I. Lý thuyết
– Lỗi về thành phần câu là các lỗi về cấu tạo câu, ngữ nghĩa và ngắt câu.
– Các lỗi về thành phần câu thường gặp:
+ Lỗi câu thiếu chủ ngữ: Nguyên nhân phổ biến là do nhầm lẫn trạng ngữ thành chủ ngữ.
+ Lỗi câu thiếu vị ngữ: Nguyên nhân phổ biến là do nhầm thành phần biệt lập hoặc thành phần bổ ngữ là vị ngữ của câu.
Ví dụ 1: Lễ hội truyền thống đặc sắc của dân tộc Chăm vào tháng 7 âm lịch.
Ví dụ 2: Nhân vật Chí Phèo, con quỷ dữ của làng Vũ Đại mà dân làng luôn xa lánh.
+ Lỗi câu thiếu cả hai thành phần chính: Nguyên nhân phổ biến là do nhầm thành phần biệt lập là vị ngữ và thành phần trạng ngữ là chủ ngữ trong câu.
Ví dụ: Với nhân vật Huấn Cao, nhân vật mà luôn được đề cao về tài viết chữ.
– Các lỗi sai trên là vô cùng phổ biến, đòi hỏi người viết phải phát hiện và sửa lỗi. Cách sửa:
+ Cần đọc lại thật kĩ các câu văn, nếu gặp câu khó hiểu, cần kiểm tra xem vì sao không hiểu được câu đó (có thể do câu văn sử dụng từ ngữ khó hiểu, vấn đề được đề cập vượt quá tầm hiểu biết, câu thiếu thành phần, câu thiếu logic).
+ Tìm biện pháp để sửa lỗi: Với những câu thiếu thành phần, cần xem xét thành phần nào bị thiếu và sửa lại. Một số biện pháp có thể sử dụng:
++ Cắt bớt từ ngữ để các từ còn lại đảm nhận vai trò của thành phần bị thiếu.
++ Bổ sung thêm từ ngữ để đảm nhận vai trò của thành phần bị thiếu.
++ Thay đổi trật tự từ ngữ để từ ngữ nào đó trong câu văn đảm nhận vai trò của thành phần bị thiếu.
II. Luyện tập
1. Những câu dưới đây mắc lỗi gì? Hãy phân tích nguyên nhân mắc lỗi và sửa những lỗi đó.
a. Qua hình tượng Chí Phèo cho ta thấy Nam Cao không những đã miêu tả sâu sắc, cảm động cuộc sống đày đọa của người nông dân bị đè nén, bóc lột đến cùng cực, mà còn dõng dạc khẳng định nhân phẩm của họ trong khi họ bị xã hội vùi dập mất cả hình người, tính người người.
b. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng đã tạo nên một hệ thống công dân toàn cầu năng động, sáng tạo, có trách nhiệm và dễ dàng thích ứng trước mọi biến động của thời đại.
c. Với hình tượng Chí Phèo đã thâu tóm mọi khát vọng nóng bỏng của thời đại, còn kéo dài tới nay: đó là khát vọng hoàn lương, khát vọng đổi đời.
– Câu văn trên mắc lỗi: Thiếu chủ ngữ.
– Nguyên nhân:
– Cách sửa:
+ Thêm từ Nam Cao hoặc tác giả làm chủ ngữ: Với hình tượng Chí Phèo, Nam Cao đã thâu tóm mọi khát vọng nóng bỏng của thời đại, còn kéo dài tới nay: đó là khát vọng hoàn lương, khát vọng đổi đời.
+ Bỏ từ với để cụm hình tượng Chí Phèo làm chủ ngữ: Hình tượng Chí Phèo đã thâu tóm mọi khát vọng nóng bỏng của thời đại, còn kéo dài tới nay: đó là khát vọng hoàn lương, khát vọng đổi đời.
d. Từ những ví dụ vừa dẫn cho ta thấy Hàn Mặc Tử đi vào thơ ca mang theo phong cách trữ tình độc đáo, khác lạ hơn với các thi sĩ cùng thời.
– Câu văn trên mắc lỗi: Thiếu chủ ngữ.
– Nguyên nhân: Do nhầm lẫn trạng ngữ Từ những ví dụ vừa dẫn là chủ ngữ.
– Cách sửa:
+ Thêm từ người viết làm chủ ngữ: Từ những ví dụ vừa dẫn, người viết cho ta thấy Hàn Mặc Tử đi vào thơ ca mang theo phong cách trữ tình độc đáo, khác lạ hơn với các thi sĩ cùng thời.
+ Bỏ từ Từ để cụm những ví dụ vừa dẫn làm chủ ngữ: Những ví dụ vừa dẫn cho ta thấy Hàn Mặc Tử đi vào thơ ca mang theo phong cách trữ tình độc đáo, khác lạ hơn với các thi sĩ cùng thời.
2. Những câu sau đây đều mắc lỗi về thành phần câu. Hãy xác định kiểu lỗi, phân tích nguyên nhân và sửa lỗi.
c. Chế Lan Viên, người triết lí bằng thơ và triết lí về thơ, một trong những người làm thơ tứ tuyệt thành công nhất trong thơ ca Việt Nam hiện đại, kết hợp hài hòa giữa cái đẹp truyền thống và hiện đại.
d. Thứ tiếng Việt mà giới trẻ đang sử dụng một cách thiếu chuẩn mực, pha tạp, viết tắt tùy tiện trên các phương tiện truyền thông, không gian mạng.
– Câu văn trên mắc lỗi: Thiếu vị ngữ.
– Nguyên nhân: Do nhầm lẫn bổ ngữ thành vị ngữ.
– Cách sửa:
+ Đảo trật tự từ: Giới trẻ đang sử dụng thứ tiếng Việt thiếu chuẩn mực, pha tạp, viết tắt tùy tiện trên các phương tiện truyền thông, không gian mạng.
+ Thêm từ là để thành phần biệt lập trở thành vị ngữ: Thứ tiếng Việt mà giới trẻ đang sử dụng là thứ tiếng thiếu chuẩn mực, pha tạp, viết tắt tùy tiện trên các phương tiện truyền thông, không gian mạng.
+ Thêm vị ngữ: Thứ tiếng Việt mà giới trẻ đang sử dụng một cách thiếu chuẩn mực, pha tạp, viết tắt tùy tiện trên các phương tiện truyền thông, không gian mạng thật đáng phê phán.
3. Xác định câu đúng, câu sai trong các nhóm câu dưới đây. Những câu sai đó mắc lỗi gì, vì sao?
4. Lập bảng tổng kết các lỗi về thành phần câu theo mẫu.
Thứ tự | Dạng lỗi | Ví dụ | Cách sửa |
1 | Thiếu chủ ngữ | Trong văn bản "Chữ người tử tù" đã xây dựng nên một cuộc gặp gỡ lạ lùng. | + Bỏ từ Trong để biến trạng ngữ thành chủ ngữ: Văn bản "Chữ người tử tù" đã xây dựng nên một cuộc gặp gỡ lạ lùng. + Thêm chủ ngữ: Trong văn bản "Chữ người tử tù", Nguyễn Tuân đã xây dựng nên một cuộc gặp gỡ lạ lùng. |
2 | Thiếu vị ngữ | Nguyễn Tuân, một cây bút tài hoa, một người suốt đời đi tìm cái đẹp mà người đọc rất mực yêu quý. | + Thêm từ là để biến thành phần biệt lập thành vị ngữ: Nguyễn Tuân là một cây bút tài hoa, một người suốt đời đi tìm cái đẹp mà người đọc rất mực yêu quý. + Thêm thành phần vị ngữ: Nguyễn Tuân, một cây bút tài hoa, một người suốt đời đi tìm cái đẹp mà người đọc rất mực yêu quý, đã để lại dấu ấn sâu sắc trong nền văn học Việt Nam hiện đại. |
3 | Thiếu chủ ngữ, vị ngữ | Với nhân vật quản ngục, nhân vật được đề cao vì thiên lương. | + Thêm cụm chủ vị: Với nhân vật quản ngục, nhân vật được đề cao vì thiên lương, tác giả Nguyễn Tuân muốn gửi gắm bài học sâu sắc đến độc giả.
|
