Bài 16. Phương thức con người khai thác tự nhiên bền vững ở Bắc Mỹ SVIP

I. PHƯƠNG THỨC KHAI THÁC TỰ NHIÊN BỀN VỮNG

1. Khai thác tài nguyên đất

a. Tình trạng

- Bắc Mĩ phát triển nông nghiệp quy mô lớn, sản xuất chuyên canh, sử dụng nhiều hóa chất nông nghiệp.

- Hậu quả: Thoái hóa đất, ô nhiễm môi trường

→ Cần thay đổi hướng khai thác bền vững: Áp dụng đa canh và luân canh.

+ Đa canh: Trồng nhiều loại cây khác nhau trên cùng một diện tích.

+ Luân canh: Thay đổi cây trồng theo vụ hoặc theo chu kỳ.

- Tác dụng:

+ Hạn chế sâu bệnh, giảm phụ thuộc thuốc trừ sâu.

+ Tăng độ phì nhiêu của đất, hạn chế xói mòn và rửa trôi.

b. Biện pháp bảo vệ tài nguyên đất

- Trồng cây che phủ, dùng lớp phủ hữu cơ để duy trì độ ẩm.

+ Bón phân hữu cơ, giảm cày xới sâu, chống xói mòn – rửa trôi.

+ Tăng độ giữ nước và bổ sung dinh dưỡng tự nhiên cho đất.

- Kết hợp chăn nuôi với trồng trọt:

+ Cây trồng cung cấp thức ăn tại chỗ (rơm, thân cây) cho vật nuôi.

+ Phân vật nuôi được dùng bón lại cho đất → chu trình tuần hoàn dinh dưỡng.

- Sản xuất nông – lâm kết hợp:

+ Trồng xen cây rừng với cây nông nghiệp, tạo môi trường che bóng, giữ đất, giữ nước.

+ Rừng còn là nơi trú ẩn của vật nuôi và tăng thu nhập phụ (gỗ, củi, mật ong,…).

2. Khai thác tài nguyên rừng

a. Tình trạng

- Trong quá khứ, Bắc Mĩ khai thác gỗ quá mức dẫn đến:

+ Suy giảm diện tích rừng tự nhiên.

+ Giảm đa dạng sinh học (động thực vật quý hiếm bị đe dọa).

+ Tăng nguy cơ xói mòn đất, mất cân bằng sinh thái.

b. Giải pháp khai thác rừng bền vững hiện nay

- Trồng lại rừng tại các khu vực bị khai thác trước đây, góp phần:

+ Khôi phục độ che phủ rừng.

+ Bảo vệ đất, nước, sinh vật.

+ Cân bằng sinh thái.

Hoa Kỳ sử dụng máy bay không người lái rải hạt giống, phục hồi rừng

- Khai thác dần theo chu kỳ: Rừng không bị khai thác ồ ạt, mà được khai thác dần từng phần, chia theo thời gian.

→ Để rừng có thời gian tự tái sinh tự nhiên, tránh phá hủy hệ sinh thái đồng loạt.

- Khai thác chọn lọc: Chỉ chặt những cây đủ tuổi, có giá trị thương mại, hoặc cần tỉa thưa.

→ Không ảnh hưởng toàn bộ quần thể rừng, đảm bảo tốc độ tái sinh tự nhiên của rừng.

3. Khai thác tài nguyên khoáng sản

a. Tình trạng

Bắc Mỹ từng khai thác khoáng sản mạnh mẽ, kéo dài từ thế kỉ XIX.

→ Hậu quả:

- Suy giảm trữ lượng khoáng sản.

- Gây ô nhiễm môi trường đất – nước – không khí.

Khai thác dầu cát ở Ca-na-đa - gây ô nhiễm hàng đầu Bắc Mỹ

b. Biện pháp khai thác bền vững:

- Khai thác có chọn lọc, dựa trên đánh giá khoa học về các khía cạnh:

+ Trữ lượng thực tế.

+ Nhu cầu sử dụng trong nước.

+ Tác động kinh tế – xã hội – môi trường.

- Sử dụng máy móc, công nghệ khai thác tiên tiến.

→ Khai thác hiệu quả hơn, giảm thất thoát khoáng sản và hạn chế tác hại đến môi trường.

- Chính sách sử dụng tiết kiệm tài nguyên:

+ Giảm xuất khẩu nguyên liệu thô, khuyến khích chế biến sâu.

+ Hạn chế xuất khẩu khoáng sản chưa chế biến, nhiên liệu thô như dầu, than.

+ Khuyến khích sử dụng vật liệu thay thế và năng lượng tái tạo: Năng lượng gió, mặt trời và vật liệu tái chế thay thế kim loại quý hiếm.

Trung tâm năng lượng gió Alta – công suất 1.548 MW, Hoa Kỳ

- Tăng nhập khẩu để bảo vệ khoáng sản trong nước: Nhập khẩu nguyên liệu giá rẻ hơn, thay vì khai thác trong nước để bảo tồn lâu dài.

II. MỘT SỐ TRUNG TÂM KINH TẾ QUAN TRỌNG

1. Một số trung tâm kinh tế tiêu biểu

- Hoa Kỳ:

+ Niu Oóc: Trung tâm tài chính lớn nhất thế giới.

+ Si-ca-gô: Trung tâm công nghiệp – giao thông nội địa.

Thành phố Si-ca-gô (Hoa Kỳ)

+ Át-lan-ta, Hiu-xtơn, Niu Óoc-lin, Xan Phan-xi-xcô, Lốt An-giơ-lét: Phát triển mạnh công nghiệp, dịch vụ và công nghệ cao.

- Ca-na-đa: Tô-rôn-tô, Môn-trê-an - trung tâm kinh tế – tài chính lớn nhất của Ca-na-đa.

2. Ba khu vực tập trung các trung tâm kinh tế

- Đông Bắc Hoa Kỳ & Đông Nam Ca-na-đa → Mật độ trung tâm kinh tế dày đặc, nổi bật như Niu Oóc, Phi-la-đen-phi-a, Tô-rôn-tô,...

- Đông Nam và ven vịnh Mê-hi-cô (Hoa Kỳ) → Phát triển cảng biển, năng lượng, công nghiệp nhẹ (ví dụ: Niu Óoc-lin, Hiu-xtơn).

- Tây Nam Hoa Kỳ → Trọng tâm là công nghiệp giải trí, công nghệ cao, dịch vụ (ví dụ: Xan Phan-xi-xcô, Lốt An-giơ-lét).

3. Vai trò của các trung tâm kinh tế

- Là đầu tàu kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng sản xuất, thương mại, tài chính.

- Là nút giao toàn cầu kết nối với các trung tâm kinh tế khác trên thế giới (như Luân Đôn, Tô-ki-ô...).

- Góp phần thu hút dân cư, lao động, tạo ra các vùng đô thị siêu lớn.