Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi:
Bài đọc:(Xuý Vân vốn được cha mẹ sắp đặt gả cho Kim Nham, một học trò nghèo. Sau khi cưới, Kim Nham lên kinh dùi mài kinh sử; Xuý Vân buồn bã trong cảnh đợi chờ. Xuý Vân bị Trần Phương - một gã nhà giàu phong tình tán tỉnh, xui nàng giả điên để thoát khỏi Kim Nham. Xuý Vân nghe theo.)
XUÝ VÂN: […]
Chị em ơi!
Ra đây có phải xưng danh, không nào?
(Đế(1)) Không xưng danh ai biết là ai?
XUÝ VÂN:
Bước chân vào, tôi thưa rằng vậy,
Chẳng giấu gì Xuý Vân là tôi.
Tuy dại dột, tài cao vô giá,
Thiên hạ đồn rằng tôi hát hay đã lạ,
Ai cũng gọi là cô ả Xuý Vân.
Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương,
Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại.
(Hát điệu con gà rừng(2)):
Con gà rừng, con gà rừng ăn lẫn với công,
Đắng cay chẳng có chịu được, ức!
Mà để láng giềng ai hay?
Bông bông dắt, bông bông díu,
Xa xa lắc, xa xa líu,
Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyên(3),
Chờ cho bông lúa chín vàng,
Để anh đi gặt, để nàng mang cơm.
Bông bông dắt, bông bông díu,
Xa xa lắc, xa xa líu,
Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyên.
(Tiếng trống nhịp nổi lên, Xuý Vân múa điệu bắt nhện, xe tơ, dệt cửi. Múa xong, Xuý Vân hát lên rồi cười và hát điệu sa lệch(4)…)
(Trích Xuý Vân giả dại, chèo Kim Nham, Theo Tư liệu tham khảo văn học Việt Nam, tập một – Văn học dân gian, BÙI VĂN NGUYÊN – ĐỖ BÌNH TRỊ chọn lọc, chú thích, giới thiệu, NXB Giáo dục, 1975)
Chú giải:
(1) Đế: nói chêm vào lời của diễn viên trên sân khấu chèo (người nói là khán giả hoặc các diễn viên khác đứng sau sân khấu đối đáp với các diễn viên trên sân khấu).
(2) Điệu con gà rừng: một điệu hát chèo, thường được dùng khi muốn diễn tả nỗi niềm đắng cay, bực tức của nhân vật.
(3) Xuân huyên: cha mẹ (xuân: một loại cây to, sống lâu, được dùng để chỉ người cha; huyên: một loài cây lá nhỏ, dài, thường ví với mẹ).
(4) Điệu sa lệch: một điệu hát chèo, thường được dùng khi cần thể hiện tâm trạng lưu luyến, nhớ thương hay ai oán.
Câu 1. Chỉ ra các chỉ dẫn sân khấu có trong đoạn trích trên.
Câu 2. Trong lời xưng danh, Xuý Vân kể điều gì về bản thân? Qua đoạn xưng danh, có thể nhận ra những đặc điểm gì của sân khấu chèo?
Câu 3. Những câu hát sau cho thấy ước mơ gì của Xuý Vân?
"Chờ cho bông lúa chín vàng,
Để anh đi gặt, để nàng mang cơm."
Câu 4. Thực tế cuộc sống của Xuý Vân trong gia đình chồng như thế nào? Những câu hát nào diễn tả điều đó?
Câu 5. Qua đoạn trích, em thử lí giải nguyên nhân vì sao Xuý Vân lại "Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương"?
Câu 6. Theo em, Xuý Vân đáng thương hay đáng trách? Hãy câu trả lời trong đoạn văn ngắn (khoảng 3 – 5 câu).
Câu 7. Nếu nhân vật Xuý Vân sống ở thời hiện đại, theo em, nàng có thể chọn cách giải thoát cho bi kịch của bản thân như thế nào?
Câu 1: Các chỉ dẫn sân khấu:
- Lời nói đế: Không xưng danh ai biết là ai?
- Âm nhạc và hành động của nhân vật trên sân khấu: Tiếng trống nhịp nổi lên, Xuý Vân múa điệu bắt nhện, xe tơ, dệt cửi. Múa xong, Xuý Vân hát lên rồi cười và hát điệu sa lệch…
Câu 2:
- Trong lời xưng danh, Xuý Vân kể về bản thân:
+ Là một người có tài cao (hát hay), mọi người gọi là cô ả Xuý Vân.
+ Nhưng lại dại dột phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương, nên nghe theo lời xui của hắn giả điên cuồng rồ dại.
- Qua đoạn xưng danh, có thể nhận ra những đặc điểm của sân khấu chèo:
+ Nhân vật xưng danh: đầy đủ tên họ, tính cách.
+ Sự tương tác giữa người xem và người diễn.
Câu 3: Những câu hát sau cho thấy ước mơ của Xuý Vân mong có một gia đình đầm ấm, vợ chồng cùng nhau lao động, sẻ chia ngọt bùi.
Câu 4:
Thực tế cuộc sống của Xuý Vân trong gia đình chồng được thể hiện qua những câu hát:
"Con gà rừng, con gà rừng ăn lẫn với công,
Đắng cay chẳng có chịu được, ức!
Mà để láng giềng ai hay?
Bông bông dắt, bông bông díu,
Xa xa lắc, xa xa líu"
+ "Gà rừng ăn lẫn với công": Hình ảnh ẩn dụ cho sự không hoà hợp giữa hai vợ chồng, Xuý Vân thấy mình lạc lõng, vô nghĩa trong gia đình Kim Nham.
+ Lời hát lặp lại "xa xa lắc, xa xa líu": Hạnh phúc sum vầy xa lắc xa lơ, mãi mãi chỉ là khát khao.
Xuý Vân có sự mâu thuẫn giữa khát vọng, mơ ước và thực tế.
Câu 5: Qua đoạn trích, ta có thể lí giải nguyên nhân dẫn đến hành động của Xuý Vân: "Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương" là do nàng không tìm được hạnh phúc trong cuộc hôn nhân với Kim Nham, nên nàng đi theo Trần Phương – người mà nàng coi như tri kỉ, tri âm, người cảm thông với mình. Đây là hành động vượt qua rào cản của lễ giáo phong kiến để chạy theo tình yêu tự do.
Câu 6: Học sinh viết đoạn văn theo yêu cầu đề bài:
- Hình thức: Đảm bảo dung lượng số câu không được gạch đầu dòng, không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp. Hành văn trong sáng, cảm xúc chân thành.
- Nội dung: Học sinh bày tỏ suy nghĩ về nhân vật Xuý Vân.
+ Xuý Vân đáng trách vì đã phụ lại chồng, đi theo nhân tình, đi ngược lại với đạo đức, lễ giáo phong kiến.
+ Xuý Vân đáng thương vì nàng có cuộc sống hôn nhân không hạnh phúc. Ban đầu khi mới cưới, nàng cũng có ước mơ giản dị, chính đáng. Nhưng ước mơ đó lại không cùng lí tưởng với chồng nàng là Kim Nham và gia đình chàng. Xuý Vân rời vào tình cảnh lạc lõng, cô đơn trong gia đình chồng. Nên nàng mới chạy theo Trần Phương – người tưởng như là tri âm tri kỉ với nàng. Nhưng đáng thương thay, nàng lại bị Trần Phương lừa gạt.
Câu 7: Học sinh bộc lộ suy nghĩ. Học sinh cần chú ý đến sự khác biệt giữa thời đại, chuẩn mực xã hội và hoàn cảnh sống của nhân vật giữa hai thời đại phong kiến – hiện đại để lí giải quan điểm.
Ví dụ: Nếu nhân vật Xúy Vân trong vở chèo Kim Nham sống ở thời điểm hiện đại có thể giải thoát bi kịch của bản thân theo cách tích cực hơn, chứ không phải chọn con đường là giả điên để theo người tình:
+ Trong cuộc hôn nhân với Kim Nham, khi không tìm thấy tiếng nói chung, khi sống không hạnh phúc thì Xuý Vân có thể nói chuyện thẳng thắn về mong muốn của mình với chồng để mong chồng hiểu được tâm trạng, mong muốn của bản thân nàng.
+ Nếu hai người không thể tìm thấy tiếng nói chung thì có thể chia tay trong hoà bình để mỗi người đi tìm hạnh phúc riêng chứ nàng không cần phải giả điên để chồng ruồng rẫy.
+ Hơn nữa, trước khi muốn kết thúc mối quan hệ vợ chồng với Kim Nham để chạy theo tình yêu của Trần Phương thì nàng phải tìm hiểu kĩ con người kia là như thế nào chứ không vì cảm xúc nhất thời mà buông bỏ mái ấm đang có.
Học liệu này đang bị hạn chế, chỉ dành cho tài khoản VIP cá nhân, vui lòng nhấn vào đây để nâng cấp tài khoản.
