I. Tính chất của nước biển và đại dương
- Nhiệt độ trung bình trên bề mặt của nước biển và đại dương là khoảng 17°C, nhiệt độ thay đổi phụ thuộc vào vị trí địa lí, điều kiện khí hậu và các yếu tố tự nhiên khác, cụ thể:
+ Ở Xích đạo là 27 - 29°C, ở ôn đới là 15 - 16°C, ở hàn đới là dưới 1°C.
+ Ở các biển, nhiệt độ trung bình trên bề mặt cũng rất khác nhau: Biển Đen là 26°C, biển Ban-tích (Baltic) là 17°C, biển Ba-ren (Barents) là 3°C,...
- Biên độ nhiệt năm của nước biến và đại dương không lớn, đặc biệt ở khu vực ngoài khơi và vùng vĩ độ thấp.
- Độ muối: là một trong những thành phần hóa học quan trọng của nước biển.
+ Nước biển và đại dương có độ muối trung bình là 35‰.
+ Độ muối là do nước sông hòa tan các loại muối từ đất, đá trong lục địa đưa ra.
+ Độ muối của nước biển thay đổi tuỳ thuộc vào lượng nước sông chảy vào biển, độ bốc hơi và lượng mưa. Ví dụ: độ muối của Biển Đông là khoảng 33‰, Địa Trung Hải là 39‰, Biển Đỏ là 45‰,...
II. Sóng biển và thuỷ triều
1. Sóng biển
- Khái niệm: là hình thức dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.
- Nguyên nhân:
+ Chủ yếu do gió: Sức gió thổi mạnh, thời gian tồn tại dài và diện tích mặt biển, đại dương lớn thì sóng biển càng lớn. Sóng thường ở lớp trên của biển và đại dương, cao khoảng vài mét.
+ Khi xuất hiện động đất ở ngoài biển và đại dương có thể gây ra sóng thần. Do cường độ sóng lớn nên sóng thần có sức tàn phá mạnh, gây thiệt hại rất lớn về tài sản và tính mạng con người.
2. Thuỷ triều
- Khái niệm: là hiện tượng mực nước biển dao động theo chu kì và biên độ nhất định do ảnh hưởng của sức hút Mặt Trăng, Mặt Trời và lực li tâm của Trái Đất.
- Đặc điểm:
+ Thuỷ triều ở nhiều nơi có thể lên tới 10 - 18 m, thuỷ triều ở vùng ôn đới cao hơn vùng nhiệt đới.
+ Khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất thẳng hàng thì dao động thuỷ triều lớn nhất - triều cường.
+ Khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất vuông góc thì dao động thuỷ triều nhỏ nhất - triểu kém.
- Phân loại thuỷ triều:
+ Lên xuống hai lần trong ngày - bán nhật triều.
+ Lên xuống một lần trong ngày - nhật triều.
+ Có ngày lên xuống một lần, có ngày lên xuống hai lần - triều không đều.
- Vùng biển Việt Nam có cả ba loại thuỷ triều trên.
III. Dòng biển
- Khái niệm: là dòng nước di chuyển trong các biển và đại dương tương tự như các sông ở trong lục địa. Các dòng biển chuyển động theo quy luật và chịu ảnh hưởng chủ yếu của các loại gió chính trên bề mặt Trái Đất.
- Phân loại: dựa vào nhiệt độ, dòng biển được phân thành dòng biển nóng và dòng biển lạnh.
+ Các dòng biển này đối xứng với nhau qua các bờ đại dương.
+ Dòng biển nóng xuất phát từ vùng vĩ độ thấp chảy về vùng vĩ độ cao; dòng biển lạnh thì ngược lại.
+ Ở vùng gió mùa hoạt động xuất hiện các dòng biển thay đổi theo mùa.
IV. Vai trò của biển và đại dương đối với sự phát triển kinh tế - xã hội
- Biển và đại dương có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của con người như:
+ Đối với phát triển kinh tế: biển và đại dương cung cấp nguồn tài nguyên phong phú như sinh vật, khoáng sản,..., là không gian để phát triển các ngành kinh tế,...
+ Đối với xã hội: biển và đại dương tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu kinh tế, xã hội giữa các quốc gia trên thế giới, là nguồn sinh kế cho cộng đồng cư dân ven biển,...
- Ngoài ra, biển và đại dương còn có vai trò quan trọng đối với môi trường và hệ sinh thái.
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây