Lý thuyết Bài 9. Liên minh châu Âu - một liên kết kinh tế khu vực lớn (phần 1) SVIP

I. QUY MÔ, MỤC TIÊU VÀ THỂ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA EU

1. Quy mô

27 nước thành viên Liên minh châu Âu

2. Mục tiêu của EU 

Mục tiêu của EU khi thành lập được thể hiện qua Hiệp ước Ma-xtrích (1993):

- Xây dựng và phát triển liên minh kinh tế và tiền tệ với một đơn vị tiền tệ chung.

- Liên minh chính trị với chính sách đối ngoại, an ninh chung và hợp tác về tư pháp, nội vụ.

- Hướng đến xây dựng EU thành khu vực tự do và liên kết chặt chẽ.

Ba trụ cột của EU theo Hiệp ước Ma-xtrích

3. Thể chế hoạt động của EU

Theo Hiệp ước Ma-xtrích, bốn cơ quan thể chế của EU là:

- Hội đồng châu Âu: Quyền lực cao nhất, gồm nguyên thủ 27 nước. Quyết định đường lối chính trị, hiến pháp, kinh tế, an ninh, đối ngoại. Không thông qua luật.

- Nghị viện châu Âu: Làm luật, đại diện công dân EU. Lập pháp, giám sát hoạt động, quản lí tài chính.

Phiên họp của Nghị viện châu Âu tại Pháp

- Uỷ ban Liên minh châu Âu (nay là Uỷ ban châu Âu): Điều hành chung, đại diện lợi ích EU. Đề xuất, giám sát luật, quản lí ngân sách, hòa giải tranh chấp, đại diện đàm phán đối ngoại.

- Hội đồng Bộ trưởng EU (nay là Hội đồng Liên minh châu Âu): Làm luật, đại diện chính phủ các nước. Họp để thông qua dự luật. Có 250 tiểu ban, nhóm công tác ở các lĩnh vực: kinh tế, tài chính, an ninh,…

- Ngoài ra:

+ Có 3 cơ quan hỗ trợ: Tòa án Công lí EU, Ngân hàng Trung ương châu Âu, Tòa án Kiểm toán châu Âu.

Biểu tượng của Toà án Công lí EU

+ Có nhiều cơ quan phụ trách các lĩnh vực khác: giáo dục, y tế, quốc phòng, môi trường…

- Đặc điểm:

+ Sau Hiệp ước Li-xbon, quyền lực của các cơ quan thể chế được tăng cường.

+ Các nước thành viên vẫn có hiến pháp riêng nhưng phải phù hợp hiến pháp EU.

+ EU giao dịch như một quốc gia với quốc gia khác.

II. VỊ THẾ CỦA EU TRONG NỀN KINH TẾ THẾ GIỚI

1. Quy mô nền kinh tế

- Năm 2021, EU chiếm 17,8% GDP toàn cầu, đứng thứ ba thế giới (sau Hoa Kỳ và Trung Quốc).

- Thu nhập bình quân đầu người 38.234 USD, gấp 3,1 lần mức trung bình toàn cầu.

- Ba nền kinh tế lớn nhất EU: Đức, Pháp, I-ta-li-a – đều là cường quốc kinh tế, thuộc nhóm G7.

2. Một số lĩnh vực dịch vụ chủ yếu

a. Thương mại

- EU là trung tâm thương mại lớn trên thế giới, hội nhập sâu vào thị trường toàn cầu.

Hoạt động xuất nhập khẩu dịch vụ ngoài EU giai đoạn 2011 - 2021

- Là đối tác thương mại hàng đầu của 80 quốc gia.

- Hoạt động thương mại: Xuất – nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ, mua sắm công, sở hữu trí tuệ.

- Năm 2021: Trị giá xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ EU cao nhất thế giới, chiếm 31% toàn cầu.

b. Đầu tư nước ngoài & hỗ trợ phát triển

- EU có giá trị đầu tư ra nước ngoài cao thứ hai thế giới (sau Hoa Kỳ).

- Tập trung vào dịch vụ, khai thác dầu khí, chế tạo, thúc đẩy hiện đại hoá, chuyển đổi năng lượng.

- Nguồn vốn ODA lớn nhất thế giới (19 tỉ USD, 2021) – hỗ trợ phát triển bền vững ở các khu vực nghèo, góp phần cải thiện môi trường đầu tư minh bạch, bình đẳng.

c. Tài chính – ngân hàng

- Tác động mạnh đến quy định, dịch vụ, công nghệ tài chính toàn cầu.

- Thế mạnh: Ngân hàng, bảo hiểm, thị trường vốn.

- Các trung tâm tài chính lớn: Phrăng-phuốc (Đức), Pa-ri (Pháp), Am-xtec-đam (Hà Lan).

Thành phố Phrăng-phuốc

3. Một số lĩnh vực sản xuất tiêu biểu

- EU dẫn đầu xu hướng hiện đại hoá với các ngành: chế tạo máy, hoá chất, hàng không – vũ trụ, sản xuất hàng tiêu dùng.

- Một số sản phẩm công nghiệp có thị phần xuất khẩu lớn toàn cầu (2021):

+ Dược phẩm: 62,9%.

+ Máy bay: 69,3%.

Máy bay E-bớt A380 - sản phẩm hợp tác của các nước thành viên EU

+ Ô tô: 49,7%.

+ Máy công cụ: 55,1%.