Bài học cùng chủ đề
Bài 4: Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX SVIP
1. Khái quát quá trình xâm nhập Đông Nam Á của thực dân phương Tây
Do Đông Nam Á có vị trí địa lí quan trọng, lại giàu tài nguyên khoáng sản nên sớm trở thành mục tiêu xâm lược của các nước tư bản phương Tây.
| Tên nước | Quá trình thực dân phương Tây xâm nhập |
| In-đô-nê-xi-a |
- Thế kỉ XVI, Bồ Đào Nha chiếm một số đảo ở phía đông. - Sau đó, thực dân Hà Lan, Tây Ban Nha, Anh cũng xâm nhập vào In-đô-nê-xi-a. - Giữa thế kỉ XIX, Hà Lan hoàn thành việc xâm chiếm nước này. |
| Mã Lai (Ma-lai-xi-a) và Miến Điện (Mi-an-ma) | Từ sau thế kỉ XVI, thực dân Anh, Hà Lan, Pháp tranh chấp ảnh hưởng tại Mã Lai và Miến Điện. |
| Phi-líp-pin | Giữa thế kỉ XVI, thực dân Tây Ban Nha đã xâm chiếm hầu hết quần đảo này và áp đặt ách thống trị suốt 350 năm. |
| Ba nước Đông Dương (Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia) | Từ giữa thế kỉ XVI, các nước thực dân Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh, Pháp tìm mọi cách tranh giành phạm vi ảnh hưởng. |
| Xiêm (Thái Lan) |
- Thế kỉ XVI, thương nhân châu Âu đã xâm nhập vào nước này. - Giữa thế kỉ XIX, sau khi hoàn thành xâm chiếm Ấn Độ, một phần Mã Lai và Miến Điện, thực dân Anh bắt đầu xâm nhập vào Xiêm. |
2. Tình hình Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây
Sự thống trị của thực dân phương Tây đã dẫn tới những chuyển biến to lớn ở các nước trong khu vực Đông Nam Á.
| Lĩnh vực | Tình hình nổi bật |
| Về chính trị |
- Chính quyền và tầng lớp trên ở các nước đã đầu hàng, phụ thuộc hoặc làm tay sai cho thực dân. - Bộ máy ở trung ương và cấp tỉnh đều do các chức quan thực dân điều hành. |
| Về kinh tế |
- Thực dân phương Tây đẩy mạnh vơ vét, bóc lột người dân bản xứ, không chú trọng mở mang công nghiệp nặng, chủ yếu xây dựng những ngành công nghiệp chế biến, sản xuất hàng tiêu dùng. - Mở rộng hệ thống đường giao thông như: đường sắt, đường bộ, bến cảng để phục vụ cho công cuộc khai thác kinh tế hoặc đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân. - Cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền, ép chính quyền bản xứ nhượng quyền khai khẩn đất hoang. |
| Về văn hóa |
- Du nhập văn hóa phương Tây làm xói mòn những giá trị văn hóa truyền thống ở các nước trong khu vực, gây ra sự xung đột văn hóa, tôn giáo ở nhiều nước (như ở Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a). - Thực hiện chính sách nô dịch nhằm đồng hóa và ngu dân để dễ bề cai trị. |
| Về xã hội |
Có sự phân hóa sâu sắc: - Một bộ phận quý tộc, lãnh chúa phong kiến giàu có, câu kết với thực dân bóc lột nông dân. - Giai cấp công dân ngày càng bị bần cùng hóa, phải chịu mọi thứ thuế, lao dịch nặng nề. Nhiều người phải bỏ ruộng đất để bán sức lao động cho địa chủ hay tư bản nước ngoài. - Giai cấp tư sản dân tộc, giai cấp công nhân, tầng lớp tiểu tư sản trí thức hình thành và phát triển, bắt đầu tham gia vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. |
3. Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á chống thực dân phương Tây từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX
- Ở In-đô-nê-xi-a, sau khi bị thực dân Hà Lan đô hộ, nhiều cuộc khởi nghĩa tiêu biểu đã nổ ra như: khởi nghĩa Tơ-ru-nô Giê-giô (1675), khởi nghĩa Su-ra-pa-tít (1683 - 1719), khởi nghĩa Đi-pô-nê-gô-rô (1825 - 1830),... nhưng đều thất bại.
- Tại Phi-lip-pin, ngay khi thực dân Tây Ban Nha xâm nhập đã vấp phải sự chống trả quyết liệt của thổ dân đảo Mác-tan (1521) với thủ lĩnh là La-pu-la-pu. Đến đầu thế kỉ XIX, phong trào đấu tranh đã có bước tiến rõ rệt, tiêu biểu là khởi nghĩa của Nô-va-lét (1823), khởi nghĩa Khơ-rút-xơ (1844),...
- Ở Miến Điện, ngay từ cuộc xâm lược đầu tiên (1824 - 1826), quân đội Anh đã vấp phải sự kháng cự của quân đội Miến Điện do tướng Ban-đu-la chỉ huy. Đến năm 1825, Ban-đu-la hi sinh, cuộc kháng chiến thất bại.
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây