Lý thuyết Bài 2. Phương pháp sử dụng bản đồ trong học tập địa lí và trong đời sống SVIP

I. Sử dụng bản đồ trong học tập địa lí

- Ý nghĩa: giúp tìm hiểu thêm kiến thức về tự nhiên, kinh tế - xã hội và rèn luyện các kĩ năng đọc bản đồ, vẽ lược đồ, tính toán, so sánh, nhận xét, phân tích,...

- Để sử dụng hiệu quả bản đồ, cần phải:

+ Xác định rõ nội dung, mục đích của việc sử dụng bản đồ.

+ Lựa chọn bản đồ phù hợp với nội dung cần tìm hiểu.

+ Định hướng những nội dung cần khai thác từ bản đồ và lần lượt khai thác từng nội dung.

- Để khai thác tốt, cần phải tìm hiểu hệ thống kí hiệu bản đồ, tỉ lệ bản đồ; xác định vĩ độ, kinh độ và phương hướng trên bản đồ; phân tích các số liệu và biểu đồ trên bản đồ.

- Ngoài ra, cần phải hiểu rõ mối quan hệ tương hỗ và nhân quả giữa các đối tượng địa lí, đồng thời phải biết phát triển tư duy không gian.

II. Sử dụng bản đồ trong đời sống

- Bản đồ được sử dụng rộng rãi trong nhiều hoạt động và lĩnh vực của đời sống xã hội.

+ Trong sinh hoạt: xác định vị trí, tìm đường đi, tính khoảng cách, xem dự báo thời tiết,...

+ Trong sản xuất, kinh doanh dịch vụ: quy hoạch phát triển vùng, xây dựng các công trình thuỷ lợi, các trung tâm công nghiệp, tuyến đường giao thông,...

+ Trong quân sự: xây dựng các phương án tác chiến, lợi dụng địa hình, địa vật trong phòng thủ và tấn công,...

* Cách sử dụng bản đồ cho một số hoạt động thường gặp trong đời sống hàng ngày:

- Xác định vị trí: Dựa vào hệ thống lưới kinh, vĩ tuyến để xác định toạ độ địa lí. Đối với các bản đồ số thì dựa vào hệ thống định vị toàn cầu (GPS).

- Tìm đường đi:

+ Bước 1: Chọn bản đồ hành chính hoặc bản đồ giao thông tuỳ mục đích.

+ Bước 2: Xác định vị trí xuất phát và điểm đến trên bản đồ.

+ Bước 3: Xác định lộ trình bằng cách chọn tuyến đường gần nhất nối vị trí xuất phát và điểm đến.

- Tính khoảng cách địa lí: 

+ Đo khoảng cách giữa hai địa điểm trên bản đồ.

+ Căn cứ vào tỉ lệ bản đồ để tính khoảng cách thực tế.

Ngoài ra, tuỳ mục đích sử dụng và với các bản đồ khác nhau, chúng ta có những cách tiếp cận và sử dụng khác nhau.