Bài 16: Trật tự thế giới mới từ năm 1991 đến nay SVIP

1. XU HƯỚNG CỦA THẾ GIỚI TỪ NĂM 1991 ĐẾN NAY

* Xu hướng lấy kinh tế làm trọng tâm

- Biểu hiện: Các nước trên thế giới điều chỉnh chiến lược phát triển, trọng tâm là kinh tế, thay cho chạy đua vũ trang trong Chiến tranh lạnh.

- Mục tiêu: Các quốc gia tăng cường cạnh tranh sức mạnh tổng hợp, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế, khoa học - kĩ thuật.

* Xu hướng đối thoại, hoà hoãn trong quan hệ quốc tế

- Biểu hiện:

+ Các nước lớn điều chỉnh quan hệ theo hướng ổn định, tránh xung đột.

+ Quan hệ các nước Tây Âu, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Nga,... tồn tại song song hợp tác và cạnh tranh, tiếp xúc và kiềm chế, mâu thuẫn và đồng thuận.

- Mục tiêu: Tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng và phát triển đất nước trong thời đại mới.

* Xu thế quốc tế hoá, toàn cầu hoá

- Biểu hiện:

+ Sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế.

+ Sự hình thành các công ti xuyên quốc gia: Google, Apple Inc, Samsung, Unilever, Toyota, Coca Cola,...

Sự xuất hiện của các công ti xuyên quốc gia

+ Sự ra đời của các tổ chức liên kết kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế và khu vực như: Tổ chức thương mại thế giới WTO (1995), Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương APEC (1989), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) (1994),...

Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) có trụ sở đặt tại Giơ-ne-vơ, Thuỵ Sĩ

- Mục tiêu: Cùng hợp tác phát triển, giải quyết những vấn đề mang tính chất khu vực, toàn cầu.

* Xung đột cục bộ, nội chiến, bất ổn chính trị

- Biểu hiện: Các cuộc xung đột cục bộ, nội chiến, bất ổn chính trị tiếp tục diễn ra ở một số nơi.

+ Xung đột trên bán đảo Ban-căng.

+ Xung đột ở khu vực Trung Đông.

+ Xung đột Nga - U-crai-na.

Cuộc khủng hoảng chính trị Nga - Ukraine hiện nay bắt nguồn từ sau khi kết thúc Chiến tranh lạnh đến nay. Gần đây nhất là từ cuối năm 2021 đến nay, Nga gửi đến Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) bản đề nghị an ninh gồm 8 điểm, trong đó nêu rõ các quan ngại về an ninh được coi như những “lằn ranh đỏ” và bao gồm điều khoản Ukraine không thể trở thành thành viên của NATO.

2. SỰ HÌNH THÀNH TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI TỪ NĂM 1991 ĐẾN NAY

* Tình hình thế giới sau Chiến tranh lạnh

- Tháng 12 - 1991: Liên bang Xô viết tan rã, trật tự hai cực I-an-ta sụp đổ.

- Cuộc cách mạng khoa học - công nghệ phát triển nhanh chóng và đạt nhiều thành tựu.

- Từ những năm 80 của thế kỉ XX, xu thế toàn cầu hoá phát triển nhanh chóng, tác động đến sự ra đời trật tự thế giới mới.

* Xu thế hình thành trật tự thế giới mới

- Trong những năm 90 của thế kỉ XX: Mỹ tham vọng thiết lập trật tự đơn cực, lãnh đạo thế giới nhưng không thành công.

- Từ đầu thế kỉ XXI đến nay: Thế giới phát triển nhanh theo xu thế đa cực, nhiều trung tâm do sự vươn lên của Trung Quốc, sự phục hồi của Nga, sự phát triển của Nhật Bản, Ấn Độ,...

Thế giới phát triển theo xu thế đa cực, nhiều tung tâm