Lỗi về thành phần câu và cách sửa SVIP

I. LÝ THUYẾT

1. Thiếu thành phần nòng cốt

2. Sắp xếp sai vị trí thành phần câu

− Theo cấu trúc ngữ pháp thông thường của tiếng Việt, chủ ngữ thường đứng trước vị ngữ. Tuy nhiên, người nói hoặc người viết có thể mắc lỗi sắp xếp sai vị trí của các thành phần câu.

− Cách sửa: Trả lại đúng trật tự câu theo cấu trúc chủ ngữ − vị ngữ.

− Ví dụ: Đang thực hiện nhiệm vụ quan trọng một tổ công tác đặc biệt.

+ Đang thực hiện nhiệm vụ quan trọng: Cụm động từ.

+ Một tổ công tác đặc biệt: Chủ thể.

=> Sửa lại: Một tổ công tác đặc biệt đang thực hiện nhiệm vụ quan trọng.

− Lưu ý: Trong một số trường hợp, các tác giả văn học có thể cố tình đảo vị trí của các thành phần câu để phục vụ mục đích nghệ thuật.

3. Thiếu vế câu

− Trong tiếng Việt có một số cặp quan hệ từ luôn được kết hợp với nhau: vì... nên..., chẳng những... mà còn..., tuy... nhưng..., không chỉ... mà còn...,...

− Nguyên nhân: Câu sẽ mắc lỗi nếu thiếu một trong hai vế của các cặp quan hệ từ.

− Cách sửa: Bổ sung vế câu còn thiếu hoặc bỏ một số từ ngữ.

− Ví dụ: Lịch sử không chỉ là những con số và sự kiện khô khan.

=> Sửa lại: Lịch sử không chỉ là những con số và sự kiện khô khan mà còn là bài học quý giá cho hiện tại và tương lai.

II. THỰC HÀNH

Bài 1: Trong những trường hợp sau, trường hợp nào mắc lỗi về thành phần câu? Phát hiện và đề xuất phương án sửa lỗi cho những trường hợp đó.

a. Bằng những khảo sát đáng tin cậy đã chỉ ra rằng, các con sông lớn đang dần dần khô cạn.

Trả lời:

− Lỗi:

+ Bằng những khảo sát đáng tin cậy: Trạng ngữ.

+ đã chỉ ra rằng, các con sông lớn đang dần dần khô cạn: Vị ngữ.

=> Thiếu thành phần nòng cốt. (Chủ ngữ)

− Sửa:

+ Cách 1 (Bỏ từ Bằng): Những khảo sát đáng tin cậy đã chỉ ra rằng, các con sông lớn đang dần dần khô cạn.

+ Cách 2 (Thêm chủ ngữ các nhà khoa học): Bằng những khảo sát đáng tin cậy, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, các con sông lớn đang dần dần khô cạn.

b. Rất thú vị truyện ngắn sử dụng các yếu tố kì ảo, lạ lùng.

Trả lời:

− Lỗi: Sắp xếp sai vị trí thành phần câu.

− Sửa: Truyện ngắn sử dụng các yếu tố kì ảo, lạ lùng rất thú vị.

c. Những con người vị tha giàu đức hi sinh ấy.

Trả lời:

− Lỗi: Những con người vị tha giàu đức hi sinh ấy mới chỉ là cụm danh từ, tự nó chưa thể là một câu.

=> Câu thiếu thành phần nòng cốt. (Cả chủ ngữ và vị ngữ)

− Sửa:

+ Cách 1 (Thêm cụm chủ − vị): Nhân dân ta luôn nhớ ơn những con người vị tha giàu đức hi sinh ấy.

+ Cách 2 (Chuyển cụm danh từ thành chủ ngữ, bổ sung vị ngữ): Những con người vị tha giàu đức hi sinh ấy không màng đến việc tên tuổi của mình có được ghi vào sử sách hay không.

d. Theo báo "Tuổi trẻ" cho biết, tình trạng ùn ứ nông sản của nông dân miền Tây đã bước đầu được giải quyết.

Trả lời:

− Lỗi: Người viết nhầm "Theo báo Tuổi trẻ cho biết" là một cụm chủ − vị, tuy nhiên, đây mới chỉ là cụm từ có khả năng làm trạng ngữ.

− Sửa:

e. "Chữ người tử tù", một tác phẩm được sáng tác bằng bút pháp lãng mạn của Nguyễn Tuân.

Trả lời:

− Lỗi:

− Sửa:

+ Thêm từ là: "Chữ người tử tù" là một tác phẩm được sáng tác bằng bút pháp lãng mạn của Nguyễn Tuân.

g. Với những tin tức lan truyền trên mạng xã hội không phải bao giờ cũng chính xác.

Trả lời:

− Lỗi:

+ Với những tin tức lan truyền trên mạng xã hội: Trạng ngữ.

+ không phải bao giờ cũng chính xác: Vị ngữ.

=> Câu thiếu thành phần nòng cốt. (Chủ ngữ)

− Sửa:

+ Bỏ từ Với: Những tin tức lan truyền trên mạng xã hội không phải bao giờ cũng chính xác.

h. Khổ thơ chỉ có một câu, rất đặc biệt.

=> Câu đầy đủ thành phần, đúng ngữ pháp.

Bài 2: Phát hiện lỗi về thành phần câu ở các trường hợp sau và sửa lại.

a. Truyện ngắn, thể loại linh hoạt ấy.

Trả lời:

− Lỗi:

− Sửa:

b. Đã vẽ bức tranh tường hoành tráng này một nhóm hoạ sĩ đến từ thành phố.

Trả lời:

− Lỗi: Vị trí thành phần câu bị đảo, không phù hợp.

− Sửa: Một nhóm hoạ sĩ đến từ thành phố đã vẽ bức tranh hoành tráng này.

c. "Số đỏ" không chỉ là một tác phẩm trào phúng đặc sắc vào bậc nhất trong văn học Việt Nam trước 1945.

Trả lời:

− Lỗi: Trong ngữ pháp tiếng Việt, quan hệ từ "không chỉ" bao giờ cũng đi với "mà còn".

=> Câu mắc lỗi thiếu vế câu.

− Sửa: "Số đỏ" không chỉ là một tác phẩm trào phúng đặc sắc vào bậc nhất trong văn học Việt Nam trước 1945, mà còn có vị trí quan trọng trong nền văn xuôi hiện đại Việt Nam.

d. Văn bản nghị luận, loại văn bản được viết ra với mục đích thuyết phục người đọc.

Trả lời:

− Lỗi: Vế "loại văn bản được viết ra với mục đích thuyết phục người đọc" chỉ là phần giải thích của cụm từ "Văn bản nghị luận".

=> Câu thiếu thành phần nòng cốt.

− Sửa:

+ Cách 1 (Thêm từ "là"): Văn bản nghị luận là loại văn bản được viết ra với mục đích thuyết phục người đọc.

+ Cách 2 (Thêm vị ngữ cho câu): Văn bản nghị luận − loại văn bản được viết ra với mục đích thuyết phục người đọc − bao giờ cũng phải có luận đề.

Bài 3: Vì sao những câu sau đây (lấy từ một số văn bản văn học) mặc dù không đầy đủ thành phần câu những vẫn không bị xem là sai?

a. Huân cảm tưởng như mình đã bị thuổng văn. Bị đạo ý.

(Nguyễn Trương Quý, Câu chuyện bắt đầu từ tầng 10)

Trả lời:

− Câu văn "Bị đạo ý." bị tách riêng và trở thành một câu không có chủ ngữ, nhưng do được chủ ngữ của câu trước thuyết minh, câu này vẫn có giá trị thông báo, trở thành hợp lí.

=> Câu này đã được tách ra nhằm nhấn mạnh, tạo ngữ điệu khác lạ.

b. Mắt mèo hoang. Em thích mẹ nói em có con mắt mèo hoang và dã thú.

(Nguyễn Ngọc Thuần, Một thiên nằm mộng)

Trả lời:

− "Mắt mèo hoang." là một cụm danh từ, khi tách ra trở thành một câu không phân định được thành phần. Tuy nhiên, câu văn liền sau giúp người đọc hiểu rằng "mắt mèo hoang" là mắt của nhân vật "em" theo lời nhận xét của "mẹ".

=> Câu văn được tách riêng để nhấn mạnh vào một chi tiết có tính nghệ thuật của văn bản.

c. Đó là người câm của quán rượu. Anh Ba Hoành!

(Nguyễn Quang Sáng, Quán rượu người câm)

Trả lời:

− "Anh Ba Hoành!" chỉ là một cụm danh từ, được tác giả tách ra thành một câu văn riêng thiếu thành phần vị ngữ. Tuy nhiên, nhờ có câu văn trước mà câu sau chỉ cần một cụm danh từ nghĩa vẫn tường minh.

=> Tác dụng: