Bài 1: Hệ thống kinh, vĩ tuyến và tọa độ địa lí SVIP

I. HỆ THỐNG KINH, VĨ TUYẾN

- Quả địa cầu là mô hình thu nhỏ của Trái Đất dưới dạng hình cầu.

Hình 1: Kinh tuyến, vĩ tuyến trên quả Địa Cầu

- Khái niệm: 

+ Hệ thống kinh, vĩ tuyến là mạng lưới các đường tưởng tượng bao phủ toàn bộ quả Địa Cầu giúp chúng ta có thể xác định được vị trí của tất cả địa điểm.

+ Kinh tuyến là những nửa đường tròn nối hai cực trên bề mặt quả Địa cầu. 

+ Vĩ tuyến là những vòng tròn bao quanh quả Địa cầu và vuông góc với các kinh tuyến.

+ Kinh tuyến gốc là đường đi qua đài thiên văn Grin - uých ở ngoại ô Luân Đôn - thủ đô nước Anh (đánh số độ là 0⁰).

- Dựa vào kinh tuyến gốc (kinh tuyến 0⁰) và kinh tuyến 180⁰ đối diện để nhận biết kinh tuyến đông, kinh tuyến tây. Dựa vào vĩ tuyến gốc (Xích đạo) để biết vĩ tuyến bắc, vĩ tuyến nam.

- Các kinh tuyến có độ dài bằng nhau. Các vĩ tuyến có độ dài khác nhau.

II. TỌA ĐỘ ĐỊA LÍ

- Tọa độ địa lí của một địa điểm được xác định là kinh độ và vĩ độ của điểm đó trên bản đồ hay quả Địa Cầu.

- Khi nêu vĩ độ của một địa điểm, cần chỉ rõ địa điểm đó nằm ở phía bắc hay phía nam của Xích đạo. Ví dụ: 23⁰23^'B là một điểm có vĩ độ nằm ở bán cầu Bắc.

- Khi nêu kinh độ của một địa điểm cần chỉ rõ địa điểm đó nằm ở phía tây hay phía đông của kinh độ gốc. Ví dụ: 105⁰ Đ là một địa điểm có kinh độ nằm ở phía đông của kinh tuyến.

- Khi ghi tọa độ địa lí của một điểm, người ta ghi vĩ độ trước, kinh độ sau.

III. LƯỚI KINH, VĨ TUYẾN CỦA BẢN ĐỒ THẾ GIỚI

- Bản đồ thế giới theo lưới chiếu hình nón: Kinh tuyến là những đoạn thẳng đồng quy ở cực, vĩ tuyến là những cung tròn đồng tâm ở cực.

- Bản đồ thế giới theo lưới chiếu hình trụ đứng đồng góc: Hệ thống kinh, vĩ tuyến đều là những đường thẳng song song và vuông góc với nhau.

Hình 2: Một số lưới kinh, vĩ tuyến của bản đồ trên thế giới