Ôn tập các biện pháp tu từ tiếng Việt SVIP

ÔN TẬP CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ TIẾNG VIỆT 

Cánh Diều

Bài 1. Xác định và phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ thể hiện trong những từ ngữ in đậm ở khổ thơ dưới đây:

                                                           Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ...

                                                           Non xa khởi sự nhạt sương mờ...

                                                           Đã nghe rét mướt luồn trong gió...

                                                          Đã vắng người sang những chuyến đò...

(Xuân Diệu)

- Giá trị biểu đạt: Tác giả đã dùng những hình ảnh đặc trưng nhất của mùa thu để biểu đạt tâm trạng của bản thân trước sự hắt hiu, đượm buồn nhưng nên thơ của cảnh thu, tình thu. 

Bài 2. Tìm các biện pháp tu từ được sử dụng trong những dòng thơ dưới đây. Những biện pháp tu từ ấy có tác dụng biểu đạt như thế nào trong một bài thơ có yếu tố tượng trưng?

                                      Sông Đáy chảy vào đời tôi

                                      Như mẹ tôi gánh nặng rẽ vào ngõ sau mỗi buổi chiều đi làm về vất vả

                                      Tôi dụi mặt vào lưng người đẫm mồ hôi mát một mảnh sông đêm

                                      Năm tháng sống xa quê tôi như người bước hụt

                                      Cơn mơ vang lên tiếng cá quẫy tuột câu như một tiếng nấc 

                                      Âm thầm vỡ trong tôi, âm thầm vỡ cuối nguồn

                                      [...]

                                      Sông Đáy ơi, sông Đáy ơi ... chiều nay tôi trở lại 

                                      Mẹ tôi đã già như cát bên bờ

(Nguyễn Quang Thiều)

- Tác dụng: Thông qua các biện pháp tu từ được sử dụng cùng những hình ảnh thơ mang tính biểu tượng, biểu trưng: Cơn mơ vang lên tiếng cá quẫy tuột câu như một tiếng nấc; Âm thầm vỡ trong tôi, âm thầm vỡ cuối nguồn; già như cát bên bờ đã làm câu thơ gợi hình, gợi cảm, sinh động; tạo ấn tượng về hình ảnh người mẹ và kí ức quê hương. 

Bài 3. Phân tích tác dụng của các câu hỏi tu từ trong bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử.

- Câu hỏi tu từ là dạng câu hỏi không hướng tới mục đích nghi vấn, nghĩa là hỏi nhưng đã biết câu trả lời, chủ yếu nhằm biểu đạt tình cảm và tự khẳng định về những gì đang hỏi. 

- Tác giả đã sử dụng ba câu hỏi tu từ ở cả ba khổ thơ trên để khẳng định cảm xúc của mình về cảnh vật nên thơ và con người thân thiện nơi thôn Vĩ Dạ của xứ Huế. 

- Tác dụng của các câu hỏi tu từ: 

Bài 4. Phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ so sánh và lặp cấu trúc trong bài thơ Tình ca ban mai của Chế Lan Viên.

- Lặp cấu trúc: …đi; như… đi; Tình… như…

- Tác dụng: Bằng những câu thơ tứ tuyệt, Chế Lan Viên đã vẽ nên một bản tình ca ban mai tuyệt tác. Với cấu trúc so sánh đầy tính triết luận được lặp lại ở những cấu trúc cú pháp đồng nhất, bài thơ đã biểu đạt được những nét tinh tế, trữ tình của nhân vật cũng như cảnh vật.