I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Về truyện thơ Nàng Ờm − chàng Bồng Hương
Nàng Ờm và chàng Bồng Hương vốn sinh ra ở Cành Nành, làng Ca Da, mường Kỳ Ống. Nàng Ờm sinh ra trong một gia đình giàu có, chàng Bồng Hương thì nghèo khó. Họ là đôi bạn thân thiết từ thuở nhỏ, lớn lên đem lòng yêu nhau và mong muốn được nên duyên vợ chồng. Thế nhưng, tình yêu của họ bị cha mẹ nàng Ờm ngăn cản quyết liệt, khiến cả hai rơi vào bế tắc và cuối cùng đã chọn cách kết thúc cuộc đời mình. Sau khi chết, linh hồn họ trở thành vợ chồng nơi thế giới bên kia và linh hồn quẩn quanh trên núi Làn Ai để kể lại câu chuyện tình bi thương ấy. Họ mong rằng những người đang sống sẽ thấu hiểu, rút ra bài học, để các đôi lứa khác có thể được bên nhau trọn vẹn, không phải chịu cảnh chia lìa đau đớn như họ.
2. Về văn bản Nàng Ờm nhắn nhủ
− Thể loại: Truyện thơ (dân tộc Mường).
− Xuất xứ: Trích từ Nàng Ờm − chàng Bồng Hương.
− Phương thức biểu đạt:
− Chủ đề:
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Người kể chuyện và tác dụng trong việc triển khai câu chuyện
− Người kể chuyện:
− Tác dụng của việc triển khai câu chuyện theo người kể chuyện này:
+ Nhân vật thể hiện sự lưu luyến, tình cảm sâu nặng đối với người mình yêu. Điều này giúp tăng thêm chiều sâu và cảm xúc cho câu chuyện.
+ Nhân vật tự kể lại câu chuyện của mình, thể hiện mong muốn những người còn sống có thể rút ra bài học từ cuộc đời khốn khổ của mình và tránh những bất hạnh tương tự. Nhân vật nhấn mạnh tầm quan trọng của tình yêu và hạnh phúc gia đình.
+ Lời kể của nhân vật tạo nên không gian văn hoá cộng đồng đặc trưng của dân tộc Mường. Điều này giúp tạo nên bầu không khí truyền thống, đặc biệt cho văn bản.
=> Người kể chuyện đã góp phần quan trọng trong việc tạo ra một góc nhìn chân thực và cảm xúc. Đồng thời truyền tải thông điệp ý nghĩa và sâu sắc của câu chuyện.
2. Ý nghĩa của văn bản
− Ca ngợi, tôn vinh tình yêu chân thành, thuỷ chung giữa nàng Ờm và chàng Bồng Hương. Dù bị ngăn cấm nhưng vẫn quyết tâm bảo vệ tình yêu trong sáng và đẹp đẽ đến tận cùng.
− Văn bản thơ không chỉ kể một câu chuyện tình yêu cá nhân mà còn đề cao sự yêu thương cao thượng mà nàng Ờm dành cho những người ở lại. Nàng ước ao cho họ có một cuộc sống trường thọ, kéo dài hàng trăm năm, giàu có, thịnh vượng. Nàng Ờm mong rằng không ai phải trải qua những đau khổ và bất hạnh như những gì nàng đã phải chịu.
=> Văn bản "Nàng Ờm nhắn nhủ" truyền tải và chia sẻ những giá trị và ý niệm quan trọng trong cuộc sống.
3. Ngôn ngữ, giọng điệu của văn bản
* Ngôn ngữ
− Văn bản sử dụng những từ ngữ cụ thể và gần gũi với đời sống, tạo nên những hình ảnh sinh động và giàu sức biểu đạt. Chẳng hạn, khắc hoạ cuộc sống no ấm với hình ảnh "nhiều cơm", "lắm cá",...
− Ngôn ngữ trong văn bản "Nàng Ờm nhắn nhủ" mang đậm dấu ấn của lời ăn, tiếng nói hằng ngày, gần gũi với cuộc sống lao động, sinh hoạt của người dân tộc Mường. Điều này tạo nên sự tự nhiên, chân thực và dễ đi vào trái tim người đọc.
− Dù giản dị nhưng nhưng ngôn ngữ lại có sức gợi cảm và biểu đạt mạnh mẽ, truyền tải được những cung bậc cảm xúc, suy tư sâu kín của nhân vật, đặc biệt là nỗi đau khổ, khát vọng tự do và tình yêu chung thủy.
* Giọng điệu
− Mặc dù trải qua nhiều đau khổ và bi kịch trong tình yêu nhưng giọng điệu không hề oán than, trách móc mà lại rất nhẹ nhàng, tâm tình và thủ thỉ. Lời thơ mang tính chất tâm sự, bộc lộ nỗi lòng của nhân vật nàng Ờm.
− Khi nhắc về bi kịch tình yêu của mình, giọng điệu của nàng Ờm trong văn bản trở nên đau xót và bi thương. Nỗi đau khổ, sự bất lực trước số phận được thể hiện qua những câu văn chất chứa cảm xúc. Giọng điệu này khiến người đọc cảm nhận được sự day dứt, xót xa của nhân vật, đồng thời khơi gợi lòng trắc ẩn và sự đồng cảm.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
Văn bản "Nàng Ờm nhắn nhủ" đã thể hiện khát vọng tình yêu, hạnh phúc của nàng Ờm và chàng Bồng Hương. Đồng thời, văn bản phản ánh sự hủ bại, bất công của chế độ xã hội cũ.
2. Nghệ thuật
− Sự kết hợp hài hoà, hợp lý giữa yếu tố tự sự và trữ tình.
− Lối diễn đạt mộc mạc, gần gũi với cách nghĩ và tình cảm của người Mường, chân thật mà thiết tha.
− Ngôn ngữ mang đậm bản sắc dân tộc, giản dị và trong sáng.
