Bài học cùng chủ đề
Bài 14: Thiên nhiên và dân cư, xã hội Bắc Mỹ SVIP
Nội dung này do giáo viên tự biên soạn.
1. Đặc điểm chung của thiên nhiên Bắc Mỹ
a. Địa hình
- Khu vực Bắc Mỹ có địa hình đa dạng, phân hóa theo chiều đông - tây.
| Miền núi thấp và trung bình | Miền đồng bằng | Miền núi cao |
| - Phân bố ở phía đông, bao gồm dãy núi già A-pa-lát và cao nguyên La-bra-do. |
- Là khu vực rộng lớn ở giữa, cao trung bình 200 - 500 m, thấp dần từ tây bắc xuống đông nam. - Bao gồm: đồng bằng Ca-na-da, đồng bằng Lớn, đồng bằng trung tâm và đồng bằng Duyên Hải. |
- Phân bố ở phía tây là địa hình hiểm trờ nhất Bắc Mỹ, kéo dài 9000 km theo chiều bắc - nam. - Hệ thống núi Cooc-di-e chiếm ưu thế, xen giữa các dãy núi là cao nguyên và bồn địa,...Ở đây có nhiều đỉnh núi cao hơn 4000m. |
Hình 1: Bản đồ tự nhiên khu vực Bắc Mỹ
b. Khí hậu
- Khí hậu Bắc Mỹ có sự phân hóa đa dạng cả theo chiều bắc - nam và đông - tây bao gồm:
| Đới khí hậu cực và cận cực | Đới khí hậu ôn đới | Đới khí hậu cận nhiệt | Đới khí hậu nhiệt đới |
|
- Phân bố từ 600B trở lên vùng cực . - Nhiệt độ trung bình năm thấp, mùa đông rất lạnh, lượng mưa rất ít. |
- Chiếm diện tích lớn nhất, khoảng vĩ độ từ 400- 600B. - Ở vùng ven biển, khí hậu ôn hòa, lượng mưa tương đối lớn. - Vào sâu trong nội địa, mùa hạ nóng, nhiệt độ tăng dần từ bắc xuống nam. - Mùa đông ở phía bắc lạnh, tuyết phủ dày, ở phía nam lạnh ít hơn. - Lượng mưa ít, nhiều nơi không có mưa trong thời gian dài. |
- Chiếm diện tích phần lớn phía nam. - Ven biển phía tây có khí hậu cận nhiệt địa trung hải, mùa hạ nóng, khô, mùa đông ít, lượng mưa khá lớn. - Ven biển phía đông có khí hậu cận nhiệt ẩm, mùa hạ nóng ẩm, mùa đông tương đối lạnh, khô. Lượng mưa khá nhiều và tăng dần về phía biển. |
- Chiếm diện tích nhỏ nhất, ở phía nam bán đảo Phlo-ri-đa và quần đảo Ha-oai. - Nhiệt độ cao quanh năm, lượng mưa nhiều nhưng phân bố không đều |
Hình 2: Lược đồ khí hậu Bắc Mỹ
c. Sông, hồ
- Bắc Mỹ có hệ thống sông hồ khá phát triển, với các nguồn cung cấp nước chủ yếu do băng tan và nước mưa.
+ Các hệ thống sông lớn như sông Xanh Lô-răng, Mit-xi-xi-pi, Ri-O-Gran-Đê. Phần lớn các sông đổ ra Đại Tây Dương. Chế độ dòng chảy của sông phụ thuộc nhiều vào chế độ mưa.
+ Bắc Mỹ có nhiều hồ phần lớn phân bố ở phía Bắc. Hồ Lớn là hệ thống quan trọng nhất gồm 5 hồ nối liền nhau: hồ Thượng, hồ Hu-rôn, Mi-si-gân, Ê-ri, Ôn-ta-ri-o.
d. Các đới thiên nhiên
Thiên nhiên Bắc Mỹ rất đa dạng, bao gồm ba đới:
| Đới lạnh | Đới ôn hòa | Đới nóng |
|
- Có khí hậu cực và cận cực lạnh giá, cảnh quan chủ yếu là đồng rêu, ở phía nam có rừng thưa. - Động vật ít phong phú, có gấu trắng, báo Bắc cực, tuần lộc,.. - Đới này có lượng băng tuyết vĩnh cửu rất lớn. |
- Có diện tích lớn nhất ở phía nam Can-na-da, và phần lớn lãnh thổ Hoa Kì. - Thiên nhiên có sự thay đổi từ rừng lá kim, ở phía Bắc sang đồng cỏ ở trung tâm và rừng lá rộng ở phía nam. Ở Tây Nam Hoa Kì có rừng lá cứng, cây bụi, vùng nội địa có các hoang mạc và bán hoang mạc. - Động vật gồm: bò rừng mỹ, Sư tử mỹ, chó sói, gấu nâu... |
- Chiếm diện tích lớn ở phía nam Hoa Kì phát triển rừng nhiệt đới ẩm. - Phía Tây Nam có khí hậu khô hạn nên cảnh quan chủ yếu là cây bụi, hoang mạc và bán hoang mạc. - Ha-Oai nằm biệt lập ở Thái Bình Dương có nhiều loài đặc hữu. |
Hình 3: Sư tử
2. Dân cư, xã hội Bắc Mỹ
a. Vấn đề nhập cư và chủng tộc
- Về nhập cư
+ Sau năm 1942, nhiều chuyến thám hiểm đến châu Mỹ được tài trợ bởi các nước châu Âu, thúc đẩy dòng người từ châu Âu di cư vào Bắc Mỹ.
+ Thế kỉ XVI đến XIX, ngưởi châu Phi bị cưỡng bức tới Bắc Mỹ làm việc trong các hầm mỏ, đồn điền, công trình xây dựng.
+ Sau chiến tranh thế giới thứ 2, Bắc Mỹ thu hút người nhập cư khắc nới trên thế giới.
+ Những thập niên gần đây, người nhập cư vào Bắc Mỹ chủ yếu từ khu vực Trung và Nam Mỹ, châu Á. Hoa Kì là quốc gia nhận người nhập cư lớn nhất trên thế giới.
+ Năm 2020, Bắc Mỹ có số dân gần 370 triệu người, trong đó người nhập cư lớn nhất. Người nhập cư có vai trò quan trong trong việc phát triển kinh tế xã hội và tạo ra nhiều ảnh hưởng đến đời sống xã hội văn hóa ở Bắc Mỹ.
- Về chủng tộc
+ Môn-gô-lô-it nguồn gốc từ châu Á.
+ Nê-grô-it từ châu Phi.
+ Ơ-rô-pê-ô-it từ châu Âu.
=> Hòa huyết, hình thành nhiều nhóm người lai.
Hình 4: Hoa Kì là đất nước của người nhập cư
b. Vấn đề đô thị hóa
- Quá trình đô thị hóa gắn liền với quá trình công nghiệp hóa. Những vùng phát triển công nghiệp sớm như vùng ven hồ lớn, đông bắc Hoa Kì...là nơi bắt đầu quá trình đô thị hóa nên tập trung nhiều đô thị lớn, nổi bật là dải đô thị từ Bô-xtơn đến Oa-sinh-tơn.
- Hiện nay, quá trình đô thị hóa ở Bắc Mỹ được thúc đẩy bởi các ngành dịch vụ và công nghệ cao. Các đô thị phát triển nhanh ở tây nam Hoa Kì, các nới thiên nhiên ít thuận lợi thì đô thị thưa thớt hơn.
- Năm 2020, có hơn 300 triệu người sinh sống trong các đô thị chiếm tỉ lệ 83%. Hai siêu đô thị của Bắc Mỹ là Niu Oóc và Lốt an-giơ-lét.
Hình 5: New York - thành phố lớn nhất nước Mỹ
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây