Một số vật liệu, nhiên liệu và nguyên liệu thông dụng SVIP

I. MỘT SỐ VẬT LIỆU THÔNG DỤNG

Các vật thể nhân tạo đều được chế tạo từ vật liệu. Các vật liệu được tạo nên từ một hoặc nhiều chất. Các vật liệu rất phong phú và đa dạng.

1. Tính chất và ứng dụng của một số vật liệu thông dụng

Nhựa 

Đặc điểm: dễ tạo hình, thường nhẹ, dẫn nhiệt kém, không dẫn điện và bền mới môi trường.

→ Nhiều vật dụng trong cuộc sống hằng ngày được làm bằng nhựa.

Để sử dụng an toàn các vật liệu bằng nhựa, cần tránh đặt chúng gần nguồn nhiệt cao, lựa chọn loại nhựa phù hợp với mục đích sử dụng và chú ý tìm hiểu các kí hiệu chỉ dẫn về độ an toàn trên sản phẩm nhựa.

Cần hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần.

Kim loại

Đặc điểm chung: tính dẻo, tính dẫn điện, tính dẫn nhiệt tốt.

Một số kim loại có tính chất khác như: tính nhẹ, tính cứng, tính bền,...

Khi sử dụng các vật liệu bằng kim loại cần chú ý đến tính dẫn điện và dẫn nhiệt rất tốt của chúng. Ví dụ, không được chạm trực tiếp vào dây dẫn điện đã mất lớp nhựa cách điện, vì sẽ dễ bị điện giật.

Một số kim loại có thể bị gỉ trong môi trường không khí. Vì vậy, để bảo vệ, người ta thường sơn lên bề mặt kim loại.

Cao su

Đặc điểm: bị biến dạng khi chịu tác dụng nén hoặc kéo giãn và trở lại dạng ban đầu khi thôi tác dụng, có khả năng chịu mài mòn, cách điện và không thấm nước.

Khi dùng các vật dụng bằng cao su, cần tránh đặt ở nơi có nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, đồng thời không để chúng tiếp xúc lâu với hóa chất hay va chạm với vật sắc nhọn để hạn chế hư hỏng.

Thủy tinh

Đặc điểm: Bền, không thấm nước, không tác dụng với nhiều hóa chất. Thủy tinh trong suốt, cho ánh sáng truyền qua.

Khi dùng các vật dụng bằng thủy tinh, cần cẩn thận để tránh rơi vỡ và nên chọn loại thủy tinh phù hợp với từng mục đích sử dụng.

Gốm

Đặc điểm: cứng, bền với điều kiện môi trường. Nhiều loại gốm cách điện tốt, chịu được nhiệt độ cao.

Gỗ

Đặc điểm: bền chắc và dễ tạo hình.

Tuy nhiên, gỗ dễ bị ẩm mốc và hư hại do mối, mọt,… Vì vậy, trước khi gia công thành sản phẩm, gỗ thường được xử lí bằng cách sấy khô và tẩm hóa chất để tăng độ bền.

2. Sử dụng các vật liệu bảo đảm sự phát triển bền vững

Việc sử dụng vật liệu một cách không hợp lí và kém hiệu quả sẽ dẫn đến lãng phí tài nguyên, đồng thời gây hại cho sức khỏe con người và môi trường. Vì vậy, cần biết cách bảo vệ, bảo quản và sử dụng vật liệu đúng cách. Nên ưu tiên dùng các loại vật liệu có thể tái sử dụng và hạn chế sử dụng những vật liệu khó phân hủy.

❗ Các em có thể làm các sản phẩm tái chế sử dụng chai, lọ nhựa hoặc vật dụng không sử dụng, giúp giảm lượng rác thải và bảo vệ môi trường.

II. MỘT SỐ NHIÊN LIỆU THÔNG DỤNG

Nhiên liệu được chia thành 3 loại:

• Rắn (ví dụ than, củi).
• Lỏng (ví dụ xăng, dầu).
• Khí (ví dụ khí thiên nhiên, khí dầu mỏ).

1. Tính chất và ứng dụng của một số nhiên liệu thông dụng

Than

Than khi cháy trong không khí tỏa ra nhiều nhiệt nhưng đồng thời cũng sinh ra khí độc carbon monoxide.

Than được sử dụng để đun nấu, sưởi ấm, chạy động cơ, và ngày nay chủ yếu được dùng làm nhiên liệu trong công nghiệp.

❗ Lưu ý: Sưởi bằng bếp than trong phòng kín có nguy cơ gây ngạt thở, thậm chí gây tử vong.

Xăng, dầu

Dầu mỏ mới khai thác được gọi là dầu thô. Dầu thô qua quá trình chế biến tạo ra nhiều nhiên liệu như khí hóa lỏng, xăng, dầu,...

Xăng và dầu đều là chất lỏng dễ cháy, vì vậy khi sử dụng phải bảo đảm an toàn: lưu trữ và vận chuyển bằng thiết bị chuyên dụng, đồng thời luôn để cách xa nguồn nhiệt để tránh nguy cơ cháy nổ.

2. Sơ lược về an ninh năng lượng

Các nhiên liệu hóa thạch như than và dầu mỏ đang dần cạn kiệt, vì thế các quốc gia đều chú trọng đến vấn đề an ninh năng lượng.

An ninh năng lượng là việc bảo đảm cung cấp đủ năng lượng dưới nhiều dạng khác nhau, ưu tiên các nguồn năng lượng sạch và giá thành thấp như năng lượng mặt trời, năng lượng gió,…

3. Sử dụng nhiên liệu bảo đảm sự phát triển bền vững.

III. MỘT SỐ NGUYÊN LIỆU THÔNG DỤNG

Con người khai thác và chế biến nguyên liệu để sản xuất ra các sản phẩm phục vụ đời sống. Chẳng hạn, quặng bauxite được dùng để sản xuất nhôm; quặng apatite được dùng để sản xuất phân lân; quặng hematite được dùng để sản xuất sắt, gang và thép. Như vậy, bauxite, apatite và hematite đều là những nguyên liệu quan trọng.

1. Tính chất và ứng dụng của một số nguyên liệu thông dụng

Quặng

Quặng là các loại đất, đá chứa khoáng chất như các kim loại, đá quý,... Chúng được khai thác từ các mỏ quặng rồi chế biến để sử dụng.

Quặng bauxite

Quặng hematite

Đá vôi

Đá vôi có nhiều ứng dụng trong sản xuất và đời sống vì tính phổ biến và giá thành rẻ.

2. Sử dụng nguyên liệu bảo đảm sự phát triển bền vững

Việc khai thác và chế biến nguyên liệu như quặng, đá vôi có thể gây những tác động tiêu cực đến môi trường. Vì vậy, cần sử dụng các nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững.

Đổi mới công nghệ khai thác, chế biến

Kiểm soát, xử lí chất thải, bảo vệ môi trường

Các vật liệu, nhiên liệu, nguyên liệu được sử dụng trong nhiều lĩnh vực đời sống và sản xuất. Cần sử dụng chúng an toàn, hợp lí và bảo đảm sự phát triển bền vững.