp điệu và sức biểu đạt đặc sắc cho câu văn.

Bài văn nghị luận về ý kiến của Nam Cao trong truyện ngắn “Tư cách mõ”

Nam Cao, một nhà văn hiện thực xuất sắc, luôn thấu hiểu và xót xa trước những bi kịch của con người trong xã hội cũ. Trong truyện ngắn “Tư cách mõ”, ông phát biểu: “Lòng khinh, trọng của chúng ta có ảnh hưởng đến cái nhân cách của người khác nhiều lắm; nhiều người không biết gì là tự trọng, chỉ vì không được ai trọng cả; làm nhục người là một cách rất diệu để khiến người sinh đê tiện…”. Ý kiến này không chỉ là sự lý giải về nguyên nhân dẫn đến sự tha hóa của con người, mà còn mang tính triết lý nhân sinh sâu sắc. Tôi hoàn toàn đồng tình với quan điểm trên của Nam Cao, bởi nó phản ánh đúng mối quan hệ giữa cách ứng xử của xã hội và sự hình thành nhân cách của mỗi cá nhân.

1. Lòng khinh, trọng của xã hội ảnh hưởng trực tiếp đến nhân cách con người

Con người là sản phẩm của môi trường sống. Lòng khinh hay trọng của xã hội không chỉ là sự đánh giá mà còn tác động sâu sắc đến cách con người nhìn nhận giá trị của chính mình. Khi bị khinh rẻ, con người dễ bị tước đoạt đi cảm giác về lòng tự trọng, dẫn đến sự tha hóa về nhân cách. Ngược lại, sự tôn trọng và công nhận từ xã hội sẽ giúp họ cảm thấy giá trị bản thân và cố gắng sống tốt đẹp hơn.

Chẳng hạn, nhân vật thằng mõ trong truyện ngắn được xây dựng như một biểu tượng cho những con người bị khinh bỉ đến tận cùng. Vì bị khinh miệt và coi thường, thằng mõ dần đánh mất tự trọng, trở thành kẻ “đê tiện, lầy là, tham ăn.” Nhân cách của nó không phải do bản chất xấu xa, mà là hệ quả của việc bị áp bức, coi thường trong một xã hội không hề có sự công bằng.

2. Làm nhục người khác là nguyên nhân khiến họ trở nên đê tiện

Những lời lẽ xúc phạm, thái độ miệt thị hoặc hành động làm nhục người khác không chỉ gây tổn thương tinh thần mà còn làm sụp đổ giá trị bản thân của họ. Khi bị làm nhục quá mức, con người dễ sinh ra tâm lý “không ai tôn trọng mình, vậy tại sao mình phải tôn trọng bản thân?”. Điều này dẫn đến hành vi tiêu cực, sống buông thả, thậm chí biến họ thành kẻ mà xã hội khinh ghét.

Thực tế, trong đời sống, chúng ta không khó bắt gặp những người bị xã hội hắt hủi, khinh rẻ, dẫn đến mất niềm tin và nhân phẩm. Ví dụ, những đứa trẻ bị gia đình hoặc xã hội coi thường dễ rơi vào con đường bạo lực, trộm cắp, thậm chí là tội phạm. Điều này minh chứng rằng cách xã hội ứng xử với một cá nhân có ảnh hưởng rất lớn đến hành động và lối sống của họ.

3. Bài học về cách ứng xử trong xã hội

Từ quan điểm của Nam Cao, mỗi người chúng ta cần nhận thức rõ trách nhiệm trong việc đối xử với người khác. Sự khinh miệt, xúc phạm hay làm nhục không chỉ là hành động vô đạo đức mà còn gián tiếp đẩy con người vào con đường xấu xa. Ngược lại, việc tôn trọng, thấu hiểu và nâng đỡ nhau sẽ giúp tạo dựng một xã hội nhân văn, nơi mỗi người đều được sống với nhân phẩm và giá trị của mình.

4. Phản biện và mở rộng vấn đề

Tuy nhiên, cũng cần nhận thức rằng nhân cách không hoàn toàn phụ thuộc vào thái độ của xã hội. Có những người dù bị khinh rẻ, miệt thị nhưng vẫn kiên cường giữ gìn lòng tự trọng, sống tử tế và tốt đẹp. Điều này cho thấy, ngoài yếu tố tác động từ bên ngoài, nhân cách còn phụ thuộc vào ý chí và bản lĩnh cá nhân. Vì vậy, con người cần tự xây dựng lòng tự trọng và biết vươn lên khỏi sự khắc nghiệt của hoàn cảnh.

Kết luận

Ý kiến của Nam Cao trong truyện ngắn “Tư cách mõ” là một nhận định sâu sắc và đúng đắn, không chỉ phản ánh hiện thực xã hội phong kiến mà còn mang giá trị thời đại. Nó nhắc nhở mỗi chúng ta về tầm quan trọng của việc đối xử nhân văn với người khác, bởi lòng khinh trọng có thể định hình nhân cách của họ. Đồng thời, ý kiến này cũng là lời cảnh tỉnh về giá trị của sự tôn trọng trong việc xây dựng một xã hội công bằng và nhân ái.