Bài học cùng chủ đề
Bài 9. Liên minh châu Âu một liên kết kinh tế khu vực lớn (phần 1) SVIP
I. QUY MÔ, MỤC TIÊU VÀ THỂ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA EU
1. Quy mô
| Thời gian | Hoạt động |
| Năm 1957 | Cộng đồng kinh tế châu Âu được thành lập với 6 quốc gia thành viên. |
| Năm 1967 | Tổ chức trên hợp nhất với Cộng đồng Than và Thép châu Âu và Cộng đồng Nguyên tử châu Âu thành Cộng đồng châu Âu (tiền thân của EU). |
| Ngày 1 - 11 - 1993 | Hiệp ước Ma-xtrích có hiệu lực, là cột mốc đánh dấu sự thành lập chính thức của EU. |
| Năm 2021 | EU có 27 quốc gia thành viên, chiếm khoảng 5,7% số dân và đóng góp 1,7% GDP toàn thế giới. |
2. Mục tiêu của EU
Mục tiêu của EU khi thành lập được thể hiện qua Hiệp ước Ma-xtrích (1993):
- Xây dựng và phát triển liên minh kinh tế và tiền tệ với một đơn vị tiền tệ chung.
- Liên minh chính trị với chính sách đối ngoại, an ninh chung và hợp tác về tư pháp, nội vụ.
- Hướng đến xây dựng EU thành khu vực tự do và liên kết chặt chẽ.
Bảng 9.1. Ba trụ cột của EU theo hiệp ước Ma-xtrích
| LIÊN MINH CHÂU ÂU | ||
| Cộng đồng châu Âu | Chính sách đối ngoại và an ninh chung | Hợp tác về tư pháp và nội vụ |
|
- Liên minh thuế quan - Thị trường nội địa - Liên minh kinh tế và tiền tệ |
- Hợp tác trong chính sách đối ngoại - Phối hợp hành động để giữ gìn hoà bình - Chính sách an ninh của EU |
- Chính sách nhập cư - Đấu tranh chống tội phạm - Hợp tác về cảnh sát và tư pháp |
3. Thể chế hoạt động của EU
- Theo Hiệp ước Ma-xtrích, bốn cơ quan thể chế của EU là:
| Cơ quan | Đặc điểm |
| Hội đồng châu Âu |
- Là cơ quan quyền lực cao nhất của EU, gồm 27 nguyên thủ các nước thành viên. - Thường họp 4 lần trong năm, giải quyết các vấn đề quan trọng nhất: quyết định đường lối chính trị của EU; trao đổi về thể thế, hiến pháp, chính sách kinh tế, tiền tệ; đặt ra đường lối an ninh và đối ngoại chung. - Tuy nhiên, Hội đồng không phải là cơ quan thông qua các dự thảo luật của EU. |
| Nghị viện châu Âu |
- Là cơ quan làm luật của EU, đại diện cho công dân EU. - Nhiệm vụ là lập pháp, giám sát và tài chính. |
| Uỷ ban Liên minh châu Âu (nay là Uỷ ban châu Âu) |
- Là cơ quan điều hành, đại diện cho lợi ích chung của EU. - Bao gồm Chủ tịch, Uỷ viên và các ban chức năng. - Nhiệm vụ là đề xuất, giám sát thực hiện các dự luật và quản lí ngân sách, vừa hoà giải tranh chấp trong nội bộ vừa đại diện cho EU trong đối ngoại, đàm phán quốc tế. |
| Hội đồng Bộ trưởng EU (nay là Hội đồng Liên minh châu Âu) |
- Là cơ quan làm luật của EU, đại diện cho các chính phủ và là nơi họp để thảo luận về các dự thảo luật. - Có 250 tiểu ban và nhóm công tác phụ trách 10 lĩnh vực khác nhau: kinh tế, tài chính, an ninh,... |
- Từ sau Hiệp ước Li-xbon, quyền lực của các cơ quan thể chế được tăng cường nhằm ra quyết định và điều hành hoạt động của EU.
- Trải qua quá trình liên kết, quyền lực của EU ngày càng được tăng cường. Các nước thành viên có hiến pháp riêng nhưng phải phù hợp với hiến pháp của EU. EU có thể giao dịch với tư cách là một quốc gia với các quốc gia khác.
=> Như vậy, thể chế của EU ngày càng hoàn thiện theo hướng gắn kết chặt chẽ hơn. Các mục tiêu toàn diện và thể chế minh bạch, dân chủ làm cho EU ngày càng đoàn kết, thịnh vượng và nâng cao vị thế trên thế giới.
II. VỊ THẾ CỦA EU TRONG NỀN KINH TẾ THẾ GIỚI
1. Quy mô nền kinh tế
- Năm 2021, GDP của EU chiếm 17,8% GDP toàn cầu và lớn thứ ba trên thế giới, sau Hoa Kỳ và Trung Quốc. GDP/ người đạt mức cao (38 234 USD), gấp 3,1 lần mức trung bình toàn thế giới.
- Ba nền kinh tế lớn nhất EU là Cộng hoà Liên bang Đức, Pháp, I-ta-li-a cũng là những cường quốc kinh tế trên thế giới và thuộc nhóm các quốc gia có nền kinh tế phát triển nhất thế giới (G7).
2. Một số lĩnh vực dịch vụ
| Lĩnh vực | Đặc điểm |
| Thương mại |
- EU là trung tâm thương mại lớn trên thế giới. - EU hội nhập sâu rộng vào thị trường toàn cầu và trở thành đối tác thương mại hàng đầu của 80 quốc gia. - Các hoạt động tác động đến thị trường toàn cầu là xuất nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ, mua sắn công và quyền sở hữu trí tuệ. - Năm 2021, trị giá xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ của EU cao nhất thế giới, chiếm 31,0% trị giá toàn cầu. |
| Đầu tư nước ngoài |
- EU có giá trị đầu tư ra nước ngoài cao thứ hai trên thế giới (sau Hoa Kỳ, năm 2021). - Tập trung nhiều vào các lĩnh vực dịch vụ, khai thác dầu khí và chế tạo => Ảnh hưởng lớn đến việc hiện đại hoá, chuyển đổi năng lượng và chuỗi giá trị toàn cầu. - Nguồn vốn Hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) của EU cao nhất thế giới (19,0 tỉ USD, năm 2021), hỗ trợ phát triển bền vững ở các khu vực nghèo hơn trên thế giới. - EU góp phần cải thiện môi trường đầu tư ở các nước theo hướng bình đẳng, minh bạch và thuận lợi hơn. |
| Tài chính ngân hàng |
- Hoạt động tài chính của EU tác động đến các quy định, sự minh bạch, dịch vụ và công nghệ tài chính của thế giới. - Sức mạnh tài chính của EU thể hiện ở các lĩnh vực: ngân hàng, bảo hiểm và thị trường vốn. - Các thành phố Phrăng-phuốc (Cộng hoà Liên bang Đức), Pa-ri (Pháp), Am-xtéc-đam (Hà Lan) là những trung tâm tài chính lớn của EU và thế giới. |
3. Một số lĩnh vực sản xuất
- Một số ngành sản xuất của EU có vị trí cao trên thế giới và dẫn đầu xu hướng hiện đại hoá là chế tạo máy, hoá chất, hàng không - vũ trụ, sản xuất hàng tiêu dùng,...
- Một số sản phẩm công nghiệp của EU chiếm thị phần xuất khẩu lớn trên thế giới năm 2021 là dược phẩm (62,9%), máy bay (69,3%), ô tô (49,7%), máy công cụ (55,1%),...
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây