Hai đứa trẻ (Phần 1) SVIP

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

Thạch Lam

– Sinh năm 1910, mất năm 1942.

– Tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sau đổi thành Nguyễn Tường Lân.

– Quê nội ở Quảng Nam nhưng sinh ra ở Hà Nội và có nhiều năm tháng tuổi thơ sống tại quê ngoại ở huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương.

– Là một trong những nhà văn quan trọng của nhóm Tự lực văn đoàn – một nhóm viết của dòng văn học lãng mạn những năm 1930 – 1945.

– Văn chương có giọng điệu trữ tình hướng nội, tức là ngòi bút Thạch Lam thường hướng vào bên trong để tìm hiểu, khám phá thế giới nội tâm của con người, tìm ra những cảm xúc tinh tế trong đó. Các tác phẩm của ông rất giàu chất thơ. Truyện gần như không có cốt truyện nhưng vẫn có sức lôi cuốn nhờ vào những nét độc đáo đó.

2. Tác phẩm

– Xuất xứ: in trong Tuyển tập Thạch Lam, NXB Văn học, Hà Nội, tr. 99 – 106.

– Thể loại: truyện ngắn.

– Phương thức biểu đạt chính:

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Ngôi kể, điểm nhìn

– Ngôi kể:

– Điểm nhìn: nhân vật Liên.

=> Tác dụng:

+ Giúp các sự kiện, chi tiết trong truyện hiện lên qua cái nhìn của nhân vật Liên một cách chân thật và đầy cảm xúc.

+ Giúp thể hiện rõ tính cách và tâm hồn Liên: ngây thơ, thuần hậu, trong sáng; thấu cảm với những cảnh đời nghèo khổ; tinh tế, nhạy cảm trước sự biến động của cảnh vật.

+ Duy trì sự khách quan tương đối của lời kể.

2. Cốt truyện

– Tóm tắt nội dung câu chuyện:

+ Giới thiệu:

Liên và An xuất thân trong một gia đình công chức khá giá ở Hà Nội.

Khi gia đình sa sút, hai chị em theo cha mẹ về sống ở một phố huyện nghèo và được mẹ giao cho trông coi một cửa hàng tạp hóa nhỏ.

+ Diễn biến:

Khi chiều xuống, Liên và An dọn hàng, Liên cảm thấy lòng buồn man mác trước cảnh chiều tàn.

Đêm xuống, chị em Liên lặng lẽ quan sát cuộc sống u buồn nơi phố huyện, xúc động và xót xa trước cuộc sống của các em bé nghèo, mẹ con chị Tí,...

Đến khuya, chị em Liên cố thức để chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội. Chuyến tàu gợi nhớ những kỉ niệm về tuổi thơ sung túc, tươi đẹp.

+ Kết thúc:

Khi con tàu đi khuất, phố huyện lại chìm trong bóng tối.

Hai đứa trẻ cũng chìm vào giấc ngủ.

– Đặc điểm xây dựng cốt truyện: cốt truyện đơn giản, ít tình tiết, cũng không có nhiều cao trào, xung đột, chuỗi sự kiện.

3. Bức tranh phố huyện

– Bức tranh phố huyện được miêu tả theo trình tự thời gian.

– Thể hiện qua các chi tiết:

+ Thiên nhiên: được tái hiện bằng hai mảng màu đối lập, tương phản:

++ Bóng tối:

 “Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy bóng tối”.

 “Tối hết cả con đường thăm thẳm ra sông...”, “con đường qua chợ về làng lại càng sẫmđen hơn nữa”.

–> Bóng tối bao phủ, đen đặc.

++ Ánh sáng: phát ra từ nhiều nguồn khác nhau:

Đèn: “khe sáng”, “quầng sáng”, “hột sáng”.

Bếp lửa: “chấm lửa nhỏ và vàng lơ lửng đi trong đêm tối”, “của bác Siêu chiếu sáng một vùng đất cát”.

Sao trời, đom đóm: “vòm trời hàng ngàn ngôi sao lấp lánh” , “vệt sáng lấp lánh”, “vùng sáng nhỏ xanh lấp lánh”.

–> Nhiều sắc độ và hình thù: khe sáng, quầng sáng, hột sáng, chấm sáng, vệt sáng, vùng sáng...  

+ Con người: 

++ Những cảnh sống nghèo nàn, cơ cực: mẹ con chị Tí bán nước, bác xẩm đánh đàn, chị em Liên với cửa hàng tạp hóa nhỏ, những đứa trẻ nghèo nhặt nhạnh những đồ bỏ đi,...

++ Những tâm hồn giàu ước mơ: “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì đó tươi sáng hơn...”, trông mong đoàn tàu đi qua – đoàn tàu mang theo những ước mơ về một thế giới tốt đẹp hơn.