II. Quá trình phát triển của ASEAN từ năm 1991 đến nay và Cộng đồng ASEAN SVIP

II. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA ASEAN TỪ NĂM 1991 ĐẾN NAY VÀ CỘNG ĐỒNG ASEAN

1. Quá trình phát triển của ASEAN từ năm 1991 đến nay

* Bối cảnh:

- Sau năm 1991, Chiến tranh lạnh kết thúc, trật tự hai cực I-an-ta sụp đổ.

- Vấn đề Cam-pu-chia được giải quyết, tình hình chính trị trong khu vực chuyển biến tích cực.

* Quá trình phát triển:

- Tháng 10-1991, Hiệp định Hoà bình Pa-ri được kí kết, vấn đề Cam-pu-chia được giải quyết.

=> Đánh dấu bước ngoặt lớn của ASEAN:

+ Quan hệ của Việt Nam - ASEAN chuyển từ đối đầu sang hoà bình, hợp tác.

+ Tạo điều kiện thuận lợi để ASEAN phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu.

- Mở rộng thành viên: Từ ASEAN 6 lên ASEAN 10.

+ Năm 1995: Việt Nam gia nhập và trở thành thành viên thứ 7 của ASEAN.

Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm tại Lễ ký kết Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN ngày 28-7-1995. (Nguồn: Ảnh tư liệu)

+ Năm 1997: Lào và Mi-an-ma trở thành thành viên thứ 8, 9 của ASEAN.

+ Năm 1999: Cam-pu-chia trở thành thành viên thứ 10 của ASEAN.

=> ASEAN trở thành tổ chức liên kết sâu rộng, toàn diện với hầu hết các quốc gia trong khu vực đã tham gia vào tổ chức.

- Kí kết các văn kiện, thoả thuận thúc đẩy sự phát triển của tổ chức:

+ Năm 1992: Kí thoả thuận về Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA).

=> Tạo khuôn khổ căn bản cho sự hợp tác về kinh tế - thương mại trong ASEAN, đặt nền móng cho Cộng đồng ASEAN.

+ Năm 1997: Thông qua Tầm nhìn ASEAN năm 2020.

+ Năm 2003: Ra Tuyên bố Ba-li II, xác định mục tiêu thành lập Cộng đồng ASEAN.

+ Năm 2007: Hiến chương ASEAN ra đời, đây được coi là cơ sở pháp lí của ASEAN.

=> Tăng cường sự liên kết và hợp tác ASEAN.

+ Năm 2016: Thông qua Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN 2025.

Năm 2020, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) được kí kết giữa ASEAN và năm đối tác (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ô-xtrây-li-a và Niu-di-lân), có hiệu từ kể từ tháng 1-2022, góp phần tạo ra khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới. Hiệp định chiếm khoảng 30% của tổng sản phẩm nội địa GDP toàn cầu, trở thành một khối thương mại lớn nhất trong lịch sử.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc - Chủ tịch ASEAN 2020 chứng kiến lễ ký Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) (năm 2020)

- Thành lập Cộng đồng ASEAN:

+ Năm 2009: ộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN được thông qua.

+ Năm 2015: Cộng đồng ASEAN ra đời trên cơ sở Hiến chương ASEAN.

=> Đánh dấu mốc phát triển quan trọng, đưa ASEAN bước vào giai đoạn hợp tác mới.

Các nhà lãnh đạo ASEAN ký Tuyên bố Kuala Lumpur 2015 về "Thành lập Cộng đồng ASEAN". Ảnh: VGP/Nhật Bắc

2. Cộng đồng ASEAN

* Sự ra đời:

- Năm 2003: Các nhà lãnh đạo ASEAN quyết định thành lập Cộng đồng ASEAN vào năm 2020.

- Năm 2015: Ngày 31-12, Cộng đồng ASEAN chính thức được thành lập, sớm hơn dự kiến 5 năm.

* Mục tiêu tổng quát:

- Xây dựng ASEAN trở thành một cộng đồng gắn kết về chính trị, liên kết về kinh tế.

- Chia sẻ trách nhiệm xã hội và hợp tác rộng mở với bên ngoài, hoạt động theo luật lệ và hướng tới người dân.

* Ba trụ cột của Cộng đồng ASEAN:

- Cộng đồng Chính trị - An ninh (APSC):

+ Chính trị.

+ Quốc phòng.

+ An ninh và phòng chống tội phạm xuyên quốc gia.

+ Tư pháp.

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh chủ trì Hội nghị lần thứ 22 Hội đồng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN. Ảnh VGP/Hải Minh

- Cộng đồng Kinh tế (AEC):

+ Thương mại hàng hoá.

+ Đầu tư.

+ Dịch vụ.

+ Thoả thuận thừa nhận lẫn nhau.

Cộng đồng Kinh tế ASEAN

- Cộng đồng văn hoá - xã hội (ASCC):

+ Phát triển con người.

+ Phúc lợi và bảo hiểm xã hội.

+ Các quyền và bình đẳng xã hội.

+ Xây dựng bản sắc ASEAN.

Cộng đồng Văn hoá - Xã hội ASEAN họp hội nghị lần thứ 32 tại Lào, năm 2024

* Ý nghĩa sự ra đời:

- Đánh dấu mốc quan trọng trong tiến trình liên kết, đảm bảo hoà bình, an ninh và tự cường của khu vực.

- Thúc đẩy kinh tế phát triển, năng động, cạnh tranh và liên kết sâu rộng giữa các nước.

- Đây là bước chuẩn bị nền tảng, định hướng và khuôn khổ cho ASEAN bước vào giai đoạn mới với những mục tiêu liên kết cao hơn.

Cộng đồng ASEAN đánh dấu mốc quan trọng trong quá trình liên kết của các nước trong khu vực