Các định luật vật lý phi Newton là những lý thuyết mở rộng hoặc thay thế cho cơ học Newton khi áp dụng trong những điều kiện mà các định luật của Newton không còn chính xác. Dưới đây là một số định luật và lý thuyết quan trọng:

1. Thuyết tương đối của Einstein

• Thuyết tương đối hẹp (1905):
• • Không gian và thời gian không phải là tuyệt đối mà phụ thuộc vào vận tốc của người quan sát.
  • Công thức nổi tiếng: \(E = m c^{2}\) cho thấy khối lượng có thể chuyển hóa thành năng lượng.
  • Khi vật chuyển động với vận tốc tiệm cận vận tốc ánh sáng, các định luật Newton không còn chính xác.
• Thuyết tương đối rộng (1915):
• • Lực hấp dẫn không phải là một lực thực sự mà là sự biến dạng của không-thời gian do khối lượng tạo ra.
  • Giải thích hiện tượng như lệch quỹ đạo của sao Thủy hay sự giãn nở thời gian do hấp dẫn (thời gian trôi chậm hơn khi ở gần vật thể có khối lượng lớn).

2. Cơ học lượng tử

• Cơ học Newton chỉ áp dụng cho các vật thể vĩ mô, còn ở cấp độ nguyên tử và hạ nguyên tử, cần đến cơ học lượng tử.
• Các nguyên lý cơ bản:
• • Nguyên lý bất định Heisenberg: Không thể xác định đồng thời vị trí và động lượng của một hạt với độ chính xác tuyệt đối.
  • Chồng chập lượng tử: Một hạt có thể tồn tại ở nhiều trạng thái khác nhau cho đến khi được đo lường.
  • Hiệu ứng đường hầm lượng tử: Một hạt có thể xuyên qua rào cản năng lượng mà theo cơ học cổ điển là không thể.

3. Cơ học thống kê

• Giải thích hành vi của hệ nhiều hạt bằng xác suất, thay vì dựa vào quy luật xác định của Newton.
• Dẫn đến các định luật nhiệt động lực học như:
• • Định luật thứ hai của nhiệt động lực học: Entropy của một hệ kín luôn tăng theo thời gian.

4. Cơ học chất lỏng phi Newton (Fluid Dynamics)

• Newton giả định rằng chất lỏng có độ nhớt tỉ lệ tuyến tính với tốc độ biến dạng. Nhưng nhiều loại chất lỏng thực tế (như keo, máu, nhựa đường) có độ nhớt thay đổi theo ứng suất.

Tóm lại, cơ học Newton chỉ là một trường hợp đặc biệt của các lý thuyết rộng hơn này. Các định luật phi Newton giúp giải thích chính xác hơn các hiện tượng vật lý trong nhiều điều kiện khác nhau.

2+3x4=14

VI;XXIV;XXXIX