Thực hành đọc văn bản SVIP

TÍNH CÁCH CỦA CÂY

(Trích Đời sống bí ẩn của cây)

Pê-tơ Vô-lơ-lê-ben (Peter Wohlleben)

I. THỰC HÀNH ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG

1. Đọc

2. Tìm hiểu chung

a. Tác giả

- Pê-tơ Vô-lơ-lê-ben là người Đức, sinh năm 1964, chuyên viêt về các chủ đề sinh thái, tham gia nhiều hoạt động nhằm phục hồi những khu rừng cổ đại và quản lí rừng một cách bền vững.

- Ông là tác giả của các cuốn sách gây được nhiều tiếng vang như: Đời sống bí ẩn của cây (2015), Đời sống nội tâm của loài vật (2016), Trí tuệ bí ẩn của tự nhiên (2017), Bạn có nghe tiếng cây trò chuyện (2019),...

b. Văn bản

II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN

1. Điểm nhìn của tác giả

- Tác giả có sự thay đổi điểm nhìn linh hoạt, với nhiều góc độ khác nhau. Điểm nhìn theo thời gian, không gian, bên trong, bên ngoài để quan sát và phân tích tính cách của cây.

- Tác giả tập trung điểm nhìn vào ba cây sồi trên con đường thôn dã nằm giữa làng Hum-men (Hummel) quê tác giả và thị trấn nhỏ kế bên trong thung lũng A-hơ (Ahr).

Tác giả viết "Dáng chúng uy nghi nổi bật giữa đồng không mông quạnh, và tên khu vục đó được đặt theo chúng. Chúng mọc gần nhau đến bất thường: những thân cây đã một trăm năm tuổi này cách nhau chỉ vài inch." 

-> Sự nổi bật của chúng đã thu hút cái nhìn của người viết. Tác giả đứng từ điểm nhìn của mình để quan sát, nhận xét, đánh giá về cây.

+ Tác giả quan sát và phân tích cây như quan sát và phân tích con người.

+ Cả ba cây sồi nằm gần nhau, chịu chung một điều kiện tự nhiên.

2. Hình ảnh những cây sồi

- Vào mùa thu:

     Trong khi cây sồi nằm bên phải đã sẵn sàng chuyển màu, thì cây nằm ở giữa và cây nằm bên trái vẫn hoàn toàn xanh mướt. Mất vài tuần thì hai kẻ chậm chạp này mới theo bước người hàng xóm của mình đi ngủ đông. Nhưng nếu điều kiện sinh trưởng của chúng là giống hệt nhau, thì điều gì đã dẫn đến sự khác biệt trong hành vi của chúng? Có vẻ như thời điểm rụng lá thực ra phụ thuộc vào vấn đề tính cách của cây.

-> Biện pháp nhân hóa góp phần khẳng định cây có tính cách riêng.

=> Ba cây sồi tạo thành thế giới riêng, có tiếng nói riêng, tâm hồn riêng.

- Trong ba cây sồi, mỗi cây có quyết định khác nhau:

         Trong mùa thu, thường có những ngày ấm lên trái tiết và lập tức ba cây sồi rớt vào thế tiến thoái lưỡng nan. Chúng có nên tận dụng những ngày ôn hoà ấy để quang hợp lâu hơn một chút và nhanh chóng cất trữ đi ít calo từ đường kiếm thêm được này không? Hay chúng nên thận trọng và rụng lá đi để phòng khi đông giá bất chợt ập đến buộc chúng phải ngủ đông? Rõ ràng là mỗi cây trong ba cây ấy quyết định mỗi khác.

- Nhận xét của tác giả về tính cách của cây: căng thẳng, chậm rãi, khôn ngoan.

+ Cây nằm bên phải căng thẳng hơn hai cây kia một chút, hoặc nói một cách tích cực hơn, nó khôn ngoan hơn hai cây kia. Lương thực dự trữ thêm thì có ích lợi gì nếu bạn không kịp rụng lá và phải trải qua đông với hiểm hoạ chết chóc chứ? Vì thế, tống khứ mớ lá đúng lúc và tiếp tục tiến vào cõi mộng đi! Hai cây sồi còn lại thì có phần bạo gan hơn. Ai biết được mùa xuân kế tiếp sẽ mang đến những gì chứ, hoặc đợt tấn công bất thình lình của lũ côn trùng sẽ lấy đi bao nhiêu năng lượng và lượng dự trữ sẽ còn thừa được bao nhiêu sau đấy chứ?

+ Khi một hàng xóm lân cận chết đi, một số cây sử dụng ánh sáng lọt xuống để mọc ra những chồi non phía dưới. Chúng mọc ra những cành to - thứ ban đầu sẽ mang lại rất nhiều lợi ích. Những cây này giờ có thể tận dụng cơ hội quang hợp ở hai nơi cùng một lúc: trên tán và phần thân bên dưới.

-> Yếu tố miêu tả trong văn bản giúp người đọc hình dung rõ ràng, cụ thể về từng đặc điểm của cây sồi: từ màu sắc đến trạng thái, từ quá trình chuyển màu lá đến lúc cành gãy để mọc lên những cây mới.

=> Văn bản không đưa ra thông tin khô cứng mà miêu tả sống động quá trình diễn ra từng hiện tượng.

3. Thông điệp từ văn bản