III. THỰC HÀNH VIẾT
Đề bài: Viết bài văn nghị luận phân tích mạch kể và người kể chuyện trong truyện ngắn Chí Phèo.
1. Chuẩn bị viết
− Chọn một truyện ngắn hoặc tiểu thuyết gây ấn tượng với em về cách kể chuyện.
− Ôn lại kiến thức về thể loại truyện đã học trong chương trình Ngữ văn 10 và bài học này để có cơ sở phân tích.
− Từ đó, em có thể lựa chọn các hướng triển khai như:
+ Phân tích cách tác giả tạo dựng tình huống truyện và xây dựng nhân vật.
+ Làm rõ vai trò và đặc điểm của người kể chuyện trong truyện.
+ Nhận xét cách tổ chức cốt truyện, hệ thống sự kiện, điểm nhìn và lời văn,...
2. Tìm ý, lập dàn ý
a. Tìm ý
− Trong khâu tìm ý cho kiểu bài viết này, người viết cần tìm hiểu những khía cạnh sau của tác phẩm:
+ Tìm hiểu hoàn cảnh sáng tác: Nắm được thời điểm ra đời của tác phẩm, liên hệ với cuộc đời nhà văn, bối cảnh lịch sử – xã hội cùng các khuynh hướng, trường phái văn học nghệ thuật liên quan.
+ Xác định nội dung phân tích cụ thể: Lựa chọn một số phương diện nổi bật trong cách kể chuyện như: Tình huống truyện, người kể chuyện, điểm nhìn, lời trần thuật, nhịp điệu,… để tập trung làm rõ.
+ Phân tích hiệu quả của các phương thức, phương tiện nghệ thuật: Làm rõ vai trò của các yếu tố nghệ thuật trong việc thể hiện tư tưởng, cảm xúc của nhà văn về đời sống và gợi suy ngẫm, hứng thú diễn giải ở người đọc.
+ Đánh giá giá trị của tác phẩm: Nhận định về đóng góp của tác phẩm và nhà văn trong nền văn học, từ đó khẳng định giá trị tư tưởng – nghệ thuật của tác phẩm.
− Tìm ý cho văn bản Chí Phèo:
b. Lập dàn ý
Phần | Nội dung cần triển khai |
Mở bài | − Giới thiệu ngắn gọn về tác phẩm và phương diện nghệ thuật sẽ phân tích. |
Thân bài | − Tiến hành phân tích từng yếu tố làm nên tính nghệ thuật của tác phẩm truyện. Có thể triển khai theo trình tự sau: + Miêu tả yếu tố đó. + Chỉ ra chức năng, vai trò của yếu tố đó đối với tác phẩm. + Đánh giá hiệu quả của yếu tố đó trong việc thể hiện tư tưởng của nhà văn. |
Kết bài | − Đánh giá giá trị nghệ thuật của tác phẩm. |
− Lập dàn ý cho văn bản Chí Phèo:
3. Viết
− Mỗi luận điểm trong dàn ý nên được phát triển thành một đoạn văn đầy đủ, có câu chủ đề rõ ràng.
− Cần trích dẫn lời văn, chi tiết tiêu biểu từ tác phẩm để minh họa và làm rõ cho luận điểm.
− Tránh viết lan man, sa vào bình tán; cần có sự kết hợp hài hoà giữa lí (mạch phân tích) và tình (thái độ của người viết đối với tác phẩm).
4. Kiểm tra, chỉnh sửa
− Sau khi viết xong, nên đọc lại toàn bộ bài để kiểm tra và có hướng điều chỉnh phù hợp.
− Xem xét sự logic trong việc triển khai ý tưởng, trong cách giải thích các khái niệm liên quan đến nghệ thuật kể chuyện, cách diễn giải, phân tích các chi tiết, dẫn chứng được lựa chọn để làm rõ cho các luận điểm,... để đảm bảo sự chính xác, chặt chẽ, mạch lạc cho bài viết.
− Cần điều chỉnh những đoạn văn sa vào bàn luận về nội dung của tác phẩm mà thiếu đi sự liên kết với các phương diện thuộc về nghệ thuật kể chuyện.
− Chỉnh sửa lỗi diễn đạt, chính tả, ngữ pháp nếu có.
