Bài 20. Vị trí địa lí, phạm vi và đặc điểm thiên nhiên châu Đại Dương SVIP

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI CHÂU ĐẠI DƯƠNG

Vị trí địa lí của châu Đại Dương

1. Các bộ phận của Châu Đại Dương

- Châu Đại Dương bao gồm lục địa Ô-xtrây-li-a và hệ thống các đảo, quần đảo trải rộng hầu khắp Thái Bình Dương.

- Hệ thống các đảo và quần đảo bao gồm:

+ Nhóm đảo núi lửa Mê-la-nê-di.

+ Nhóm đảo san hô Mi-crô-nê-di.

+ Nhóm đảo núi lửa và san hô Pô-li-nê-di.

+ Quần đảo Niu Di-len.

2. Vị trí địa lí, hình dạng và kích thước lục địa Ô-xtrây-li-a

- Vị trí địa lí: Lục địa Ô-xtrây-li-a nằm ở bán cầu Nam, có đường chí tuyến Nam chạy ngang qua lãnh thổ.

- Tiếp giáp: Lục địa Ô-xtrây-li-a tiếp giáp với:

+ Ấn Độ Dương ở phía Tây.

+ Biển A-rap và các biển của Thái Bình Dương ở phía Đông.

- Diện tích và đặc điểm

+ Diện tích nhỏ nhất so với các lục địa khác trên thế giới.

+ Lục địa Ô-xtrây-li-a có diện tích khoảng 7,7 triệu km², nhỏ hơn các lục địa như Á - Âu hay Châu Phi.

II. ĐẶC ĐIỂM THIÊN NHIÊN CỦA CÁC ĐẢO, QUẦN ĐẢO VÀ LỤC ĐỊA Ô-XTRÂY-LI-A

1. Đặc điểm thiên nhiên các đảo và quần đảo

a. Địa hình

- Các đảo và quần đảo có sự phân hóa về địa hình:

+ Quần đảo Niu Di-len và nhóm đảo núi lửa thường có địa hình cao, đồi núi, nhiều thung lũng và sông ngòi.

+ Các đảo san hô (như quần đảo Tu-va-lu, Ki-ri-ba-ti) chủ yếu có địa hình thấp, bằng phẳng.

Quần đảo Tu-va-lu

b. Tài nguyên khoáng sản

- Phần lớn các đảo và quần đảo không giàu tài nguyên khoáng sản.

→ Gây khó khăn cho việc phát triển công nghiệp ở nhiều quốc đảo.

c. Khí hậu

- Phần lớn đảo và quần đảo có khí hậu nóng, ẩm quanh năm và điều hoà, mang tính chất nhiệt đới hải dương.

- Ngoại lệ là quần đảo Niu Di-len có khí hậu ôn đới và cận nhiệt hải dương, mát mẻ và mưa nhiều.

d. Thảm thực vật và tài nguyên biển

- Nhiều đảo có rừng xích đạo và rừng mưa nhiệt đới, phong phú về loài cây và động vật.

- Biển nhiệt đới xung quanh các đảo có nguồn lợi hải sản dồi dào, đồng thời là tài nguyên du lịch quan trọng.

2. Đặc điểm thiên nhiên lục địa Ô-xtrây-li-a

a. Địa hình

Ô-xtrây-li-a có ba khu vực địa hình chính:

- Vùng núi phía Đông: Có độ cao vừa phải, kéo dài theo hướng Bắc – Nam.

- Vùng cao nguyên phía Tây: Rộng lớn, địa hình tương đối bằng phẳng.

- Vùng đất thấp ở trung tâm: Chủ yếu là các đồng bằng khô hạn và hoang mạc.

Đồng bằng sông Mơ-rây – Đác-linh nằm ở khu vực đất thấp trung tâm

b. Khoáng sản

- Lục địa này giàu tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là kim loại và năng lượng.

- Các khoáng sản chủ yếu gồm: Than, dầu mỏ, khí đốt, bô-xít, sắt, đồng, kẽm, vàng, bạc, kim cương,...

Ô-xtrây-li-a là nước xuất khẩu bô-xít và than hàng đầu thế giới

c. Khí hậu

Khí hậu chủ đạo là khô hạn, với sự phân hóa rõ rệt theo khu vực:

- Hoang mạc, bán hoang mạc: Chiếm phần lớn phía Tây và Trung tâm do ảnh hưởng của áp cao chí tuyến, dòng biển lạnh Tây Ô-xtrây-li-a và hiệu ứng phơn.

Sa mạc Vic-to-ri-a Lớn - một trong những vùng khô hạn lớn ở phía tây

- Khí hậu nhiệt đới: Phân bố ở phía Bắc, mưa theo mùa.

- Khí hậu cận nhiệt: Xuất hiện ở phía Nam, có mùa đông mát và mùa hè nóng.

- Khí hậu ôn đới: Chủ yếu ở phía Đông Nam, mát mẻ quanh năm.

d. Tài nguyên sinh vật

Ô-xtrây-li-a có hệ sinh vật đa dạng và đặc hữu:

- Động vật đặc trưng: Nhiều loài thú có túi và động vật cổ đặc biệt chỉ có ở đây (Chuột túi, gấu túi, thú mỏ vịt, đà điểu,...).

Chuột túi - loài động vật biểu tượng của Ô- xtrây-li-a

- Thực vật đặc hữu: Chiếm tỉ lệ lớn trong thảm thực vật tự nhiên (Cây bạch đàn, keo hoa vàng, ngân hoa,...).