Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên, xã hội SVIP

I. Định hướng

1. Khái niệm

Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên, xã hội là ghi lại những kết quả đã nghiên cứu được về một đề tài thuộc lĩnh vực tự nhiên (vật lí, hóa học, sinh học,...), hoặc xã hội (văn học, lịch sử, chính trị, văn hóa,...) mà bản thân quan tâm.

2. Yêu cầu

II. Phân tích bài viết tham khảo

III. THỰC HÀNH VIẾT

Lựa chọn đề tài nghiên cứu:

− Đề tài nghiên cứu có thể là những vấn đề xã hội (VD: Một sự kiện văn hoá − lịch sử, một vấn đề khoa học − nghệ thuật, một hiện tượng tâm lí,...), những vấn đề tự nhiên (VD: Vấn đề môi trường, khí hậu, tài nguyên,...),...

− Để lựa chọn được đề tài, người nghiên cứu cần:

+ Xác định phạm vi vấn đề mà bản thân quan tâm, hứng thú.

+ Lựa chọn góc độ tiếp cận phù hợp: Lịch sử, địa lí, khoa học, nghệ thuật,...

+ Từ mỗi góc độ tiếp cận, cần đặt ra những câu hỏi nghiên cứu liên quan. Sau đó, lựa chọn câu hỏi mà bản thân cảm thấy hứng thú và tiến hành viết một nhận định về mục tiêu nghiên cứu của mình.

− Ví dụ: Khi đọc văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài của Nguyễn Huy Tưởng, người nghiên cứu muốn tìm hiểu về kinh thành Thăng Long thời Hậu Lê. Chúng ta có thể tham khảo sơ đồ gợi ý dưới đây:

Thu thập, phân tích và đánh giá thông tin:

− Các nguồn tài liệu có khả năng cung cấp thông tin cho báo cáo nghiên cứu:

+ Từ điển bách khoa cung cấp cái nhìn tổng quan về vấn đề.

+ Các tài liệu tham khảo chuyên môn cung cấp những thông tin chi tiết, cụ thể.

+ Các bản ghi chép (bài phỏng vấn, diễn văn) giúp người nghiên cứu hiểu sâu hơn về các chủ đề lịch sử, văn chương, khoa học.

+ Báo, tạp chí cung cấp những tin tức, sự kiện,... mới nhất về vấn đề mà người nghiên cứu quan tâm.

+ Văn bản quảng cáo cung cấp những thông tin về các chủ đề liên quan đến kinh tế, văn hoá, đại chúng.

+ ...

− Lưu ý: Trước khi tìm kiếm thông tin, cần lựa chọn nguồn tư liệu uy tín, chất lượng, có ý nghĩa nhất đối với nghiên cứu của bản thân.

− Xét về nguồn gốc, có thể chia các tài liệu thành hai loại: Tài liệu gốc và tài liệu phái sinh.

+ Tài liệu gốc là nguồn tài liệu được tạo ra bởi những người trực tiếp chứng kiến, tham gia các sự kiện (thư từ, nhật kí, diễn văn, ảnh chụp,...). Nguồn tài liệu gốc có thể giúp người nghiên cứu hình dung ra được khung thời và các chi tiết cụ thể về sự việc nhưng do chưa được chỉnh sửa nên còn mang tính chất thiên kiến của tác giả.

+ Tài liệu phái sinh là những bản ghi được tạo ra sau các sự kiện, bởi những người không trực tiếp chứng kiến, tham gia (tiểu sử, từ điển bách khoa, bản ghi lời kể của người được chứng kiến,...). Tài liệu phái sinh có thể giúp người nghiên cứu thấy được cái nhìn tổng quan, đa chiều về vấn đề, nhưng độ tin cậy của nó lại phụ thuộc vào nguồn tài liệu mà chúng dựa vào.

− Người nghiên cứu cần lưu trữ những thông tin đáng tin cậy đã thu thập được một cách hệ thống, khoa học bằng cách tóm tắt hoặc trích dẫn. Trong đó:

+ Tóm tắt: Là việc tái tạo lại thông tin cốt lõi từ nội dung ban đầu một cách ngắn gọn dựa vào các từ khoá.

+ Trích dẫn: Là việc ghi chép nguyên văn các thông tin và sử dụng dấu ngoặc kép để đánh dấu những phần trích dẫn trực tiếp hoặc diễn đạt lại thông tin bằng lời văn của mình khi trích dẫn gián tiếp.

− Sau khi đã thu thập đủ thông tin tổng quát về vấn đề, người nghiên cứu cần xác định cách triển khai cụ thể cho đề tài của mình.

− Có thể tham khảo hướng dẫn xây dựng đề cương nghiên cứu trong SGK Ngữ văn 10, tập 1, trang 117 – 118 để phác thảo đề cương chi tiết.

− Tuân thủ đúng hình thức trình bày một bài báo cáo nghiên cứu (xem phần hướng dẫn viết báo cáo nghiên cứu trong SGK Ngữ văn 10, tập 1, trang 118).

− Lưu ý:

+ Thể hiện rõ các thao tác cơ bản của nghiên cứu.

+ Có trích dẫn, cước chú, tài liệu tham khảo và các phương tiện hỗ trợ phù hợp.

− Tự kiểm tra bài viết dựa trên các tiêu chí sau:

+ Bố cục đầy đủ các phần: Đặt vấn đề, Giải quyết vấn đề, Kết luận, Tài liệu tham khảo.

+ Thông tin trích dẫn cần có nguồn rõ ràng, đáng tin cậy.

+ Luận điểm mạch lạc, dẫn chứng thuyết phục.

+ Đảm bảo đúng chính tả, ngữ pháp; không mắc lỗi dùng từ, đặt câu.