Lý thuyết Bài 4. Một số tổ chức quốc tế và khu vực, an ninh toàn cầu (phần 2) SVIP

II. AN NINH TOÀN CẦU VÀ BẢO VỆ HÒA BÌNH TRÊN THẾ GIỚI

1. Một số vấn đề an ninh toàn cầu

a. Khái niệm

- An ninh toàn cầu là trạng thái bình yên, ổn định và hòa bình của toàn thế giới.

- Nhân tố quan trọng để đảm bảo an ninh toàn cầu là bảo đảm an ninh con người.

b. Phân loại an ninh toàn cầu

* An ninh truyền thống: Liên quan đến an ninh chính trị và quân sự:

- Chiến tranh.

- Xung đột vũ trang.

- Chiến tranh cục bộ,… 

⇒ Đây là các khái niệm đã có từ lâu.

Việt Nam có đóng góp ngày càng to lớn trong công cuộc bảo vệ an ninh chính trị – quốc phòng toàn cầu

* An ninh phi truyền thống: xuất hiện trong những thập niên gần đây, liên quan đến:

- An ninh lương thực.

- An ninh năng lượng.

- An ninh nguồn nước.

- An ninh mạng.

- Biến đổi khí hậu,…

⇒ Gắn với quá trình toàn cầu hóa và hội nhập, đòi hỏi các quốc gia phải chung tay giải quyết.

Đảm bảo an ninh lương thực bền vững luôn là ưu tiên hàng đầu của các quốc gia

2. Một số vấn đề an ninh tiêu biểu

a. An ninh lương thực

* Khái niệm: Bảo đảm mọi người có quyền tiếp cận nguồn lương thực đầy đủ, an toàn để duy trì cuộc sống khỏe mạnh.

* Ý nghĩa:

- Giúp đáp ứng nhu cầu tồn tại cơ bản của con người, giảm đói nghèo toàn cầu.

- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, góp phần ổn định chính trị – xã hội.

* Thực trạng: An ninh lương thực vẫn là vấn đề trọng yếu toàn cầu.

* Nguyên nhân: Xung đột vũ trang, chiến tranh, thiên tai, biến đổi khí hậu, dịch bệnh,...

⇒ Gây gián đoạn sản xuất và cung ứng lương thực – thực phẩm.

* Giải pháp:

- Cung cấp lương thực & cứu trợ nhân đạo cho các khu vực thiếu hụt.

- Đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp bền vững, cơ cấu lại sản xuất, đầu tư kỹ thuật.

- Nâng cao vai trò tổ chức quốc tế: FAO, WEP, WBG,...

Hội nghị của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO)

b. An ninh năng lượng

* Khái niệm: Bảo đảm đầy đủ năng lượng (dầu mỏ, khí, điện, năng lượng tái tạo,…) phục vụ nhu cầu sinh hoạt và phát triển kinh tế – xã hội.

* Ý nghĩa:

- Là tiền đề để phát triển bền vững.

- Gắn chặt với tăng trưởng và ổn định xã hội.

* Thực trạng:

- Biến động thị trường dầu mỏ.

- Nguy cơ từ chiến tranh, xung đột, biến đổi khí hậu,...

⇒ Gây thiếu hụt, bất ổn nguồn năng lượng.

Thị trường dầu mỏ thường đối mặt với nhiều biến động

* Giải pháp:

- Tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả.

- Phát triển năng lượng tái tạo.

- Khai thác hợp lí tài nguyên, tìm kiếm nguồn mới.

- Tăng cường hợp tác quốc tế: OPEC, LHQ,…

c. An ninh nguồn nước

* Khái niệm:

- Bảo đảm số lượng & chất lượng nước phục vụ dân sinh và sản xuất trong mọi tình huống.

- Mọi người được tiếp cận và sử dụng nước công bằng, hợp lí.

* Ý nghĩa:

- Đảm bảo an sinh – phát triển kinh tế – bảo vệ môi trường.

- Ứng phó hiệu quả với: thiên tai, biến đổi khí hậu, ô nhiễm,…

* Thực trạng:

- Suy giảm nguồn nước, sử dụng kém hiệu quả.

Hạn hán khiến mực nước sông A-ma-dôn hạ thấp kỉ lục

- Tình trạng lãng phí, ô nhiễm, biến đổi khí hậu diễn biến nghiêm trọng.

* Giải pháp:

- Chủ động bảo vệ nguồn nước, xử lí nước thải.

- Phối hợp quốc tế: Quản lý nguồn nước chung, chia sẻ hợp lý.

- Phát triển thủy lợi, công nghệ xử lí nước hiện đại.

- Thường xuyên thảo luận, nghiên cứu các giải pháp phù hợp.

d. An ninh mạng

* Khái niệm: Đảm bảo hoạt động trên không gian mạng không gây hại đến an ninh quốc gia, quyền lợi của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

* Ý nghĩa:

- Bảo vệ thông tin cá nhân, dữ liệu quốc gia.

- Ổn định chính trị – xã hội trong thời đại số.

* Nguyên nhân: Mất an ninh mạng do phát tán tin giả, virus, đánh cắp dữ liệu, lừa đảo trực tuyến.

Bão tin giả trên mạng xã hội giữa xung đột Nga - Ukraine

⇒ Nguy cơ toàn cầu hóa, phức tạp và nhanh chóng.

* Giải pháp:

- Các nước ban hành chiến lược, luật an ninh mạng.

- Thành lập lực lượng chuyên trách về an ninh – chiến tranh mạng.

- Hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, tổ chức công nghệ quốc tế.

- Xây dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh.

3. Sự cần thiết phải bảo vệ hòa bình trên thế giới

* Khái niệm: Hòa bình là trạng thái bình yên, không có chiến tranh, xung đột giữa các quốc gia, giữa con người với nhau.

* Thực trạng:

- Thế giới vẫn tồn tại nhiều đe dọa hòa bình: Chiến tranh, xung đột vũ trang, tranh chấp lãnh thổ, biến đổi khí hậu, đói nghèo,...

* Ý nghĩa: Bảo vệ hòa bình giúp:

- Giải quyết các vấn đề an ninh toàn cầu.

- Bảo vệ đất nước ổn định, phát triển, thịnh vượng.

* Giải pháp:

- Tăng cường đối thoại – hợp tác.

Đối thoại hướng tới giải quyết hòa bình các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông

- Giải quyết xung đột trên nguyên tắc tôn trọng chủ quyền – quyền tự quyết.

- Tăng vai trò của các tổ chức quốc tế (LHQ, ASEAN, AU,...) trong gìn giữ hòa bình.

- Mỗi quốc gia cần có trách nhiệm duy trì hòa bình ở cấp độ quốc gia, khu vực và toàn cầu.