Bài 19: Thiên nhiên châu Đại Dương SVIP

1. Vị tri địa lí và phạm vi lãnh thổ

* Vị trí địa lí

- Phần lớn châu Đại Dương nằm ở bán cầu Nam, phía tây bắc giáp với châu Á và phía tây giáp với Ấn Độ Dương bao gồm các chuỗi đảo: Mê-la-nê-đi, Niu Di-len, Pô-li-nê-đi, Mi-crô-nê-di.

* Phạm vi lãnh thổ

- Lục địa Ô-xtrây-li-a trải dài từ khoảng vĩ tuyến 10⁰N đến 39⁰N, nằm ở phía tây châu Đại Dương, bốn phía giáp với biển, đường bờ biển ít bị chia cắt. Đây là lục địa có diện tích nhỏ nhất thế giới 8.5 triệu km2.

Hình 1: Lược đồ tự nhiên châu Đại Dương

2. Đặc điểm tự nhiên

a. Địa hình và khoáng sản

- Ô-xtrây-li-a là một lục địa tương đối bằng phẳng với vùng cao nguyên ở phía tây; đồng bằng, bồn địa ở khu vực trung tâm; vùng núi ở phía đông.

+ Khu vực phía Tây: có độ cao trung bình 500m với cao nguyên Kim-boc-li, hoang mạc Vich-to-ri-a Lớn.

+ Trung tâm là vùng đất thấp với bồn địa Ác-tê-di-an Lớn ở phía bắc và đồng bằng Nan-la-bo ở phía nam.

+ Khu vực phía đông: là dãy Trường Sơn Ô-xtray-li-a kéo dài từ bắc xuống nam, với độ cao trung bình 600 - 900m ở phía bắc và cao dần về phía nam với các đỉnh cao trên 2000m.

- Địa hình Niu Di-len và chuỗi đảo Mê-la-nê-di chủ yếu là núi cao, có đỉnh cao trên 4000m. Ở hai chuỗi đảo còn lại, đảo núi lửa là những đảo núi cao, đảo san hô là đảo thấp.

- Châu Đại Dương có nhiều tài nguyên khoáng sản như: đồng, vàng, dầu mỏ...phân bố tập trung ở Ô-xtrây-li-a và Niu Di-len.

b. Khí hậu và sinh vật

- Phần lớn lục địa Ô-xtrây-li-a có khí hậu khô hạn phân hóa từ bắc xuống nam từ khí hậu nhiệt đới đến khí hậu cận nhiệt và ôn đới.

- Các đới khí hậu còn phân hóa thành các kiểu: nhiệt đới khô và cận nhiệt lục địa chiếm diện tích lớn nhất, phía nam có kiểu khí hậu ôn đới hải dương, đông và đông nam có kiểu khí hậu núi cao.

- Khí hậu còn có sự phân hóa từ đông sang tây

+ Phía đông Ô-xtrây-li-a là kiểu khí hậu hải dương, lượng mưa lớn.

+ Càng vào sâu trong lục địa, biên độ nhiệt càng lớn, lượng mưa càng thấp.

Hình 2: Khí hậu lục địa Ô-xtrây-li-a

- Giới sinh vật phong phú và độc đáo (75% là loài địa phương). Có hơn 370 loài động vật có vú, khoảng 830 loài chim, 4500 loài cá,...Các loài sinh vật đặc hữu của Ô-xtrây-li-a: thú có túi, căng-gu-ru, chuột túi, thú mỏ vịt,…Thực vật các loài cây bản địa như keo hoa vàng, bạch đàn, tràm, phía nam phát triển rừng nhiệt đới trên đảo Ta- xma-ni-a.

Hình 3: Chuột túi Kangaroo