Bài 11: Phương thức con người khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên châu Phi SVIP

1. Khai thác và sử dụng thiên nhiên

a. Khai thác thiên nhiên ở mô trường xích đạo

* Thuận lợi

- Điều kiện tự nhiên thuận lợi, con người đã sử dụng đất trồng cây công nghiệp quy mô lớn như cọ dầu, ca cao, cao su và cây lương thực như lúa nước, ngô.

- Bên cạnh đó, các quốc gia cũng khai thác khoáng sản như dầu mỏ, bô-xít.

* Khó khăn

- Người dân nơi đây đang phải đối mặt với những thách thức do diện tích rừng bị suy giảm, đất đai bị xói mòn,...ảnh hưởng đến hiệu quả các hoạt động khai thác thiên nhiên.

b. Khai thác thiên nhiên ở môi trường nhiệt đới

* Thuận lợi

- Môi trường nhiệt đới có hệ động vật và thực vật đặc trưng do đó nhiều quốc gia đã thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên để bảo vệ đa dạng sinh học và thu hút khách du lịch. Một số mỏ khoáng sản có giá trị như vàng, đồng...đang được khai thác.

- Khu vực Đông Nam châu Phi với lượng ẩm tương đối lớn đang được khai thác để trồng cây công nghiệp (cà phê, chè) cây ăn quả xuất khẩu.

- Ở vùng ven sa mạc, người dân tham gia các dự án trồng rừng ngăn chặn hiện tượng sa mạc hóa.

- Khu vực xavan Nam Xa-ha-ra, các loại cây trồng như lạc, bông và vật nuôi dê, cừu...được lựa chọn phù hợp với điều kiện tự nhiên.

* Khó khăn

- Thoái hóa đất và nguồn nước hạn chế là những khó khăn đáng kể của người dân sinh sống trong môi trường này.

Hình 1: Thu hoạch Cà phê ở Đông Phi

c. Khai thác thiên nhiên ở môi trường hoang mạc

- Với hoang mạc chiếm diện tích và đang có xu hướng mở rộng, hoạt động khai thác thiên nhiên ở đây diễn ra không thuận lợi.

- Các quốc gia đã áp dụng công nghệ để thích ứng với điều kiện khắc nghiệt của tự nhiên này như:

+ Khai thác, chế biến dầu mỏ và khí tự nhiên trong hoang mạc Xa-ha-ra, nhất là phần lãnh thổ thuộc Li-bi và An-giê-ri.

+ Dùng công nghệ tưới tiết kiệm nước và công nghệ nhà kính để thành lập các trang trại ở ốc đảo.

+ Xây dựng các nhà máy điện mặt trời.

+ Tổ chức các giải thể thao như đua xe trên hoang mạc, tổ chức các hoạt động du lịch khám phá.

Hình 2: Khai thác dầu ở sa mạc

d. Khai thác thiên nhiên ở môi trường cận nhiệt

* Thuận lợi

- Ở khu vực Địa Trung Hải và rìa Nam Phi có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sự phát triển các loại cây trồng cận nhiệt như: lúa mì, nho, ô liu,...và chăn nuôi cừu.

- Hoạt động du lịch nghỉ dưỡng cũng được phát triển mạnh với các trung tâm du lịch nổi tiếng như: Cai-rô, Kếp-tao,...

- Ngoài ra, hoạt động khai thác khoáng sản ở môi trường này diễn ra khá mạnh với khai thác dầu khí ở phía bắc và vàng, kim cương ở phía nam.

* Khó khăn

- Môi trường này hiện đang bị đe dọa bởi hiện tượng hoang mạc hóa, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu hiện nay.

2. Vấn đề môi trường trong sử dụng thiên nhiên

- Châu Phi nổi tiếng với các loài động vật hoang dã. Nạn săn trộn và mua bán bất hợp lý các sản phẩm như ngà voi, sừng tê giác...làm cho số lượng các loài động vật hoang dã suy giảm. Đây chính là vấn đề nan giải của châu Phi trong việc bảo vệ thiên nhiên.

- Các quốc gia châu Phi đã và đang thực thi nhiều chính sách bảo vệ động vật hoang dã như:

  + Thành lập các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển để bảo vệ các loài động vật quý hiếm.Tính đến năm 2020, châu Phi có 218 vườn quốc gia và khu bảo tồn phân bố trên 35 quốc gia.

  + Săn bắn động vật trong danh mục cấp phép với số lượng giới hạn. Phần lớn các quốc gia có quy định rất nghiêm trong việc mua bán, săn bắn động vật hoang dã.

Hình 3: Vườn quốc gia Chobe - khu vườn hoang dã lớn nhất châu Phi