Bài 14. Đặc điểm tự nhiên Bắc Mỹ SVIP

I. SỰ PHÂN HÓA ĐỊA HÌNH

Địa hình Bắc Mĩ được chia thành 3 khu vực địa hình chính từ tây sang đông.

1. Hệ thống Coóc-đi-e (phía Tây)

- Gồm nhiều dãy núi cao, hiểm trở, chạy song song theo hướng bắc – nam.

- Xen kẽ là cao nguyên và bồn địa (như Cao nguyên Cô-lô-ra-đô, Bồn địa Lớn).

- Giàu tài nguyên khoáng sản: Dầu mỏ, khí đốt, vàng, bạc, chì, kẽm, than,...

Hệ thống núi Coóc-đi-e

2. Miền đồng bằng trung tâm

- Có hình dạng như lòng máng rộng lớn, trải dài từ bắc xuống nam.

- Địa hình: Cao ở tây bắc, thấp dần về đông nam.

- Có nhiều hồ lớn (Hồ Lớn – Ngũ Hồ) và sông dài (Mi-xi-xi-pi - Mit-xu-ri).

- Tài nguyên phong phú: Sắt, ni-ken, đồng, u-ra-ni-um, than, dầu mỏ, khí đốt,...

 3. Miền núi già và sơn nguyên phía Đông

- Gồm dãy A-pa-lát và sơn nguyên La-bra-đô.

- Địa hình thấp và bị bào mòn mạnh, chạy theo hướng đông bắc – tây nam.

- Khoáng sản nổi bật: Than đá.

II. SỰ PHÂN HÓA KHÍ HẬU

 Khí hậu của Bắc Mỹ phân hoá đa dạng.

1. Phân hoá theo chiều Bắc – Nam

Gồm 3 đới khí hậu chính:

- Cực và cận cực: Ở vùng phía Bắc (gần Bắc Băng Dương, Ca-na-đa).

- Ôn đới: Chiếm phần lớn nhất, từ nam Ca-na-đa đến miền bắc Hoa Kỳ.

- Cận nhiệt đới: Ở miền nam nước Mỹ và vùng ven vịnh Mê-hi-cô.

2. Phân hoá theo chiều Đông – Tây

Cùng một đới khí hậu (ôn đới hoặc cận nhiệt) nhưng khác kiểu:

- Do ảnh hưởng của địa hình (dãy núi Coóc-đi-e) và dòng biển.

- Phía Tây: Khí hậu khô hơn do hiệu ứng chắn mưa của núi.

- Phía Đông: Khí hậu ẩm hơn, có mưa nhiều do gần Đại Tây Dương.

III. ĐẶC ĐIỂM SÔNG, HỒ

- Mạng lưới sông ngòi:

+ Dày đặc, phân bố tương đối đều trên lãnh thổ.

+ Phần lớn chảy ra Đại Tây Dương.

+ Nguồn nước sông chủ yếu là: Mưa, tuyết tan từ các vùng núi cao.

Hệ thống sông lớn nhất Mi-xi-xi-pi – Mít-xu-ri: Là hệ thống sông dài nhất Bắc Mĩ, bắt nguồn từ dãy Coóc-đi-e, chảy qua nhiều bang nước Mỹ và đổ ra vịnh Mê-hi-cô.

Sông Mi-xi-xi-pi

IV. ĐẶC ĐIỂM CÁC ĐỚI THIÊN NHIÊN

Bắc Mĩ có ba đới thiên nhiên chính: đới lạnh, đới ôn hòa, đới cận nhiệt, phân bố theo vĩ độ từ bắc xuống nam, mỗi đới có khí hậu, thực – động vật đặc trưng.

1. Đới lạnh

- Phân bố: Gồm các đảo và quần đảo phía Bắc, rìa bắc bán đảo A-lát-ca và Ca-na-đa.

- Đặc điểm tự nhiên:

+ Khí hậu rất khắc nghiệt, nhiệt độ thấp quanh năm.

+ Thực vật nghèo nàn: Chủ yếu là rêu và địa y.

+ Động vật thích nghi giá lạnh: Gấu bắc cực, tuần lộc, bò tuyết, một số loài chim di cư.

Gấu Bắc cực ở A-lát-ca

2. Đới ôn hoà

- Phân bố:

+ Miền núi phía Tây.

+ Đồng bằng trung tâm.

+ Miền núi già và sơn nguyên phía Đông.

- Đặc điểm tự nhiên:

+ Khí hậu ôn hòa, 4 mùa rõ rệt.

+ Thực vật đa dạng: Rừng lá kim, rừng lá rộng, rừng hỗn hợp, thảo nguyên.

+ Động vật phong phú: Hươu, nai, thỏ, thú gặm nhấm, chim, bò sát,...

Nai sừng tấm trong rừng lá kim ở Ca-na-đa

3. Đới nóng

- Phân bố: Phía Nam Ca-na-đa và rìa tây nam Hoa Kỳ.

- Đặc điểm tự nhiên:

+ Khí hậu ấm áp hơn, mưa nhiều.

+ Thực vật: Rừng hỗn hợp, rừng lá rộng xanh quanh năm, rừng thưa.

+ Động vật tiêu biểu: Linh miêu, sư tử, chó sói, hươu, gấu, sóc, báo, chuột,...