I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Sác-lơ Uy-li-am (1886 - 1945) là nhà văn người Anh.
- Ông viết rất nhiều thể loại như thơ ca, tiểu thuyết, kịch, phê bình văn học,…
- Tác phẩm tiêu biểu: Chiến tranh trên thiên đường (1930), Xuống địa ngục (1937), Đêm giao thừa (1945),…
2. Tác phẩm
- Tác phẩm Đêm Chủ nhật dài gồm 12 chương kể về hành trình đi tìm sự thật và chứng minh mình không phạm tội của Giôn Oa-rân (John Warrent) với sự giúp đỡ của cô thư kí Ba-brơ (Barbara), các thám tử tư, cảnh sát trưởng Scan-lân (Scanlon).
- Tóm tắt văn bản: Một buổi sáng, cảnh sát trưởng Scan-lân báo cho Oa-rân biết anh bị tình nghi có liên quan đến cái chết của cựu cảnh sát Đan Rô-bớt (Dan Roberts) vì đã có mặt ở hiện trường vụ án và viên đạn tìm thấy trong đầu nạn nhân cùng có dạng với khẩu súng của anh. Một người đàn bà bí ẩn gọi cho Oa-rân, nói rằng vợ anh, Phran-xơ (France) và Đan có mối quan hệ tình ái. Mọi việc chưa sáng tỏ thì khi trở về từ sở cảnh sát, Oa-rân phát hiện vợ mình, vừa trở về nhà từ Niu Ô-lin (New Orleans), đã bị giết và anh chắc chắn sẽ bị nghi là thủ phạm. Để tránh sự truy bắt của cảnh sát, Oa-rân quyết định trốn đi Niu Ô-lin để tự thu thập tin tức, đồng thời thuê các thám tử tư điều tra về hành tung của vợ mình. Sau đó, anh bí mật trở về trốn trong văn phòng của mình, tiếp nhận thông tin từ các thám tử qua cô thư ký Ba-brơ, từ đó, lần ra manh mối: vợ anh là tình nhân của một người bạn, đồng thời là luật sư của anh - Gioóc Cle-mơn (George Clemen); cô ta là tội phạm đang trốn truy nã nên thường xuyên bị Đan tổng tiền; Đô-rơ Ben-ly (Doris Bently), người phụ nữ bí ẩn đã gọi cho Oa-rân, là bạn gái của Đan; Đô-rơ biết việc Gioóc giết bạn trai cũ của mình là Du-ni-ơ Đô-lô-vơn (Junior Dolovan) vào hai năm trước để che giấu mối quan hệ của hắn với Phran-xơ. Nhiều bằng chứng cho thấy Gioóc Cle-mơn chính là thủ phạm giết người trong cả ba vụ án. Nhưng Cle-mơn là một kẻ rất xảo quyệt, không dễ kết tội y. Trước tình hình đó, Ba-brơ đã khuyên Oa-rân trình diện cảnh sát và chuyển toàn bộ thông tin đã thu thập được cho họ. Ba-brơ cùng cảnh sát trưởng Scan-lân bày ra một màn kịch khiến Cle-mơn bị "lật mặt nạ". Sau đó, Oa-rân kết hôn với Ba-brơ, cảnh sát trưởng Scan-lân tình nguyện đảm nhiệm vai trò người làm chứng trong lễ cưới của họ.
3. Văn bản
- Văn bản Kẻ sát nhân lộ diện trích từ Chương XII (chương cuối) của tác phẩm Đêm Chủ nhật dài.
- Bố cục:
+ Phần 1: Cuộc đối thoại giữa Gioóc, Oa-rân và Scan-lân về sự vụ chiếc phong bì.
+ Phần 2: Cuộc điện thoại tới và những sự việc liên tiếp xảy ra.
+ Phần 3: Scan-lân nghe điện thoại và hành động của Gioóc.
+ Phần 4: Sự thật đằng sau cái bẫy của Ba-brơ và Oa-rân.
- Người kể chuyện:
II. Đọc hiểu văn bản
1. Các sự việc và không gian, thời gian
a. Các sự việc:
- Mọi người đang bàn luận về vụ chiếc phong bì và đợi một cuộc điện thoại.
- Cảnh sát trưởng một mực khẳng định Oa-rân là hung thủ nên Oa-rân đã kể lại tỉ mỉ cho cảnh sát trưởng nghe về màn kịch gia đình cuối cùng.
- Cuộc điện thoại gọi đến, nhưng chỉ được hai câu, cảnh sát trưởng đã dập máy rồi bỏ đi, khoảng hai mươi phút.
- Sau đó Sca-lân được Ba-brơ gọi điện, kể cho ông ta về chỗ Oa-rân đang ẩn náu, về cái phong bì, về Đen-mân. Nhưng thực chất đó chỉ là trò bịp của Ba-brơ, Oa-rân và Sca-lân nhằm dụ Gioóc sập bẫy.
=> Các sự việc diễn ra theo trình tự thời gian tuyến tính, đảm bảo mạch logic trong toàn bộ hành trình phá án, phơi bày sự thật của Oa-rân.
b. Không gian, thời gian
- Không gian:
- Thời gian:
+ Được miêu tả trong một buổi tối, thời điểm cuộc đấu trí xảy ra.
+ Các thông tin về thời gian như: "Đã 7 giờ 35.", "7 giờ 39 phút.", "7 giờ 44 phút." có tác dụng thể hiện diễn biến tâm lí của nhân vật chính: hồi hộp, mong đợi sự thật được phơi bày, bản thân được giải oan, lo sợ nếu như sự thật không được sáng tỏ.
=> Bối cảnh không gian, thời gian như vậy có các tác dụng làm tăng kịch tính của cuộc đấu trí, thể hiện rõ sự dồn nén cảm xúc của các nhân vật, đặc biệt là hai nhân vật Giôn Oa-rân và cô thư kí Ba-brơ; cho thấy sự xảo quyệt, bình tĩnh của Gioóc Cle-mơn (thủ phạm).
2. Đặc điểm của nhân vật, sự kiện và chi tiết
- Nhân vật: Các nhân vật trong truyện mang những đặc điểm tính cách rất riêng, chân dung nhân vật được khắc họa qua lời nói, hành động, cử chỉ,...
+ Giôn Oa-rân được khắc họa qua lời thoại với cảnh sát trưởng Scan-rân và qua những suy nghĩ, đánh giá về các nhân vật khác, chủ yếu là Gioóc Cle-mơn.
+ Ba-brơ không chỉ được khắc họa qua các đối thoại mà còn được được quan sát qua cử chỉ, hành động.
+ Gioóc Cle-mơn qua góc nhìn của Oa-rân là một người bình tĩnh và xảo quyệt. Dù vụ việc đang dần được phanh phui nhưng hắn vẫn giữ nguyên thái độ của mình. Theo lẽ thường, vai trò của luật sư là phải bảo vệ quyền lợi của thân chủ, nhưng trong văn bản, luật sư lại không làm nhiệm vụ bảo vệ thân chủ mà đang tìm cách đổ tội cho thân chủ.
+ Scan-lân được khắc họa qua hành động và lời thoại.
- Sự kiện và chi tiết: Chuỗi sự kiện được sắp xếp theo trật tự thời gian qua những chi tiết đặc sắc. Sự xâu chuỗi của các sự kiện và chi tiết đã làm gia tăng sự hồi hộp, tò mò của người đọc. Các chi tiết dù nhỏ lẻ nhưng lại đóng vai trò mắt xích giúp khám phá sự thật.
3. Ngôn ngữ truyện
- Có sự đan xen, kết hợp chặt chẽ giữa ngôn ngữ tự sự (lời kể của nhân vật chính về "màn kịch gia đình"; lời kể của Ba-brơ về việc đã lôi kéo cảnh sát trưởng bố trí cuộc hỏi cung) với ngôn ngữ miêu tả gương mặt, thái độ của các nhân vật, đặc biệt là nhân vật Gioóc Cle-mơn; miêu tả diễn biến tâm trạng của nhân vật chính, đồng thời kết hợp với những từ ngữ thể hiện cảm xúc hồi hộp, lo sợ của nhân vật chính.
- Kết hợp giữa ngôn ngữ đối thoại và độc thoại.
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Văn bản kể về sự việc kẻ sát nhân trong vụ án giết người đã bị "lật mặt nạ", đồng thời cho thấy sự tỉnh táo, khôn khéo của các nhân vật trong quá trình phá án.
2. Nghệ thuật
- Tình huống truyện đặc sắc, gay cấn.
- Sử dụng độc thoại nội tâm, góp phần thể hiện suy tư, cảm xúc của nhân vật.
