I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Nguyễn Bính
2. Văn bản Chân quê
– Sáng tác năm 1936, khi Nguyễn Bính mới 18 tuổi, được in trong tập thơ Lỡ bước sang ngang (1940).
– Là bài thơ trữ tình mang đậm phong cách Nguyễn Bính, chân chất, tha thiết, thấm đẫm tình yêu và nỗi buồn thôn quê.
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Nhân vật tôi
– Là người con trai quê mộc mạc, yêu tha thiết người con gái cùng làng, đại diện cho lối sống và tâm hồn mang đậm chất thôn quê.
– Tâm trạng của nhân vật tôi phát triển theo trình tự:
+ Chờ đợi: Mở đầu bài thơ là hình ảnh người con trai đứng chờ người yêu ở con đê đầu làng – một không gian quen thuộc của làng quê Bắc Bộ. Việc đứng đợi cho thấy tâm thế khắc khoải, mong ngóng và niềm tin yêu thuỷ chung của người con trai.
+ Ngỡ ngàng – hụt hẫng: Khi gặp lại người yêu, anh không còn nhận ra hình ảnh quen thuộc ngày nào. Người con gái đã thay đổi từ cách ăn mặc đến phong thái. Điều này khiến nhân vật tôi vừa ngạc nhiên vừa thất vọng.
+ Buồn bã – tiếc nuối: Nhân vật nhớ lại những hình ảnh ngày xưa của người con gái với chiếc áo tứ thân, yếm lụa sồi, khăn mỏ quạ, quần nái đen,… Tất cả đều là những biểu tượng của vẻ đẹp truyền thống, dịu dàng, kín đáo. Nỗi buồn hiện lên rõ nét qua sự tương phản giữa quá khứ và hiện tại.
+ Lo lắng – trăn trở: Sự thay đổi của em không chỉ là về hình thức, mà còn là dấu hiệu cho thấy sự biến đổi trong tâm hồn, có thể ảnh hưởng đến tình cảm đôi lứa. Điều đó khiến nhân vật tôi hoang mang, lo sợ sẽ mất đi người con gái thuở đầu.
+ Van nài – tha thiết: Cuối bài thơ, tôi thể hiện mong muốn được người yêu giữ nguyên vẻ đẹp chân quê. Anh không ép buộc, chỉ chân thành đề nghị: Van em hãy giữ nguyên quê mùa. Đây là lời nói tha thiết từ trái tim, vừa yêu, vừa thương, vừa lo.
2. Hình ảnh em
– Là cô gái thôn quê trước kia từng giản dị, gần gũi với trang phục truyền thống như áo tứ thân, yếm lụa sồi, khăn mỏ quạ, quần nái đen và có phong thái nhẹ nhàng, kín đáo, đậm chất nết na.
– Sau khi đi tỉnh về, em thay đổi rõ rệt. Trang phục của em thay đổi, trở nên hiện đại với khăn nhung, áo cài khuy bấm, quần lĩnh.
– Sự thay đổi của em khiến nhân vật tôi cảm thấy mất đi hình ảnh thân thuộc, lo sợ mất đi mối tình chân quê vốn có.
III. Tổng kết
1. Nội dung
– Bài thơ thể hiện tình yêu trong sáng, thuỷ chung của chàng trai quê dành cho người con gái, đồng thời thể hiện nỗi buồn và sự tiếc nuối trước những đổi thay của con người do ảnh hưởng của lối sống thành thị.
– Qua đó, bài thơ thể hiện niềm tin vào những giá trị truyền thống mộc mạc và chân thành.
2. Nghệ thuật
– Thể thơ lục bát truyền thống.
– Hình ảnh gần gũi, giản dị, sử dụng hiệu quả phép đối lập, liệt kê, điệp ngữ, câu hỏi tu từ.
– Ngôn ngữ đậm chất dân gian, thể hiện cảm xúc chân thành.
