1. Phong trào dân tộc dân chủ trong những năm 1918 - 1930 (Phần 1) SVIP

1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ

* Tình hình thế giới:

- Năm 1917: Cách mạng tháng Mười Nga giành thắng lợi, mở ra con đường cách mạng vô sản cho các nước thuộc địa và phụ thuộc.

- Năm 1919: Quốc tế Cộng sản thành lập (Quốc tế thứ 3) và là tổ chức "chèo lái" con thuyền cách mạng thế giới.

=> Thúc đẩy phong trào cộng sản, phong trào công nhân quốc tế và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước phát triển.

* Tình hình trong nước và khu vực:

- Thực dân Pháp tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai (1919 - 1929) trên toàn Đông Dương.

=> Tạo nên biến đổi quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hoá và xã hội ở Việt Nam.

=> Thúc đẩy phong trào dân tộc dân chủ phát triển.

2. CÁC PHONG TRÀO TIÊU BIỂU GIAI ĐOẠN 1918 - 1930

a. Hoạt động yêu nước của người Việt Nam ở nước ngoài

* Trung Quốc: Năm 1923, thành lập tổ chức Tâm tâm xã.

- Sáng lập: Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn và nhóm thanh niên yêu nước tại Quảng Châu (Trung Quốc).

- Chủ trương của tổ chức: "Khôi phục quyền làm người của người Việt Nam".
- Hoạt động tiêu biểu: Năm 1924, mưu sát Toàn quyền Đông Dương Méc-lanh tại Sa Diện, Quảng Châu.

Tháng 6-1924, Méc-lanh sang Nhật Bản, Hương Cảng, Vân Nam, trên đường về sẽ ghé lại Quảng Châu thăm tô giới Sa Điện của Pháp. Được biết rõ chuyến đi công cán của Méc-lanh lần này là để mật ước với bè lũ đế quốc quân phiệt ở châu Á nhằm liên kết với nhau chống lại cách mạng Việt Nam, Tâm tâm xã quyết định phải trừ khử tên thực dân đầu sỏ này. Phạm Hồng Thái xung phong nhận nhiệm vụ. Sự việc không thành, anh hy sinh ngày 19-6-1924.

Khách sạn Víc-to-ri-a, Sa Diện, Quảng Châu (ảnh bên trái), nơi liệt sĩ Phạm Hồng Thái (ảnh bên phải) ném bom.

* Pháp: Năm 1919, thành lập tổ chức Hội những người Việt Nam yêu nước tại Pháp.

- Sáng lập: Phan Châu Trinh và một số người Việt Nam tại Pháp.

- Hoạt động tiêu biểu: Sáng tác nhiều tác phẩm lên án chế độ quân chủ trong nước, thể hiện tinh thần dân tộc.

b. Phong trào của giai cấp tư sản và tầng lớp tiểu tư sản ở trong nước
* Phong trào của giai cấp tư sản
- Mục tiêu đấu tranh:

+ Chống sự cạnh tranh, chèn ép của tư sản Hoa kiều và tư sản Pháp.

+ Yêu cầu chính quyền thuộc địa trao một số quyền tự do, dân chủ, tham gia vào bộ máy chính quyền. 

- Hoạt động tiêu biểu: 

+ Phong trào tẩy chay tư sản Hoa kiều:

• Thời gian: Năm 1919.
• Mục đích: Vận động người Việt Nam dùng hàng Việt Nam.
• Địa điểm: Sài Gòn, Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định,...

+ Chống độc quyền cảng Sài Gòn.

• Thời gian: Năm 1923.
• Mục tiêu: Chống độc quyền xuất cảng lúa gạo của Pháp.
• Địa điểm: Nam Kì.

+ Thành lập Đảng Lập hiến.

• Thời gian: Năm 1923, tại Sài Gòn.
• Người sáng lập: Bùi Quang Chiêu.
• Mục tiêu: Đấu tranh ôn hoà để giành quyền lợi kinh tế - chính trị, lấy canh tân tích luỹ nội lực để đi đến độc lập tự do.

+ Xuất bản một số tờ báo: Thực nghiệp dân báo, Diễn đàn bản xứ, Tiếng vang An Nam,...

Một phần của tờ Thực nghiệp dân báo, số 1084, ngày 30-5-1924

* Phong trào của tầng lớp tiểu tư sản:

- Hoạt động tiêu biểu:

+ Mở các nhà xuất bản tiến bộ: Cường học thư xã (Sài Gòn), Quan hải tùng thư (Huế), Nam Đồng thư xã (Hà Nội),...

+ Xuất bản một số tờ báo: Chuông rạn, An Nam trẻ,...

Năm 1926, báo Chuông rạn là tờ báo đầu tiên đăng tác phẩm Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản bằng tiếng Pháp. Đây là tờ báo do nhà yêu nước Nguyễn An Ninh sáng lập.

Báo Chuông rạn

+ Thành lập một số tổ chức chính trị sơ khai: Thanh niên cao vọng Đảng, Việt Nam nghĩa đoàn, Hội Phục Việt, Đảng Thanh niên,...

+ Đấu tranh đòi nhà cầm quyền Pháp thả Phan Bội Châu (1925).

+ Đấu tranh đòi nhà cầm quyền Pháp thả Nguyễn An Ninh (1926).

+ Tổ chức đám tang và lễ truy điệu Phan Châu Trinh (1926).

Lễ tang Phan Châu Trinh ở Sài Gòn (1926)