ĐỌC KẾT NỐI CHỦ ĐIỂM: CHIỀU XUÂN
I. ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNG
1. Đọc diễn cảm bài thơ
2. Tác giả, tác phẩm
a. Tác giả
– Tác giả Anh Thơ (1921 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân.
– Quê quán: Hải Dương.
– Bà không được đi học nhiều ở nhà trường, nhưng vốn ham thích văn học từ sớm, và phần nào cũng chịu ảnh hưởng từ gia đình bên ngoại – một gia đình Nho giáo.
– Giữa lúc phong trào "Thơ mới" đang diễn ra sôi nổi, Anh Thơ đã tìm đến thơ như một con đường giải thoát và tự khẳng định giá trị của người phụ nữ trong xã hội đương thời. Từ 1931, Anh Thơ đã có thơ đăng báo tập thơ đầu – Bức tranh quê.
– Tháng 8 năm 1945, bà hăng hái tham gia cách mạng. Thơ của bà thời gian này nói nhiều đến tâm tình và hình ảnh người phụ nữ ở hậu phương, nhất là người phụ nữ cán bộ đã anh dũng vượt lên mất mát.
– Các tác phẩm tiêu biểu: Bức tranh quê (thơ), Kể chuyện Vũ Lăng (truyện thơ), Hồi kí Anh Thơ (hồi kí),…
b. Tác phẩm
– Xuất xứ: Tác phẩm in trong Thi nhân Việt Nam 1932 – 1941 (Hoài Thanh, Hoài Chân).
– Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm.
– Bố cục:
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Nét đặc biệt của bức tranh “chiều xuân” qua ngòi bút của Anh Thơ
– Hình ảnh: Bức tranh “chiều xuân” được gợi tả với những hình ảnh quen thuộc, đặc trưng của miền quê Bắc Bộ như: Một bến đò vắng khách với con đò, quán nhỏ, hoa xoan, con đê làng, cỏ non, đàn sáo đen, cánh bướm rập rờn, trâu bò, đồng lúa, lũ cò con,...
– Chi tiết tiêu biểu: Mưa đổ bụi chầm chậm theo từng khoảnh khắc thời gian; bến đò thưa khách mênh mông, trống trải; con đò nhỏ nghỉ ngơi nằm trôi theo dòng nước, quán tranh đứng im lìm bên những chòm hoa xoan rụng tơi bời trong mưa xuân.
– Màu sắc: Bức tranh “chiều xuân” tuy gợi buồn nhưng vẫn được điểm chút sắc màu sinh động của sự sống thanh bình:
+ Màu “biếc” của cỏ non trải dài tràn cả con đường đê, đàn sáo đen sà xuống “mổ vu vơ” làm rộn cả cánh đồng chiều.
+ Những cánh bướm nhỏ với đủ màu sắc “rập rờn”, chao lượn theo làn gió.
+ Đàn trâu bò ung dung, thong thả gặm cỏ mà những tưởng như “cúi ăn mưa”,…
→ Những hoạt động ấy tuy không ồn ào, vội vã nhưng cũng đủ tạo ra những điểm chấm phá độc đáo, góp phần làm vơi bớt nỗi buồn vắng vẻ của bến đò chiều.
– Âm thanh: Bức tranh “chiều xuân” tĩnh lặng ấy dường như trở nên tươi tắn hơn, rộn rã và tràn đầy sức sống hơn với sự xuất hiện của âm thanh của “lũ cò con chốc chốc vụt bay ra” và hình ảnh “một cô nàng yếm thắm” đang mải mê “cái cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa”.
→ Tiếng động bất ngờ của lũ cò càng làm nổi bật cái tĩnh lặng, thanh bình của cảnh; vẻ đẹp của cô thôn nữ bên cạnh vẻ đẹp của thiên nhiên khiến cho cảnh sắc bình thường, thân quen trở nên đẹp độc đáo, lạ thường.
2. Tác dụng của vần và nhịp trong việc thể thiện vẻ đẹp của bức tranh “chiều xuân”
– Vần:
+ Vần chân (vắng – lặng, cỏ – gió, ra – hoa).
+ Vần thông (trôi – bời).
→ Hầu hết vần của bài thơ đều là những âm tiết mở hoặc nửa khép, vì vậy, tạo âm hưởng vang xa gợi liên tưởng về không gian mênh mông, rộng mở, trống trải, vắng lặng của buổi chiều xuân nơi bến đò, con đê làng và đồng ruộng thân quen.
– Nhịp:
+ Nhịp thơ chậm rãi, đều đặn.
+ Hơn nữa, nhịp của bài thơ còn được tạo nên từ nhịp độ hoạt động của muôn vật trong bức tranh. Trong khoảng không gian "chiều xuân", dưới cảm nhận của nhà thơ, mọi vật dường như đều chuyển động khẽ, chầm chậm, lặng lờ, thậm chí đứng yên.
→ Nhịp thơ ấy đã góp phần gợi tả vẻ đẹp đặc trưng của buổi chiều xuân ở thôn quê (thanh bình, yên ả, tĩnh lặng, gợi buồn,...).
3. Những liên tưởng thú vị được gợi ra từ bài thơ
– Cần sống chậm để lắng nghe từng biến chuyển của thiên nhiên.
– Cố gắng huy động nhiều giác quan để quan sát, cảm nhận từng vẻ đẹp, khoảnh khắc tuyệt diệu của thiên nhiên.
– Hãy gần gũi, gắn bó với thiên nhiên để tìm lại cho mình những khoảnh khắc thanh bình, yên ả trong cuộc sống.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung
Bức tranh mùa xuân trên đồng quê tươi đẹp, lãng mạn khơi gợi cho người đọc nhiều cảm xúc. Từ đó thấy được tình yêu của tác giả dành cho làng quê và thiên nhiên.
2. Nghệ thuật
– Hình ảnh, từ ngữ gợi nhiều cảm xúc.
– Nhịp thơ gợi cảm xúc sâu lắng.
– Các biện pháp tu từ được kết hợp độc đáo.
