Bài 29. Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội Cộng hoà Nam Phi (phần 1) SVIP

I. Vị trí địa lí

1. Vị trí

- Cộng hoà Nam Phi nằm ở phía Nam châu Phi.

- Lãnh thổ nằm hoàn toàn ở Nam bán cầu, kéo dài từ khoảng vĩ độ 22^oN đến vĩ độ 35^oN.

=> Thiên nhiên có sự khác biệt so với các quốc gia còn lại ở châu lục.

2. Diện tích

 Có diện tích khoảng 1,2 triệu km², chiếm khoảng 4,0% diện tích châu Phi.

3. Tiếp giáp

- Phía Tây, Nam, Đông: giáp Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương với đường bờ biển kéo dài hơn 3000 km => Thuận lợi cho việc xây dựng các cảng biển và hoạt động kinh tế biển.

- Cực Nam của Cộng hoà Nam Phi nằm trên tuyến hàng hải quan trọng kết nối Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương.

- Phía Bắc: giáp 5 quốc gia của khu vực => Thuận lợi cho giao lưu kinh tế, văn hoá với các nước láng giềng. Riêng quốc gia Lê-xô-thô nằm hoàn toàn bên trong lãnh thổ Cộng hoà Nam Phi.

II. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

1. Địa hình và đất đai

a. Địa hình

- Đại bộ phận lãnh thổ Cộng hoà Nam Phi nằm trên cao nguyên rộng lớn, có cấu tạo nhiều bậc, độ cao trung bình khoảng 2 000 m.

- Tuy nhiên, sự chia cắt địa hình giữa vùng ven biển và nội địa gây trở ngại lớn cho việc xây dựng các tuyến đường giao thông kết nối đất nước.

b. Đất đai

- Đất đai ở Cộng hoà Nam Phi khá đa dạng nhưng chủ yếu là đất nâu đỏ, ít màu mỡ, nhưng có thể phát triển đồng cỏ chăn nuôi.

- Đất đỏ feralit màu mỡ chiếm khoảng 12% diện tích, tập trung ở tỉnh Koa-du-lu Nây-tô và Đông Kếp => Thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp, cây ăn quả.

2. Khí hậu

- Cộng hoà Nam Phi nằm chủ yếu trong đới khí hậu cận nhiệt và nhiệt đới.

- Khí hậu có sự phân hoá theo lãnh thổ:

 + Vùng ven biển phía Đông có khí hậu nóng, ẩm và mưa tương đối nhiều do ảnh hưởng của dòng biển nóng và gió Đông Nam từ biển thổi vào => Thuận lợi cho phát triển nông nghiệp.

 + Càng đi sâu vào nội địa về phía Tây, do bức chắn địa hình và dòng biển lạnh nên khí hậu trở nên khô hạn => Cần nhiều công trình thuỷ lợi để cung cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt của người dân.

 + Phía Nam lãnh thổ có kiểu khí hậu cận nhiệt địa trung hải => Thích hợp cho phát triển các cây trồng cận nhiệt.

3. Sông, hồ

a. Sông

- Có nhiều sông nhưng chủ yếu là sông ngắn và dốc. Phần lớn các sông bắt nguồn từ các cao nguyên nội địa và dãy Đrê-ken-béc rồi chảy ra biển.

- Nguồn cung cấp nước cho sông ngòi chủ yếu là nước mưa nên chế độ nước sông phụ thuộc chặt chẽ vào chế độ mưa.

- Hai sông lớn nhất Cộng hoà Nam Phi:

 + Sông O-ran-giơ bắt nguồn từ dãy Đrê-ken-béc và các cao nguyên nội địa chảy về hướng Tây và đổ ra Đại Tây Dương.

 + Sông Lim-pô-pô bắt nguồn từ các cao nguyên nội địa chảy về hướng Đông và hướng Nam, đổ ra Ấn Độ Dương.

- Ngoài ra, còn có nhiều sông nhỏ bắt nguồn từ phía Đông và Nam dãy Đrê-ken-béc, đổ ra Ấn Độ Dương.

=> Nhìn chung, sông ngòi ở Cộng hoà Nam Phi ít có giá trị giao thông, chủ yếu phục vụ tưới tiêu và thuỷ điện.

b. Hồ

 Cộng hoà Nam Phi có ít hồ, chủ yếu là hồ thuỷ lợi. Một số hồ thuỷ lợi có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước sinh hoạt và sản xuất như hồ Blô-em-hôp, Von,...

4. Sinh vật

- Rừng ở Nam Phi chiếm khoảng 7,6% diện tích lãnh thổ, chủ yếu là rừng thưa xavan, rừng lá cứng.

- Mặc dù tài nguyên rừng ít đa dạng nhưng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển đất nước. Một số khu rừng nguyên sinh đã được bảo tồn nhằm duy trì sự đa dạng sinh học và là địa điểm quan trọng thu hút khách du lịch như vườn quốc gia Ca-ru, Ma-bun-bu-ê,...

5. Khoáng sản

- Cộng hoà Nam Phi là quốc gia giàu tài nguyên khoáng sản: chiếm khoảng 88% trữ lượng bạch kim, 80% trữ lượng man-gan, 72% trữ lượng crôm, 13% trữ lượng vàng, 10% trữ lượng kim cương,... của thế giới.

- Nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú là cơ sở để phát triển các ngành công nghiệp và đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu, thu ngoại tệ cho đất nước.

6. Biển

- Cộng hoà Nam Phi có vùng biển rộng lớn thuộc Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương.

- Vùng biển Nam Phi có nhiều bãi cá, tôm thuận lợi phát triển nuôi trồng và đánh bắt thuỷ sản.

- Đường bờ biển dài, có một số vịnh nước sâu ở Kếp-tao, Po Ê-li-da-bét, Đuốc-ban,... phù hợp để xây dựng và phát triển hệ thống cảng biển.

- Ngoài ra, Nam Phi cũng có nhiều bãi biển đẹp thu hút khách du lịch.​