Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội SVIP

VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ XÃ HỘI

I. Tri thức về kiểu bài

1. Khái niệm

2. Yêu cầu của kiểu bài

Một bài văn nghị luận về vấn đề xã hội cần đảm bảo các yêu cầu sau:

– Nêu luận điểm hợp lí, rõ ràng, thể hiện chính kiến của người viết đối với vấn đề được bàn luận.

– Sử dụng hệ thống lí lẽ và dẫn chứng mang tính thuyết phục, xác thực, phù hợp và đầy đủ để làm sáng tỏ luận điểm.

– Trình bày, phân tích và trao đổi với những ý kiến trái chiều nhằm làm nổi bật lập luận.

– Bài viết thường gồm ba phần:

+ Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần bàn luận, đồng thời nêu rõ quan điểm cá nhân.

+ Thân bài: Giải thích vấn đề; triển khai luận điểm cùng với lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục; phản biện các quan điểm khác biệt nếu có.

+ Kết bài: Khẳng định lại quan điểm của người viết và đưa ra những kiến nghị, giải pháp thiết thực.

II. Hướng dẫn phân tích ngữ liệu tham khảo

1. Đọc ngữ liệu tham khảo

Tầm quan trọng của việc học phương pháp học

Tất cả chúng ta đều suốt đời học tập trong những lĩnh vực khác nhau, nhưng không phải ai cũng thành công trên con đường học vấn. Không phải vì họ lười biếng, không phải vì họ không đam mê mà vì họ không tìm ra cách học hiệu quả, cách thích ứng với những thay đổi của thế giới hiện đại. Có thể nói, học phương pháp học chính là chìa khoá thành công trên hành trình lĩnh hội tri thức, như quan niệm của Phrít-men (Friedman) trong cuốn Thế giới phẳng: “Kĩ năng đầu tiên và quan trọng nhất mà bạn cần có trong thế giới hiện đại là khả năng học phương pháp học”.

Học phương pháp học là học các kĩ năng, cách thức để tiếp thu tri thức khổng lồ của nhân loại một cách nhanh nhất và hiệu quả nhất. Như vậy, ý kiến của Phrít-men khẳng định tầm quan trọng của việc học phương pháp học.

Tôi đồng tình với quan điểm của Phrít-men. Vì sao việc học phương pháp học lại quan trọng? Trước hết, việc học phương pháp học giúp chúng ta thích nghi, hội nhập với thế giới trong bối cảnh hiện đại. Thế giới hiện đại hôm nay được gọi là thế giới phẳng, với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, khoảng cách về địa lí giữa các quốc gia ngày càng được xoá nhoà. Tất cả cùng đi vào một “luật chơi chung”. Đã qua rồi cái thời “ta về ta tắm ao ta”, không thể một mình một chợ. Trong phiên chợ chung của thế giới hiện đại, cơ may cũng nhiều mà rủi ro cũng lắm. Vì thế, mỗi quốc gia, mỗi cá nhân cần có sự khôn ngoan và phương pháp tối ưu để nắm bắt các thành tựu khoa học công nghệ của thế giới. Như vậy, chúng ta mới có thể phát triển.

Hơn nữa, một phương pháp học tập đúng đắn sẽ giúp cho việc học được hiệu quả. Hen-ri A-đam-xơ (Henry Adams) cũng đã từng khẳng định rằng: “Biết cách học là đủ chứng tỏ bạn là người thông thái”. Chắc hẳn chúng ta đã từng trải qua hàng chục lần phải gồng mình thức thâu đêm cho những kì thi, không ít lần ngao ngán học thuộc lòng những tập đề cương lí thuyết dày cộm. Hãy xem lại cách học của mình! Có phải bạn đã sắp xếp kế hoạch học tập chưa hợp lí, dẫn đến tình trạng “nước đến chân mới nhảy”? Hay phải chăng bạn chỉ chăm chăm học vẹt, học mà không hiểu, không gắn lí thuyết với thực hành, dẫn đến học đâu quên đó? Một phương pháp học tập sai lầm sẽ khiến tốn thời gian mà việc học không hiệu quả. Ngược lại, khi nhận ra những điểm chưa hợp lí trong phương pháp học mà điều chỉnh, ta sẽ tiến bộ rõ rệt.

Có ý kiến cho rằng: “Chỉ cần học thuộc những gì thầy cô dạy trên lớp, đi thi được điểm tốt là được, tại sao lại cần phương pháp học?”. Theo tôi, đây là quan niệm sai lầm, bởi tri thức chỉ thuộc mà không hiểu thì sẽ chóng quên, không thể vận dụng vào thực tế, việc học vì thế cũng vô ích. Hơn nữa, mục đích của việc học không phải là vì điểm số mà là để hoàn thiện bản thân, do vậy, cần phương pháp học để trau dồi tri thức trọn đời.

Như vậy, để thành công, mỗi chúng ta cần hình thành cho mình những phương pháp học tập hiệu quả, phù hợp với khả năng của bản thân và với từng mục tiêu học tập cụ thể. Để làm được việc đó, trước hết, cần chuẩn bị cho mình một tâm thế sẵn sàng đổi mới, tìm tòi, khám phá, học những phương pháp mới để làm những công việc cũ và học những phương pháp mới để làm những công việc mới. Bạn có thể ứng dụng những phương pháp học tập tích cực, đã được chứng minh là có hiệu quả như học nhóm, đi thực tế, làm thí nghiệm, học tập thông qua dự án, ứng dụng công nghệ thông tin vào học tập,... để đạt được hiệu quả tốt nhất. Tôi tin chắc rằng, kĩ năng tự học chính là hành trang quan trọng để bước vào tương lai, bởi “Tri thức là sức mạnh” – Phrăng-xít Bây-cơn (Francis Bacon).

(Theo Trần Thị Ngọc Huyền, trích Tuyển tập đề bài và bài văn nghị luận xã hội, NXB Giáo dục 2014, tr. 163 – 165)

2. Trả lời câu hỏi

a. Bài viết bàn về vấn đề gì? Nhận xét của bạn về hệ thống các luận điểm, lí lẽ, bằng chứng trong văn bản.

– Vấn đề bàn luận:

– Nhận xét: Hệ thống các luận điểm, lí lẽ, bằng chứng trong văn bản được sắp xếp theo trình tự hợp lí, phù hợp với một bài viết nghị luận. Luận điểm rõ ràng, chặt chẽ, thể hiện được quan điểm của người viết về vấn đề. Các lí lẽ, bằng chứng thuyết phục, chính xác, thích hợp, đầy đủ để làm sáng tỏ luận điểm.

b. Tóm tắt nội dung phần mở bài, thân bài, kết bài.

– Mở bài: Không phải ai cũng thành công trên con đường học vấn. Một trong những lí do quan trọng đó là vì họ không tìm ra cách học hiệu quả. Học phương pháp học chính là chìa khoá thành công.

– Thân bài:

– Kết bài: Chúng ta cần có phương pháp học tập hiệu quả, phù hợp với khả năng và với từng mục tiêu học tập. Chúng ta cần chuẩn bị cho mình một tâm thế sẵn sàng đổi mới, tìm tòi; cố gắng học các phương pháp mới; ứng dụng những phương pháp học tập tích cực như học nhóm, đi thực tế, làm thí nghiệm,…

c. Bài viết đã sử dụng những cách thức nào để phần mở bài và kết bài gây ấn tượng?

d. Cách lập luận của tác giả khi trao đổi với ý kiến trái chiều có gì đáng lưu ý?

– Tác giả nêu sự không đồng tính với ý kiến theo quan điểm của mình.

– Tác giả không phản đối gay gắt, mà sử dụng “theo tôi” để khẳng định quan điểm riêng.

– Sau khi đưa ra quan điểm không đồng tình, tác giả lí giải lí do vì sao không đồng tình. Cách đưa ra một ý kiến và bàn luận về ý kiến đó giúp cho bài viết nghị luận trở nên thuyết phục, có độ tin cậy cao.

III. Hướng dẫn thực hành viết bài văn

Đề bài: Câu lạc bộ Văn học của trường bạn tổ chức cuộc thi viết với chủ đề Những góc nhìn cuộc sống. Hãy viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội mà bạn quan tâm để gửi tham gia cuộc thi.

1. Chuẩn bị viết

a. Xác định đề tài, mục đích viết, đối tượng người đọc

– Chọn những vấn đề về tư tưởng, đạo đức, lối sống từ sách vở, truyền thông hoặc trải nghiệm cá nhân.

– Mục đích là thuyết phục ban giám khảo đồng tình với quan điểm của người viết. Đối tượng người đọc là ban giám khảo của cuộc thi.

b. Thu thập tư liệu

– Tìm tài liệu liên quan đến vấn đề nghị luận tại thư viện, trên sách, báo và internet.

– Người viết cần tìm hiểu về:

+ Những quan điểm thường thấy về vấn đề.

+ Những lí lẽ, bằng chứng đáng chú ý.

+ Những ý kiến trái chiều.

+ Những điều cần bàn luận sâu.

2. Tìm ý, lập dàn ý

a. Tìm ý

Bạn có thể tìm ý cho bài viết bằng cách tự đặt ra các câu hỏi sau:

– Vấn đề cần nghị luận là gì? Có khái niệm nào cần làm rõ không?

– Quan điểm của tôi là gì? Tôi đồng tình hay phản đối?

– Những lí lẽ, dẫn chứng nào giúp làm rõ quan điểm đó?

– Có ý kiến trái chiều nào không? Tôi sẽ phản biện ra sao?

– Qua vấn đề này, tôi rút ra bài học nhận thức, hành động gì cho bản thân?

b. Lập dàn ý

– Sắp xếp các ý đã tìm được thành một dàn ý hoàn chỉnh, đảm bảo bố cục của bài văn nghị luận.

– Lựa chọn trình tự hợp lí để triển khai các luận điểm.

– Có thể tham khảo sơ đồ sau:

3. Viết bài

– Viết rõ luận điểm bằng những câu văn mạch lạc, kết hợp từ ngữ chuyển ý hợp lí.

– Tăng sức thuyết phục bằng cách trích dẫn, sử dụng danh ngôn phù hợp.

– Kết hợp đối thoại với người đọc và vận dụng hiệu quả các yếu tố thuyết minh, tự sự, miêu tả, biểu cảm.

– Chọn ngôn ngữ phù hợp với đối tượng người đọc và mục đích viết.

– Để mở bài, kết bài hấp dẫn, có thể dẫn chuyện, trích danh ngôn, dùng hình ảnh so sánh, ví von hoặc nêu câu hỏi gợi tò mò.

4. Xem lại và chỉnh sửa

– Về nội dung:

+ Đảm bảo bố cục đầy đủ các phần và nội dung của từng phần.

+ Sử dụng lí lẽ, bằng chứng thuyết phục, phù hợp, xác đáng.

+ Trao đổi ý kiến trái chiều một cách hợp lí.

– Về kĩ năng trình bày, diễn đạt:

+ Có mở bài, kết bài gây ấn tượng.

+ Sắp xếp luận điểm, lí lẽ, bằng chứng hợp lí.

+ Diễn đạt rõ ràng, rành mạch, không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp.