Tơ - Cao su - Keo dán tổng hợp SVIP

1. TƠ

➤ Khái niệm

Tơ là loại vật liệu polymer có cấu trúc dạng sợi mảnh với độ bền nhất định.

- Đặc điểm: Mạch không nhánh và được sắp xếp song song.

- Tính chất: Mềm, dai, không độc, dễ nhuộm màu và bền với dung môi thông thường.

➤ Phân loại tơ

Tơ được chia thành ba loại là tơ tự nhiên, tơ tổng hợp và tơ bán tổng hợp.

Một số loại tơ tự nhiên thường gặp

➤ Một số loại tơ tổng hợp và bán tổng hợp

Một số loại tơ tổng hợp thường gặp bao gồm tơ capron, tơ nitron và tơ nylon-6,6.

Các loại tơ bán tổng hợp phổ biến là tơ visco và tơ cellulose acetate.

Tơ nylon-6,6

- Đặc điểm: Dai, mềm, ít thấm nước.

- Ứng dụng: Dệt vải may mặc, vải lót lốp xe, bện dây cáp, dây dù, đan lưới,...

- Phương pháp tổng hợp: Trùng ngưng H₂N(CH₂)₆NH₂ với HOOC(CH₂)₄COOH.

Tơ capron

- Đặc điểm: Dai, bền, độ đàn hồi và độ bóng cao, ít bị nhăn, có khả năng chống mài mòn.

- Ứng dụng: Dệt vải may mặc, lưới đánh cá, dây thừng,...

- Phương pháp tổng hợp:

Tơ nitron (hay olon)

- Đặc điểm: Dai, bền với nhiệt và giữ nhiệt tốt.

- Ứng dụng: Dệt vải may quần áo ấm, vải bạt, mái hiên ngoài trời, vải làm cánh buồm, sợi gia cường,...

- Phương pháp tổng hợp:

Tơ visco

- Đặc điểm: Dai, bền, thấm mồ hôi và thoáng khí.

- Ứng dụng: Dệt vải may quần áo mùa hè.

- Phương pháp tổng hợp: Sản xuất từ các nguồn cellulose.

Tơ cellulose acetate

- Đặc điểm: Mềm, mịn, đàn hồi, thoáng khí, thấm hút mồ hôi, khô nhanh và bền màu.

- Ứng dụng: Dệt các loại vải như sa tanh, dệt kim,...

- Phương pháp tổng hợp: Thay thế nguyên tử hydrogen của nhóm hydroxy bằng nhóm acetyl (CH₃CO) của phân tử cellulose. Ví dụ: Cellulose triacetate ([C₆H₇O₂(OOCCH₃)₃]_n).

2. CAO SU

➤ Khái niệm cao su

Cao su là vật liệu polymer có tính đàn hồi (tính biến dạng khi chịu lực tác dụng bên ngoài và trở lại dạng ban đầu khi lực đó thôi tác dụng).

Có hai loại cao su là cao su thiên nhiên và cao su tổng hợp.

➤ Cao su thiên nhiên và quá trình lưu hóa cao su

Cao su thiên nhiên được khai thác từ nhựa của cây cao su.

Cao su tự nhiên là polymer của cis-isoprene.

- Cao su thiên nhiên có tính đàn hồi, không dẫn điện, chịu mài mòn, không thấm khí và nước, không tan trong nước và một số dung môi hữu cơ như ethanol,... nhưng tan trong xăng, benzene,...

- Cao su thường được lưu hóa để tạo thành cấu trúc mạng không gian với nhiều tính chất ưu việt như bền với nhiệt và các tác nhân khác, độ đàn hồi cao, chống thấm khí, chống ẩm tốt.

➤ Cao su tổng hợp

Cao su tổng hợp thường được tổng hợp bằng phản ứng trùng hợp các monomer tương ứng và có nhiều ứng dụng trong đời sống.

- Cao su buna thường được dùng trong sản xuất lốp xe do có khả năng chống ăn mòn cao, chịu uốn tốt.

- Cao su isoprene được ứng dụng trong sản xuất lốp xe, sản xuất cao su, giày dép.

- Cao su chloroprene có khả năng không cháy, bền cơ học, bền với dầu nên được dùng để bọc ống thủy lực trong công nghiệp và vật dụng kháng dầu, ozone.

- Cao su buna-S có độ bền và độ đàn hồi cao nên được ứng dụng trong sản xuất lốp ô tô, xe máy.

- Cao su buna-N có tính chống dầu cao nên được ứng dụng trong sản xuất găng tay, vòng đệm cao su.

3. KEO DÁN TỔNG HỢP

➤ Keo dán

Keo dán là vật liệu có khả năng kết dính bề mặt của hai vật liệu rắn mà không làm biến đổi bản chất các vật liệu được kết dính.

Keo dán có thể tạo ra lớp màng mỏng, bền vững và bám chắc vào bề mặt hai vật liệu được dán.

➤ Một số loại keo dán tổng hợp

Một số loại keo dán thường gặp là nhựa vá săm, keo dán epoxy, keo dán poly(urea-formaldehyde).

Keo dán epoxy

- Keo dán epoxy gồm hai thành phần:

+ Thành phần chính là hợp chất có hai nhóm epoxy ở hai đầu.

Ví dụ:

+ Thành phần thứ hai gọi là chất đóng rắn, thường là các amine (VD: H₂​NCH_2​CH_2​NHCH₂​CH₂​NH₂​).

- Khi xảy ra phản ứng giữa epoxy và amine sẽ tạo thành lớp polymer bền chắc, gắn kết hai vật liệu cần dán.

Keo dán epoxy

- Ứng dụng: Dùng để kết dính nhiều vật liệu: kim loại, gỗ, kính, nhựa, bê tông,...

Keo dán poly(urea-formaldehyde)

- Phương pháp tổng hợp:

- Khi sử dụng keo poly(urea-formaldehyde) cần thêm chất đóng rắn như ammonium chloride, oxalic acid,...

- Ứng dụng: Kết dính trong gỗ ván ép, chất dẻo,...

Nhựa vá săm

Nhựa vá săm là cao su hòa tan trong dung môi hữu cơ, dùng để dán chỗ thủng của săm, lốp.

Nhựa vá săm