Lý thuyết 2 SVIP

2. Phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở châu Á từ năm 1918 đến năm 1945

a. Khái quát

- Dưới tác động của Cách mạng tháng Mười Nga, phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc dâng cao và lan rộng khắp các khu vực: Đông Bắc Á, Đông Nam Á, Nam Á và Tây Á. 

- Khuynh hướng cách mạng:

+ Dân chủ tư sản: Ấn Độ, In-đô-nê-xi-a,...

+ Vô sản: Trung Quốc, Việt Nam,...

- Phong trào cách mạng châu Á bùng nổ và phát triển từ sớm. Trong giai đoạn 1918 - 1945 đã có một số quốc gia thành lập như: Cộng hoà Nhân dân Mông Cổ, Cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ. 

b. Cách mạng Trung Quốc trong những năm 1919 - 1945

* Hoàn cảnh: dưới tác động của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, phong trào cách mạng Trung Quốc giai đoạn 1919 - 1945 phát triển mạnh mẽ.

* Sự kiện chính của phong trào 1919 - 1945:

- Ngày 4 - 5 - 1919: phong trào Ngũ tứ bùng nổ ở Bắc Kinh, nhằm chống lại âm mưu xâu xé Trung Quốc của các nước đế quốc.

Hình 1. Sinh viên Bắc Kinh biểu tình tại quảng trường Thiên An Môn trong phong trào Ngũ tứ 

- Tháng 7 - 1921: Đảng Cộng sản Trung Quốc được thành lập.

- Giai đoạn 1926 - 1927: Chiến tranh Bắc phạt, Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản hợp tác chống các tập đoàn quân phiệt. 

- Giai đoạn 1927 - 1937: nội chiến giữa Đảng Cộng sản và Quốc dân đảng.

- Tháng 7 - 1937: Nhật Bản mở rộng xâm lược Trung Quốc. Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản hợp tác, thực hiện kháng chiến chống Nhật. 

c. Phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á trong những năm 1918 - 1945

* Khuynh hướng vô sản

- Từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất, giai cấp vô sản ở các nước Đông Nam Á từng bước trưởng thành, tham gia lãnh đạo phong trào cách mạng. 

- Một loạt các Đảng Cộng sản ra đời lãnh đạo cách mạng: Đảng Cộng sản In- đô-nê-xi-a (5 - 1920), Đảng Cộng sản Việt Nam (đầu năm 1930), các Đảng Cộng sản Mã Lai và Xiêm (4 - 1930), Đảng Cộng sản Phi-líp-pin (11 - 1930). 

- Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, phong trào đấu tranh của các nước bùng lên mạnh mẽ: 

+ Cuộc khởi nghĩa tại Gia-va và Xu-ma-tơ-ra (1926 - 1927) ở In-đô-nê-xi-a.

+ Cao trào Xô viết Nghệ - Tĩnh (1930 - 1931) ở Việt Nam.

 Hình 2. Cao trào Xô - Viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931

* Khuynh hướng dân chủ tư sản: 

- Có bước tiến rõ rệt so với những năm đầu thế kỉ XX.

- Xuất hiện các chính đảng có tổ chức và ảnh hưởng xã hội rộng rãi như: Đảng Dân tộc ở In-đô-nê-xi-a, Phong trào Tha-kin ở Miến Điện, Liên minh Thanh niên Ma-lay-a ở Mã Lai,...

* Phong trào chống Pháp ở Đông Dương: được tiến hành dưới nhiều hình thức phong phú với sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân. 

* Phong trào giành độc lập trong chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945): 

- Phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc trong thời gian này phát triển mạnh mẽ. 

- Năm 1940: quân phiệt Nhật Bản xâm lược các nước Đông Nam Á, nhân dân Đông Dương vừa chống Pháp vừa chống Nhật. 

- Năm 1945: lợi dụng thời cơ phát xít Nhật đầu hàng quân Đồng minh, phong trào giải phóng dân tộc giành thắng lợi ở một số nước.