I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
2. Tác phẩm
− Cánh đồng bất tận là tên một tập truyện ngắn được phát hành năm 2005, đồng thời cũng là tên một truyện trong tập truyện ngắn đó được đăng báo lần đầu cùng năm.
− Tập truyện bao gồm 13 truyện ngắn: Cải ơi!, Thương quá rau răm, Huệ lấy chồng, Cái nhìn khắc khoải, Nhà cổ, Mối tình năm cũ, Cuối mùa nhan sắc, Biển người mênh mông, Nhớ sông, Dòng nhớ, Duyên phận so le, Một trái tim khô..., Cánh đồng bất tận. Trong đó, các truyện ngắn Cải ơi, Biển người mênh mông và Cánh đồng bất tận đã được chuyển thể thành phim.
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Đặc điểm của truyện kể
➜ Sự thay đổi trật tự các sự kiện của câu chuyện trong mạch kể giúp cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn với bạn đọc, khơi gợi sự hứng thú của bạn đọc trong hành trình khám phá, giải mã tác phẩm; đồng thời thể hiện tài năng của nhà văn trong việc tổ chức mạch kể của văn bản.
2. Đặc điểm của người kể chuyện
− Ngôi kể: Ngôi thứ ba.
− Hệ thống điểm nhìn trong tác phẩm:
+ Truyện sử dụng đa dạng điểm nhìn: Điểm nhìn của người kể chuyện, điểm nhìn của nhân vật ông Năm, của Thàn, của Diễm Thương.
➜ Sự kết hợp đan xen giữa nhiều điểm nhìn trong tác phẩm có những tác dụng sau:
+ Tạo nên giọng điệu đa thanh cho tác phẩm, giúp cho văn bản hấp dẫn, đa chiều, sâu sắc hơn.
+ Giúp người đọc thấu hiểu, đồng cảm sâu sắc hơn với nhân vật khi thấy rõ được hoàn cảnh, số phận ngang trái, đáng thương của họ.
+ Giúp nhà văn thể hiện sâu sắc hơn đề tài, chủ đề, ý nghĩa của văn bản, cất lên tiếng nói trân trọng, đầy yêu thương, cảm thông đối với những kiếp người nhỏ bé, đáng thương, không được hưởng hạnh phúc gia đình trọn vẹn.
− Sự cộng hưởng giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật trong truyện: Trong tác phẩm, lời của người kể chuyện và lời nhân vật kết nối, giao thoa với nhau tạo nên nhiều lời nửa trực tiếp và lời độc thoại nội tâm:
➜ Sự cộng hưởng này đem lại những hiệu quả sau:
+ Giúp bạn đọc thêm thấu hiểu, đồng cảm với số phận của nhân vật.
+ Xoá nhoà ranh giới giữa lời người kể và lời nhân vật khiến mạch kể trở nên mềm mại, tự nhiên, diễn đạt uyển chuyển, linh hoạt hơn.
+ Thể hiện cái nhìn, chiều sâu tư tưởng của nhà văn khi bộc lộ một cách trực tiếp, sâu sắc sự thấu cảm, yêu thương đối với những con người nhỏ bé trong văn bản.
III. TỔNG KẾT
1. Nội dung, thông điệp
Qua truyện ngắn Cải ơi!, tác giả Nguyễn Ngọc Tư không chỉ khắc hoạ một tình cảm cha con sâu sắc, đầy cảm động mà còn tái hiện một cách chân thực những mảnh đời bất hạnh, những thân phận con người nhỏ bé, đáng thương, không được hưởng hạnh phúc gia đình trọn vẹn. Từ đó, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư thể hiện lòng cảm thông sâu sắc, sự trân trọng và ngợi ca đối với tấm lòng lương thiện, đầy tình yêu thương của những con người bất hạnh ấy. Dù cuộc đời họ cũng phải trải qua nhiều cay đắng song họ vẫn giành cho nhau những tình cảm yêu thương chân thành, nhân hậu, bao dung.
2. Nghệ thuật
− Xây dựng mạch truyện phá vỡ trình tự cốt truyện tuyến tính.
− Có sự linh hoạt, sáng tạo khi kết hợp sử dụng hệ thống điểm nhìn.
− Có sự giao thoa, cộng hưởng giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật.
− Sử dụng nhiều ngôn ngữ địa phương, đậm chất Nam Bộ.
