Lý thuyết Bài 22. Cách mạng khoa học - kĩ thuật (P2) SVIP

II. XU THẾ TOÀN CẦU HÓA VÀ TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM

1. Xu thế toàn cầu hóa

a. Khái niệm:

- Toàn cầu hóa là quá trình tăng cường sự liên kết và phụ thuộc lẫn nhau của các nền kinh tế quốc gia, khu vực và địa phương trên toàn thế giới thông qua việc tăng trưởng và cải thiện của các lĩnh vực kinh tế như sản xuất, thương mại, tài chính và dịch vụ.

b. Xu thế toàn cầu hóa:

- Xu hướng gia tăng mạnh mẽ từ những năm 1980 đến nay, được thúc đẩy bởi sự phát triển vượt bậc của khoa học và công nghệ.

- Toàn cầu hóa ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác nhau như kinh tế, thương mại, văn hóa và chính trị.

Hình 1. Toàn cầu hóa là sự liên kết giữa các nền kinh tế trên thế giới

- Kinh tế:

+ Quan hệ thương mại quốc tế phát triển nhanh chóng.

+ Các tập đoàn xuyên quốc gia và tổ chức phi chính phủ ngày càng đóng vai trò quan trọng.

+ Hệ thống tài chính toàn cầu cũng mở rộng, tạo ra các tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế.

Hình 2. Ngân hàng thế giới tại thủ đô Oa-sinh-tơn (Hoa Kỳ)

- Văn hóa: Các nền văn hóa giao lưu mạnh mẽ với nhau, tạo ra sự chia sẻ và ảnh hưởng lẫn nhau giữa các quốc gia và dân tộc.

- Chính trị: Các tổ chức khu vực và quốc tế (Liên Hợp Quốc, EU, ASEAN) có ảnh hưởng ngày càng lớn trong việc giải quyết các vấn đề chung của thế giới.

Hình 3. Một cuộc họp tại Liên Hợp Quốc

2. Tác động của toàn cầu hóa đối với thế giới và Việt Nam

a. Tác động đối với thế giới:

- Cơ hội:

+ Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu: Tạo ra một thị trường kinh tế chung, thúc đẩy sự phát triển của các lực lượng sản xuất và tăng trưởng kinh tế nhanh chóng.

+ Liên kết toàn cầu: Các quốc gia, khu vực hợp tác chặt chẽ hơn để giải quyết các vấn đề toàn cầu, như biến đổi khí hậu, dịch bệnh,... nhằm mang lại sự phát triển bền vững cho nhân loại.

+ Giao lưu văn hóa: Các nền văn hóa giao lưu với nhau nhiều hơn, giúp hình thành một xu hướng văn hóa toàn cầu.

Hình 4. Hội nghị cấp cao trực tuyến của Liên Hợp Quốc về hành động khí hậu

- Thách thức:

+ Gia tăng sự phụ thuộc lẫn nhau: Các quốc gia phụ thuộc vào nhau hơn, điều này có thể làm gia tăng sự chênh lệch giữa các quốc gia và khu vực, nhất là về giàu nghèo.

+ Ô nhiễm môi trường và dịch bệnh: Sự giao lưu mạnh mẽ cũng đồng nghĩa với việc ô nhiễm môi trường và dịch bệnh có thể lan rộng nhanh chóng hơn.

+ Đánh mất bản sắc văn hóa: Sự ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hóa toàn cầu có thể khiến các quốc gia mất đi bản sắc văn hóa riêng biệt của mình.

Hình 5. Tình trạng ô nhiễm ven biển

b. Tác động đối với Việt Nam:

- Toàn cầu hóa mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng tạo ra không ít thách thức cho Việt Nam trong quá trình hội nhập.

- Về kinh tế:

+ Cơ hội: Giúp Việt Nam tiếp cận vốn đầu tư nước ngoài và công nghệ tiên tiến, mở rộng hoạt động thương mại, xuất khẩu lao động và chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nâng cao mức sống cho người dân.

+ Thách thức: Cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, khiến các doanh nghiệp trong nước phải nỗ lực hơn để cạnh tranh.

Hình 6. Lao động Việt Nam tại Nhật Bản

- Về chính trị: Toàn cầu hóa mở ra cơ hội cho Việt Nam tham gia vào các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc và khu vực như ASEAN, giúp nâng cao vị thế và uy tín của đất nước.

Hình 7. Việt Nam gia nhập ASEAN (1995)

- Về văn hóa:

+ Cơ hội: Giúp Việt Nam giao lưu và tiếp thu những giá trị văn hóa của thế giới, làm phong phú thêm nền văn hóa dân tộc.

+ Thách thức: Nguy cơ mất đi bản sắc văn hóa truyền thống cũng rất lớn, vì các yếu tố văn hóa từ bên ngoài có thể làm xói mòn các giá trị cốt lõi của dân tộc.