Thực hành đọc: Vịnh cây vông SVIP

VỊNH CÂY VÔNG

                                                                _Nguyễn Công Trứ_

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Nguyễn Công Trứ (1788 – 1858), hiệu là Hy Văn, quê ở Hà Tĩnh.

- Ông thích lối sống tự do, phóng khoáng. Ông cũng là người có tài, ham học, có chí và rất hăm hở trong việc lập danh.

- Sáng tác của ông hầu hết bằng chữ Nôm, bao hàm nội dung khá phức tạp, kết tinh trạng thái ý thức của một thế hệ nhà Nho, có thể tập trung vào ba chủ đề chính:

+ Chí nam nhi.

+ Cái nghèo và thế thái, nhân tình.

+ Triết lí hưởng lạc.

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ:

Văn bản trích trong Thơ văn Nguyễn Công Trứ, Lê Thước - Hoàng Ngọc Phách – Trương Chính giới thiệu, hiệu đính, chú thích, NXB Văn hóa, Hà Nội, 1958, tr.71.

b. Thể thơ

II. Tìm hiểu chi tiết

1. Hai câu đề

Biền, nam, khởi, tử, chẳng vun trồng,

Cao lớn làm chi những thứ vông.

- Đặt vấn đề về giá trị kém cỏi của cây vông (so với những loài cây khác như biền, nam, khởi, tử.

 + Vông là một loài cây to lớn nhưng gỗ xốp, mềm, thuộc loại ngô đồng.

+ Biền, nam, khởi, tử là bốn thứ cây gỗ tốt.

- Đối tượng của tiếng cười trào phúng:

+ “Cây vông” là thân gỗ, sinh trưởng nhanh nhưng thớ gỗ xốp mềm, chịu lực kém, dễ bị mối, mọt và không bền.

+ Tương truyền bài thơ này làm để nhạo quan Lại bộ tham tri Hà Tôn Quyền triều Minh Mạng (1820-1840), trong bữa tiệc họ Hà mừng con thi đậu.

2. Hai câu thực

Tuổi tác càng già, càng xốp xáp,

Ruột gan không có, có gai chông.

- Bàn thêm về giá trị của cây vông (có một chút giá trị, nhưng không đáng kể).

- Chỉ rõ Hà Tôn Quyền không phải là lương đống quốc gia mà chỉ là hạng người nương tựa uy thế của nhà vua mà thôi.

3. Hai câu luận

Ra tài lương đống không nên mặt,

Dựa chốn phiên li chút đỡ lòng.

- Phiên li: rào và giậu.

--> Làm rõ sự kém giá trị của cây vông. Khẳng định sự yếu kém, không có giá trị của Hà Tôn Quyền trong công cuộc xây dựng đất nước.

4. Hai câu kết

Đã biết nòi nào thời giống nấy,

Khen cho rứa cũng trổ ra bông.

- Khẳng định bản chất kém giá trị của loài cây này.

- Hà Tôn Quyền là tiêu biểu cho bộ máy quan lại bất tài, vô dụng.

III. Tổng kết

1. Nội dung

Qua hình ảnh cây vông, nhà thơ muốn nói về đám triều thần tham lam, bất tài, vô dụng bằng giọng điệu mỉa mai, châm biếm.

2. Nghệ thuật

- Nghệ thuật ẩn dụ độc đáo.

- Hình ảnh thơ gần gũi, giản dị nhưng giàu hàm ý.