Thực hành tiếng Việt: Đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ viết SVIP

I. Tri thức tiếng Việt

II. Thực hành

Bài 1. Đọc lại phần tri thức tiếng Việt, mục Tri thức Ngữ văn của Bài 5 và Bài 3 để thực hiện bảng so sánh sau:

Bài 2. Phân tích đặc điểm của ngôn ngữ viết thể hiện trong các đoạn trích sau:

a. Hai mâu thuẫn cơ bản của vở kịch được thể hiện qua xung đột chính của hồi kịch. Thứ nhất, đó là xung đột giữa giai cấp thống trị thối nát, xa hoa, truỵ lạc với nhân dân khốn khổ, lầm than. Mâu thuẫn này đã được giải quyết khi vua Lê Tương Dực bị giết, Nguyễn Vũ tự sát. Thứ hai, đó là xung đột giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu, thuần tuý với lợi ích trực tiếp, thiết thực của nhân dân. Mâu thuẫn này không được giải quyết rạch rồi, dứt khoát.

(Theo Phan Trọng Luận (Tổng Chủ biên), Ngữ văn 11, tập một)

– Phương tiện thể hiện: Được thể hiện bằng chữ viết, hệ thống dấu câu, các kí hiệu văn tự.

– Từ ngữ: Sử dụng từ ngữ chọn lọc, học thuật liên quan đến thể loại bi kịch và nội dung vở kịch Vũ Như Tô (mâu thuẫn cơ bản; xung đột chính; Lê Tương Dực,...); không sử dụng khẩu ngữ và từ ngữ địa phương.

– Câu: Sử dụng câu dài nhưng được tổ chức mạch lạc, chặt chẽ:

+ Thứ nhất, đó là xung đột giữa giai cấp thống trị thối nát, xa hoa, truỵ lạc với nhân dân khốn khổ, lầm than. Mâu thuẫn này đã được giải quyết khi vua Lê Tương Dực bị giết, Nguyễn Vũ tự sát.

+ Thứ hai, đó là xung đột giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu, thuần tuý với lợi ích trực tiếp, thiết thực của nhân dân.

b. Việc Vũ Như Tô xây Cửu Trùng Đài cho Lê Tương Dực theo lời khuyên của Đan Thiềm là nguyên nhân trực tiếp làm nảy sinh xung đột bi kịch. Tuy nhiên, đây không phải là xung đột thông thường mà là xung đột vừa mang tính lịch sử, vừa mang tính nhân loại.

(Phạm Vĩnh Cư, Bàn thêm về bi kịch Vũ Như Tô)

– Phương tiện thể hiện: Được thể hiện bằng chữ viết, hệ thống dấu câu, các kí hiệu văn tự.

– Sử dụng từ ngữ chọn lọc, thuật ngữ liên quan đến thể loại bi kịch và nội dung vở kịch Vũ Như Tô (xung đột bi kịch; tính lịch sử; tính nhân loại; Cửu Trùng Đài; Vũ Như Tô); không sử dụng khẩu ngữ và từ ngữ địa phương.

– Sử dụng những câu dài nhưng được tổ chức mạch lạc, chặt chẽ: Tuy nhiên, đây không phải là xung đột thông thường mà là xung đột vừa mang tính lịch sử, vừa mang tính nhân loại.

Bài 3. Điều chỉnh các câu dưới đây cho phù hợp với ngôn ngữ viết:

a. Hôm nay, cô giáo em mặc một bộ áo dài đẹp hết sảy.

b. Hành động kì cục của ông ấy khiến cả nhà cảm thấy rối nùi.

c. Đường bay quốc tế đã mở tung, du khách nước ngoài tha hồ đến Việt Nam du lịch.

d. Bà ấy đói quá nên xơi tất tần tật các món ăn trên bàn.

Bài 4. Phân tích những đặc điểm của ngôn ngữ nói trong đoạn trích sau:

Vũ Như Tô – Có việc gì mà bà chạy hớt hơ hớt hải? Mặt bà cắt không còn hột máu.

Đan Thiềm (thở hổn hển) – Nguy đến nơi rồi... Ông Cả!

Vũ Như Tô – Lạ chưa, nguy làm sao? Đài Cửu Trùng chia năm đã được một phần.

Đan Thiềm – Ông trốn đi, mau lên không thì không kịp.

Vũ Như Tô – Sao bà nói lạ? Đài Cửu Trùng chưa xong, tôi trốn đi đâu. Làm gì phải trốn?

Đan Thiềm – Ông nghe tôi! Ông trốn đi! Ông nghe tôi! Ông phải trốn đi mới được!

Vũ Như Tô – Làm sao tôi cần phải trốn? Bà nói rõ cho là vì sao? Khi trước tôi nhờ bà mách đường chạy trốn, bà khuyên không nên, bây giờ bà bảo tôi đi trốn, thế nghĩa là gì?

(Nguyễn Huy Tưởng, Vũ Như Tô)

– Đây là cuộc đối thoại giao tiếp giữa Vũ Như Tô và Đan Thiềm, hai nhân vật luân phiên đổi vai.

– Các lời thoại đa dạng về ngữ điệu, góp phần thể hiện thông tin, thái độ của người nói: Đan Thiềm hoảng sợ, gấp gáp, vội vàng; Vũ Như Tô ngạc nhiên, bất ngờ.

– Sử dụng nhiều ngôn ngữ cử chỉ, điệu bộ như thở hổn hển; mặt cắt không còn hột máu.

– Sử dụng lớp từ mang tính khẩu ngữ, từ ngữ dễ hiểu, biểu cảm, tiếng lóng, từ đưa đẩy như lạ chưa; phải; đi; hớt hơ hớt hải.

– Sử dụng câu tỉnh lược, câu đặc biệt: Ông cả!; Làm gì phải trốn?